به گزارش سلامت جو به نقل از سایت دکتر صفورا فرخی پور جراح و متخصص زنان و زایمان: تهوع صبحگاهی معمولا به عنوان یکی از اولین علائم بارداری شناخته می شود. این وضعیت یکی از شکایات رایج زنان در اوایل بارداری است که معمولاً بعد از سه ماه اول برطرف می شود. این حالت تهوع و استفراغ شدید ممکن است برای بسیاری از زنان آزار دهنده باشد. بیش از نیمی از زنان باردار حالت تهوع را تجربه می کنند.
تهوع صبحگاهی چیست؟
بیش از نیمی از زنان باردار تهوع صبحگاهی و استفراغ را تجربه می کنند. این عارضه معمولا از هفته ششم بارداری شروع می شود و در هفته دوازدهم از بین می رود. تهوع صبحگاهی اگرچه آزاردهنده است اما قابل کنترل است و معمولاً نشانه یک بارداری سالم است.
طبق تحقیقات، بروز حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری نشانه خوبی است که خطر سقط جنین را کاهش می دهد. احساس تهوع به صبح محدود نمی شود، حالت تهوع در اکثر زنان باردار با گذشت زمان در طول روز کاهش می یابد، اما در برخی افراد ممکن است در طول روز ادامه داشته باشد. این حالت تهوع به مراقبت پزشکی نیاز ندارد مگر در موارد شدید که باعث کم آبی بدن و کاهش وزن می شود. با رعایت برخی نکات و استفاده از درمان های خانگی می توان علائم این بیماری را کاهش داد.
چرا تهوع صبحگاهی در زنان باردار اتفاق می افتد؟
بسیاری از مادران باردار به دنبال علت تهوع صبحگاهی در دوران بارداری خود هستند. معمولاً افزایش سطح استروژن، قند خون پایین و حساسیت به بوهای خاص در دوران بارداری باعث تهوع می شود. علت اصلی این عارضه هنوز مشخص نشده است، اما برخی از عوامل مرتبط با آن عبارتند از:
- تغییرات در فعالیت گوارشی به دلیل افزایش هورمون هایی مانند استروژن، پروژسترون، گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) و کوله سیستوکینین.
- افت قند خون مادر به دلیل نیاز جنین به انرژی
- حس بویایی قوی تر در دوران بارداری که می تواند در افزایش حالت تهوع موثر باشد. احتمال بروز این حالت در 3 ماهه اول بارداری زیاد است و در بیشتر موارد در 3 ماه دوم از بین می رود یا کاهش می یابد.
10 نکته برای رهایی از حالت تهوع صبحگاهی در زنان باردار
اسهال و استفراغ شدید در اکثر زنان باردار رخ نمی دهد، اما بسیاری از آنها حالت ناخوشایند حالت تهوع را تجربه می کنند. با رعایت نکات زیر می توانید علائم تهوع صبحگاهی را در دوران بارداری کاهش دهید:
خواب مناسب
خواب خوب شبانه بسیار مهم است. چرت زدن در طول روز در رفع حالت تهوع موثر است اما نباید بلافاصله بعد از غذا بخوابید زیرا ممکن است حالت تهوع داشته باشید. در زمان استراحت به این نکات توجه کنید:
- اگر در شیفت شب کار می کنید، از چشم بند یا پرده های ضخیم و تیره استفاده کنید تا نور محیط را به حداقل برسانید.
- با گذشت زمان بدن به دلیل بارداری تغییر شکل می دهد و استفاده از بالش بارداری برای محافظت از کمر و شکم مفید است.
- زود بخوابید و زود بیدار شوید تا بتوانید کمی بیشتر در رختخواب بمانید.
- استفاده از قرص های خواب آور (مگر با تجویز پزشک) ممنوع است.
نکاتی را برای تغذیه مناسب رعایت کنید
برای کاهش تهوع صبحگاهی، موارد زیر را در رژیم غذایی خود رعایت کنید:
- خوردن غذاهای چرب، تند و کافئین دار معده را تحریک می کند و ترشح اسید معده را افزایش می دهد، به ویژه با پیشرفت بارداری و افزایش وزن مادر، فشار مضاعفی به دستگاه گوارش وارد می شود.
- خوردن وعده های غذایی کوچکتر می تواند احتمال استفراغ را کاهش دهد، اما نباید معده خود را خالی نگه دارید. خالی بودن معده در طول روز می تواند احساس تهوع را تشدید کند. زیرا اسید تولید شده در معده خالی بر دیواره داخلی معده تأثیر می گذارد.
- خوردن چوب شور قبل از بلند شدن از رختخواب در صبح در کاهش حالت تهوع موثر است.
- برای صبحانه می توانید از سیب، گلابی، موز یا هر نوع میوه از خانواده مرکبات پوره شده استفاده کنید که به سرعت احساس گرسنگی را برطرف می کند. پتاسیم موجود در میوه ها باعث کاهش و بهبود علائم تهوع صبحگاهی می شود.
- مصرف کربوهیدرات نیز موثر است. سیب زمینی شیرین، برنج و نان تست خشک را می توان گزینه های خوبی در نظر گرفت.
- مصرف میان وعده های غنی از پروتئین در شب (قبل از خواب) به تنظیم سطح قند خون کمک می کند.
- خوردن غذای سرد (از نظر درجه حرارت) باعث می شود هنگام غذا خوردن کمتر احساس بویایی کنید.
انجام فعالیت های جسمی و ذهنی
تحقیقات نشان داده است که فعالیت بدنی علائم تهوع صبحگاهی را در زنان باردار بهبود می بخشد. پس خودتان را با کارهایی مانند خواندن کتاب، انجام پازل، تماشای تلویزیون، بازی ورق یا پیاده روی کوتاهی مشغول کنید که ذهن را آرام می کند و احساس تهوع را از بین می برد.
مایعات کافی بنوشید
رسیدن آب کافی به سلول های بدن به خصوص در دوران بارداری بسیار مهم است. هنگامی که حالت تهوع دارید، نوشیدن هشت لیوان آب در روز ممکن است دشوار باشد. اما کم آبی بدن می تواند احساس تهوع را تشدید کند. به روش های زیر می توانید مایعات بیشتری بنوشید:
- افزودن سرکه سیب و عسل به آب طعم آب را بهبود می بخشد.
- مکیدن تکه های یخ ساخته شده از آب یا آب میوه یخ زده نیز یک روش موثر است.
نوشیدن چای زنجبیل و نعناع
زنجبیل از دیرباز برای کمک به هضم غذا و کاهش ناراحتی معده و درمان حالت تهوع و استفراغ استفاده می شده است. از نعنا و زنجبیل می توانید به روش های زیر استفاده کنید:
- مصرف نوشیدنی های سرد زنجبیل یا اضافه کردن یک تکه کوچک زنجبیل تازه به آب یا چای
- خوردن تنقلات مانند شیرینی زنجبیلی یا شیرینی زنجبیلی
- مصرف چای نعناع برای رفع ناراحتی معده
پوشیدن لباس های گشاد و راحت
پوشیدن لباس های تنگ یا حجیم می تواند حالت تهوع را بدتر کند. با پوشیدن لباس های گشاد در دوران بارداری می توانید علائم کمتری از حالت تهوع را تجربه کنید.
ویتامین ها و مکمل ها
مصرف مکمل ها بدون تجویز پزشک ممنوع است. بهتر است از ویتامین ها قبل از خواب و همراه با میان وعده استفاده شود. ویتامین B6 ممکن است در کاهش حالت تهوع موثر باشد. گاهی اوقات مصرف مکمل های آهن با تجویز پزشک ممکن است باعث تهوع شود. اگر این اتفاق بیفتد، دوز کمتری از دارو توسط پزشک تجویز می شود. مکمل های آهن را با آب پرتقال یا سایر نوشیدنی های غنی از ویتامین C مصرف کنید تا به جذب بیشتر آهن کمک کند.
عدم استفاده از صفحه نمایش کامپیوتر
پلک زدن صفحه نمایش معمولا سریع و نامحسوس است، اما می تواند حالت تهوع صبحگاهی را تشدید کند. اگر استفاده از رایانه اجتناب‌ناپذیر است، بزرگ‌تر یا پررنگ‌تر کردن فونت و تغییر رنگ پس‌زمینه به قهوه‌ای یا صورتی ملایم ممکن است مؤثر باشد. این برای کاهش فشار چشم نیز مفید است.
از محرک های حالت تهوع خودداری کنید
افزایش حساسیت به بویایی در دوران بارداری با بروز حالت تهوع صبحگاهی مرتبط است. استشمام برخی بوهای تند مانند بوی رنگ مو و ابروهای مختلف باعث تشدید علائم این بیماری می شود، علاوه بر این این محرک ها بر سلامت جنین تاثیر منفی می گذارد. به همین دلیل رنگ کردن ابرو در دوران بارداری توصیه نمی شود. اما رایحه هایی مانند عصاره لیمو و رزماری حتی ممکن است مفید باشند. بهتر است محرک های تهوع در دوران بارداری را شناسایی کرده و تا حد امکان از آنها دوری کنید.
کنترل رفلاکس اسید معده
در برخی موارد، رفلاکس اسید نیز ممکن است باعث تهوع و استفراغ شود. برای کنترل رفلاکس اسید می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- با مصرف آنتی اسیدهای تجویز شده قبل از خواب می توانید میزان اسید معده و حالت تهوع صبحگاهی را کاهش دهید.
- قبل از مصرف هر نوع دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
- درمان های جایگزین مانند طب فشاری نیز ممکن است مفید باشد. اعمال فشار بر قسمت های خاصی از بدن به کنترل علائم تهوع کمک می کند. در این روش ممکن است توصیه شود از دستبند بیماری حرکت روی مچ دست خود استفاده کنید. پالس های الکتریکی بدون درد منتشر شده از این دستبند بر روی اعصاب معده و مغز تاثیر می گذارد و علائم را کاهش می دهد.
رژیمی که به کاهش علائم تهوع صبحگاهی کمک می کند
خوردن غذاهای زیر می تواند به کاهش علائم تهوع صبحگاهی در مادران باردار کمک کند:
- غذاهای سرد
- میوه ها و سبزیجات تازه
- غذاهای نرم مانند سوپ داغ
- چوب شور
- ژله
- بستنی طعم دار
- آب نبات های طعم دار با طعم های مختلف مانند نعنا، لیمو، زنجبیل که برای کاهش حالت تهوع مناسب هستند.
چه زمانی برای تهوع صبحگاهی باید به پزشک مراجعه کرد؟
راهکارهای مختلف مانند رژیم غذایی، طب فشاری (ماساژ و فشار دادن نقاط بدن) و استراحت برای کنترل تهوع صبحگاهی مفید است. مصرف دارو فقط در صورت تهوع و استفراغ شدید توصیه می شود. اما استفراغ شدید در دوران بارداری یا استفراغ شدید حاملگی می تواند منجر به کم آبی، سوء تغذیه و کاهش وزن شود. از هر 300 زن باردار یک نفر از این عارضه رنج می برد و معمولاً فقط در 20 هفته اول بارداری رخ می دهد. اگر استفراغ شدید دارید، در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن بیش از یک کیلوگرم
- استفراغ خونی که بیشتر قرمز یا سیاه به نظر می رسد
- استفراغ بیش از چهار بار در روز
- ناتوانی در نگه داشتن مایعات در بدن برای بیش از یک روز
در این شرایط، مواردی مانند تغییر در رژیم غذایی، استراحت زیاد و استفاده از داروهای ضد اسید توسط پزشک در برنامه مراقبت های دوران بارداری شما توصیه می شود. در موارد شدید، مایعات و مواد مغذی لازم از طریق تزریق وریدی به بدن بیمار منتقل می شود.
