به گزارش خبرگزاری مهر، غزاله اسلامیان با اشاره به اینکه کافئین به عنوان ماده و نوشیدنی محبوب بی خوابی شناخته می شود، گفت: پس از نوشیدن قهوه یا نوشیدنی های انرژی زا، کافئین جذب شده و در عرض 15 تا 45 دقیقه وارد مغز می شود.
وی افزود: این ماده با جایگزینی گیرنده های آدنوزین (انتقال دهنده عصبی خواب آور) باعث خواب آلودگی کمتر، هوشیاری و تمرکز بیشتر، دوپامین و نوراپی نفرین تحریک و در نهایت احساس بهتر انرژی و خلق و خوی. این حسی است که قهوه و نوشیدنی های انرژی زا را در سراسر جهان محبوب کرده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه بدن ما با مصرف معین نسبت به کافئین مقاوم می شود، ادامه داد: یعنی همان مقدار کافئین قبلی دیگر مؤثر نیست و فرد به تدریج به دوزهای بیشتری نیاز دارد.
وی ادامه داد: وقفه ناگهانی کافئین باعث سردرد، بی حالی، خستگی و حتی خلق و خوی افسرده می شود.
اسلامیان با بیان اینکه کافئین بیش از 400 میلی گرم در روز برای بزرگسالان، حدود 4 فنجان قهوه معمولی عوارض دارد، ادامه داد: اضطراب، تپش قلب، بی خوابی، تحریک پذیری، افزایش فشار خون و مشکلات گوارشی از جمله عوارض مصرف زیاد کافئین است.
وی افزود: در نوجوانان آستانه مصرف کافئین بسیار کمتر است و حداکثر 100 میلی گرم در روز توصیه می شود.
اسلامیان با اشاره به اینکه تحقیقات نشان می دهد بسیاری از دانش آموزان و حتی کارمندان در مواقع پر استرس از کافئین به عنوان «مکانیسم مقابله» استفاده می کنند، ادامه داد: افراد معمولاً در شب های امتحان، ساعات کاری طولانی، کم خوابی و پروژه ها یا تست های استرس زا از کافئین استفاده می کنند.
به گفته وی، مطالعات نشان داده است که مصرف زیاد کافئین، به ویژه از نوشیدنی های انرژی زا و قهوه، با افزایش اضطراب، استرس و حتی افسردگی مرتبط است و مهم این است که این رابطه «علت و معلولی قطعی» نیست؛ بلکه با افزایش میزان استرس و افسردگی همراه است. یعنی مشخص نیست کافئین باعث اضطراب می شود یا افراد مضطرب بیشتر سراغ کافئین می روند، اما در کل ارتباط قوی وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که چرا نوشیدنی های انرژی زا؟ زا آیا آنها بیشترین مشکل را ایجاد می کنند؟ وی بیان کرد: این نوشیدنی ها علاوه بر کافئین معمولا حاوی مقدار زیادی قند، گیاهان محرک، افزودنی هایی مانند گوارانا (4 برابر کافئین بیشتر از دانه های قهوه) که این ترکیب باعث افزایش ضربان قلب، افزایش بی قراری و اضطراب و اختلال شدید در خواب می شود. و بدن افزایش ناگهانی انرژی و سپس بی حالی که این واکنش ها در نوجوانان، افرادی که کمتر می خوابند و کسانی که سابقه اضطراب دارند شدیدتر است.
اسلامیان با بیان اینکه مصرف کم تا متوسط کافئین می تواند باعث افزایش تمرکز، بهبود خلق و خو، افزایش هوشیاری، تقویت عملکرد ورزشی و حتی کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری ها (در مورد قهوه) شود، تاکید کرد: بنابراین کافئین «بد» نیست. بلکه میزان و زمان مصرف اثر آن را مشخص می کند.
یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به افرادی که به کافئین حساسیت دارند، تصریح کرد: برخی از گروه ها حتی با دوزهای کم کافئین نیز دچار اضطراب می شوند.
وی درباره این گروه ها توضیح داد: افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، کسانی که خواب ناکافی دارند، نوجوانان و افرادی که زیاد و ناگهانی مصرف می کنند. کافئین حساس هستند همانطور که برخی از مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، هراس یا اختلالات دوقطبی تشدید علائم را با دوزهای بالاتر از 200 تا 400 میلی گرم تجربه می کنند.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه دوز بالای کافئین باعث افزایش هورمون های استرس (کورتیزول و آدرنالین) می شود، ادامه داد: دوزهای بالای کافئین سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می کند، حالت بیداری و آماده حمله را تحریک می کند، خواب را مختل می کند و این بی خوابی باعث تشدید اضطراب می شود.
وی با اشاره به اینکه کافئین در واقع بدن را در حالت هوشیاری قرار می دهد، افزود: این موضوع مشابه آنچه در استرس اتفاق می افتد و این دو اثر با هم جمع می شود.
به گفته اسلامیان، میزان مناسب کافئین برای بزرگسالان سالم تا 300 تا 400 میلی گرم در روز، زنان باردار تا 200 میلی گرم، نوجوانان تا 100 میلی گرم است و به کودکان توصیه اکید می شود که از آن استفاده نکنند.
یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره زمان مصرف کافئین نیز افزود: از ساعت 15 بعد از ظهر کافئین مصرف نکنید و توجه داشته باشید که روزه داری تأثیر آن را تشدید می کند، پس بهتر است همراه با غذا مصرف شود.
اسلامیان استفاده از چای سبز با کافئین کمتر، اثر آرام بخش ال تیانین، قهوه کم کافئین و شکلات تلخ را جایگزین های سالم برای مصرف قهوه عنوان کرد.
او به افرادی که اضطراب دارند توصیه کرد; آب بیش از حد برای جلوگیری از از کم آبی بدن از نوشیدنی های انرژی زا استفاده و مصرف کنید زا همزمان با کاهش مصرف قهوه قطع کنید بعد از بعد از ظهر کافئین مصرف نکنید.
اسلامیان با اشاره به اینکه کافئین در مقادیر کم تا متوسط می تواند مفید باشد، خاطرنشان کرد: در مقادیر زیاد و یا در افراد حساس به ویژه نوجوانان و افراد مضطرب می تواند استرس، اضطراب و بی خوابی را تشدید کند، اما مهم ترین نکته این است که بدن خود را بشناسید، اگر ضربان قلب شما تندتر شود، بی قرار می شوید یا بی قراری در اثر کم خوابی باعث ایجاد اختلال در خواب می شود.
