به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت (سلامت جو)، پیشگیری از ابتلا به HIV یکی از مهم ترین اهداف بهداشت عمومی در سراسر جهان است. این ویروس که عامل اصلی بیماری ایدز است، می تواند از طریق تماس جنسی محافظت نشده، استفاده مشترک از سرنگ های آلوده، انتقال خون غیربهداشتی و از مادر به کودک منتقل شود. اما با افزایش آگاهی، آموزش و اتخاذ راهبردهای موثر می توان به میزان قابل توجهی از گسترش آن جلوگیری کرد.
اقدامات پیشگیرانه شامل استفاده از وسایل حفاظتی مانند کاندوم، آزمایش های منظم برای تشخیص و درمان زودهنگام، استفاده از داروهای پیشگیرانه (PrEP) و رعایت اصول بهداشتی در محیط های پزشکی و شخصی است. همچنین آموزش عمومی راه های انتقال اچ آی وی و مبارزه با انگ اجتماعی مرتبط با آن نقش اساسی در کاهش شیوع این بیماری دارد.
کتایون طیری کارشناس بیماری های عفونی و فلوشیپ HIV و مشاور فنی مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با تاکید بر مسئولیت فردی و اجتماعی، گسترش دسترسی به خدمات سلامت و تقویت فرهنگ پیشگیری می توان گام های موثری برداشت. وی برای حفظ سلامت افراد و جوامع و به سمت جهانی شدن حرکت کرد و بدون اچ آی وی و در خصوص پیشگیری از ابتلا به اچ آی وی گفت: بیماری اچ آی وی مختص طبقه، قشر یا گروه خاصی نیست، این بیماری یک بیماری عفونی است که اگر عامل وارد بدن هر کسی می شود، آن فرد می تواند به این بیماری مبتلا شود. از آنجایی که ویروس در گلبول های سفید و ترشحات جنسی وجود دارد و همه افراد دارای گلبول های سفید در خون و ترشحات خود هستند، هر فردی که با این ویروس در تماس باشد می تواند به HIV مبتلا شود.
وی افزود: یکی از راه های پیشگیری مانند همه بیماری های عفونی، جلوگیری از ورود ویروس به بدن است. استفاده از سرنگ های یکبار مصرف در تزریقات و کاندوم در روابط جنسی می تواند یکی از راه های اصلی پیشگیری از انتقال این بیماری باشد، اما یکی از مهم ترین راه های پیشگیری از ابتلا به HIV، درمان افراد آلوده است. درمان دارویی با کاهش ویروس در خون و ترشحات منجر به این می شود که حتی در صورت تماس تصادفی با خون و ترشحات این افراد، ویروسی برای انتقال وجود نداشته باشد.
طیری ادامه داد: بدیهی است هر فردی که بیشتر با خون و ترشحات جنسی سر و کار دارد، بیشتر با ویروس در تماس است و به اچ آی وی مبتلا می شود، اما این بدان معنا نیست که فقط این افراد به اچ آی وی مبتلا می شوند. بنابراین هر اقدامی که از تماس خون و ترشحات جنسی افراد جلوگیری کند می تواند احتمال ابتلا به HIV را کاهش دهد. مواردی مانند استفاده از سرنگ و سوزن یکبار مصرف و شخصی، استفاده از کاندوم در روابط جنسی با افرادی که احتمال ابتلا به اچ آی وی بیشتر است، درمان بیماری های مقاربتی و همچنین درمان به موقع مادران باردار می تواند باشد. در این زمینه بسیار موثر است.
مشاور فنی مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در خصوص پیشگیری دو نکته را تاکید و بیان کرد: این دو نکته مهم را همیشه برای پیشگیری به خاطر بسپارید 1- مراقب سلامتی خود باشید تا از دیگران مریض نشوید. 2- مراقب باشید بیماری شما به دیگران منتقل نشود.
تماس معمولی روزانه منجر به انتقال ویروس نمی شود
وی تصریح کرد: به یاد داشته باشیم که اچ آی وی از طریق تماس های عادی مانند غذا خوردن با هم یا با هم، سرفه، عطسه، دست دادن، در آغوش گرفتن، بوسیدن، سوار شدن بر اتوبوس، تاکسی، استفاده از تلفن های عمومی، استفاده از سرویس های بهداشتی مشترک مانند حمام، توالت قابل انتقال است. ، استخرهای مشترک و همچنین نیش پشه یا سایر حشرات منتقل نمی شوند، بنابراین نیازی به جداسازی افراد مبتلا به HIV نیست.
نقش داروهای ضد رتروویروسی در کنترل ویروس HIV
وی با بیان اینکه درمان صحیح ضد اچ آی وی که به داروهای ضد رتروویروسی معروف است موثرترین و قوی ترین راه برای افزایش طول عمر بیماران است، ادامه داد: تداوم و مصرف صحیح داروها نه تنها کیفیت زندگی و طول عمر را بالا می برد. افراد مبتلا به HIV آنها می توانند، اما همچنین به کنترل اپیدمی HIV کمک کنند. بهبود کیفیت زندگی و طول عمر بیماران منجر به کاهش انگ و تبعیض ناشی از اچ آی وی می شود و از سوی دیگر با تاکید بر اهمیت درمان به عنوان پیشگیری، خطر انتقال HIV را کاهش می دهد. بدیهی است که خدمات پزشکی و مراقبتی به ویژه درمان ضد رتروویروسی باید با کیفیت مناسب ارائه شود تا اثربخش باشد.
وی اهداف درمان ضد رتروویروسی را دستیابی به بار ویروسی مهار شده (دیگر قابل تشخیص نیست و در خون و ترشحات وجود ندارد)، حفظ عملکرد سیستم ایمنی بدن و بازگرداندن آن به حالت تقریبا طبیعی، بهبود بیان کرد. کیفیت زندگی و افزایش امید به زندگی افراد. کسانی که با اچ آی وی زندگی می کنند، کاهش مرگ و میر و ناتوانی ناشی از ایدز در افراد مبتلا به ایدز و پیشگیری از انتقال اچ آی وی به دیگران را که در کنترل اپیدمی اچ آی وی بسیار حائز اهمیت است، عنوان کرد و گفت: پس از شروع درمان موثر، معمولا در در 12 تا 24 هفته اول، بار ویروسی به حد غیرقابل تشخیصی می رسد و افراد باید بدانند که با مصرف منظم دارو و مراجعه برای معاینات و آزمایشات لازم، می توانند طول عمر تقریبا طبیعی داشته باشند.
طیری گفت: اولین رژیم دارویی و درمان به موقع با رعایت کامل درمان بهترین فرصت برای دستیابی به اهداف درمانی است. بر اساس ارزیابی آمادگی بیمار، تمام تلاش ها باید در جهت کاهش زمان بین تشخیص HIV و شروع درمان ضد رتروویروسی باشد. اثربخشی مناسب این داروها مستلزم رعایت کامل آن است. چسبندگی کم منجر به مقاومت دارویی می شود.
وی خاطرنشان کرد: درمان ضد رتروویروسی یک درمان مادام العمر است و کنترل بار ویروسی با داروهای ضد رتروویروسی می تواند التهاب را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را فعال کند و در نتیجه میزان عوارض قلبی عروقی و آسیب به اندام های مختلف ناشی از طولانی مدت را افزایش دهد. بیماری HIV نیز کاهش می یابد. .
وی افزود: داروها به صورت ترکیبی مناسب موجود است و اکثر مبتلایان به HIV با مصرف روزانه یک یا دو عدد قرص/کپسول بدون عوارض شدید درمان می شوند. در مراکز مشاوره بیماری های رفتاری داروها به صورت رایگان ارائه می شود.
عفونت ها و بیماری های مرتبط با HIV
طیری در خصوص عفونت ها و بیماری های مرتبط با HIV گفت: این بیماری ها را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. گروه اول، بیماری‌های ناشی از عدم آگاهی از عفونت HIV، عدم استفاده از دارو یا عدم مصرف دارو به دلیل عدم پایبندی کافی، عفونت‌های فرصت‌طلب نامیده می‌شوند، اگرچه با ارائه درمان‌های ضدرتروویروسی، عفونت‌های فرصت‌طلب و شکایات ناشی از آن به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. اما هنوز تشخیص و مدیریت صحیح بیماری های فرصت طلب و شکایات آنها بخش مهمی از خدمات مراقبتی است.
این متخصص عفونی و فلوشیپ اچ آی وی در ادامه تصریح کرد: در صورت درمان مبتلایان به اچ آی وی با داروهای ضد رتروویروسی، با دریافت داروهای منظم و موثر، ضمن کنترل بار ویروسی در خون و ترشحات، سیستم ایمنی نیز احیا و بهبود می یابد. نشان می دهد که این مهم از ایجاد عفونت های فرصت طلب در فرد جلوگیری می کند. اما همیشه باید به احتمال ابتلا به سل در هر شرایط بالینی این گروه فکر کرد، زیرا به عنوان یک عفونت فرصت طلب، ممکن است در هر مرحله از بیماری HIV در فرد به اشکال مختلف بروز کند.
وی گفت: گروه دوم بیماری هایی هستند که راه های انتقال مشابهی با اچ آی وی دارند، بنابراین احتمال سرایت آن به افراد مبتلا به اچ آی وی وجود دارد. به همین دلیل، فرد باید همیشه برای آن بیماری ها بررسی شود. مهم‌ترین بیماری‌های همراه شامل هپاتیت‌های ویروسی B و C می‌باشد. خاطرنشان می‌شود که روش‌های مناسبی برای پیشگیری و درمان این گونه بیماری‌های همراه وجود دارد و لازم است این بیماری‌ها در همه افراد مبتلا به HIV بررسی و در صورت لزوم درمان شود. این موضوع بسیار مهم است، زیرا ممکن است فرد تحت درمان ضدرتروویروسی عالی قرار گیرد و بیماری اچ آی وی او کنترل شود، اما سایر بیماری های همراه منجر به عوارض جدی و حتی تهدید کننده زندگی شود. این خدمات به افراد مبتلا به HIV در مراکز مشاوره سلامت رفتاری ارائه می شود.
لازم به ذکر است، امسال به مناسبت روز جهانی پیشگیری از ایدز، کمپین «آزمایش اچ آی وی هم می دهم» از 30 آبان لغایت 30 آذر 1403 در سراسر کشور برگزار می شود.
