چرا مردم پوکی استخوان را بیماری نمی‌دانند؟

به گزارش خبرگزاری سلامت، دکتر فاطمه حاجی ولی زاده با بیان اینکه پوکی استخوان محدود به گروه سنی خاصی نیست، گفت: پوکی استخوان اگرچه در هر سنی ممکن است بروز کند، اما اغلب در زنان بالای 50 سال و مردان بالای 70 سال دیده می شود و شیوع بیشتری دارد. این بیماری می تواند به دلیل افزایش سن و تغییرات هورمونی باشد که زنان تجربه می کنند. اگرچه احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن افزایش می یابد، اما احتمال ابتلای برخی از کودکان به پوکی استخوان به دلیل بیماری های جانبی، مصرف برخی داروها و شرایط دیگر وجود دارد. به طور کلی پوکی استخوان یک بیماری میانسالی و سالمندی است.

“پوکی استخوان ثانویه” چیست؟

وی درباره «پوکی استخوان ثانویه» توضیح داد: زمانی که افراد به دلیل بیماری خاص یا مصرف داروی خاصی دچار پوکی استخوان می شوند، به آن پوکی استخوان ثانویه می گویند. بنابراین پوکی استخوان ثانویه ناشی از تغییرات هورمونی و افزایش سن نیست. اگر بیماری خاصی که باعث پوکی استخوان شده است درمان شود، استخوان ها به حالت طبیعی خود باز می گردند. اگر بیماری خاصی که باعث پوکی استخوان شده است به طور کامل درمان نشود. افراد مبتلا باید علاوه بر داروهای آن بیماری، پوکی استخوان خود را نیز درمان کنند. بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، بیماری التهابی روده، بیماری های تیروئید و غدد پاراتیروئید، دیابت، برخی بدخیمی ها و سرطان ها و همچنین استفاده از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها ممکن است باعث پوکی استخوان در افراد در هر سنی شود. باز هم تاکید می کنم پوکی استخوان ثانویه ناشی از افزایش سن و تغییرات هورمونی نیست.

زنان بیشتر از مردان از پوکی استخوان رنج می برند

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی-عضلانی معاونت مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت درباره تأثیر عوامل «سن» و «جنسیت» بر پوکی استخوان گفت: استخوان بافتی است که در آن «ساختن»، «برداشتن» و «از بین رفتن» استخوان در آن به‌طور مداوم صورت می‌گیرد و این امری طبیعی است، بررسی‌ها نشان می‌دهد که با افزایش سن، استحکام بافت‌ها نیز افزایش می‌یابد. برخی از عوامل مشکل ساز می شود افزایش حساسیت افراد به پوکی استخوان؛ به عنوان مثال، پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است.

کمبود وزن و خطر ابتلا به پوکی استخوان

نقش نژاد و یائسگی زودرس در پوکی استخوان

وی با بیان اینکه وزن کم یکی از عوامل خطر پوکی استخوان است، گفت: برخی از عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان «غیرقابل کنترل» هستند. مطالعات نشان می دهد که “نژاد” نیز به عنوان یک عامل موثر در پوکی استخوان در نظر گرفته می شود. به گونه ای که میزان پوکی استخوان در سفیدپوستان بیشتر از سیاه پوستان است. اگر زنان قبل از 40 یا 45 سالگی یائسه شوند، خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد.

الکل و تنباکو از عوامل زمینه ساز پوکی استخوان هستند

وی درباره سبک زندگی و خطر ابتلا به پوکی استخوان گفت: مطالعات نشان می دهد که سیگار و نوشیدن الکل خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. بنابراین ترک الکل و سیگار یک ضرورت است. همچنین «تغذیه» و «ورزش» مرتبط با سبک زندگی می تواند از پوکی استخوان پیشگیری کند یا این وضعیت را بهبود بخشد.

کلسیم، یک ماده معدنی ضروری برای سلامت استخوان

وی با بیان اینکه مصرف کلسیم برای استحکام استخوان ها ضروری است، تصریح کرد: اگرچه عوامل ژنتیکی در استحکام استخوان ها نقش دارند، اما مصرف مواد معدنی برای استحکام استخوان ها ضروری است. مصرف کلسیم کافی تا سن 30 سالگی که استخوان ها به حداکثر جرم خود می رسند لازم و ضروری است. پس از 30 سالگی، مقدار کلسیم دریافتی باید به اندازه ای باشد که از حذف کلسیم از استخوان های بدن جلوگیری کند. مصرف کلسیم بعد از 50 سالگی باید کافی باشد. افراد باید روزانه 800 تا 1200 میلی گرم کلسیم مصرف کنند و این ماده معدنی را می توان از طریق غذاهای مختلف مانند شیر و لبنیات، برخی از دانه ها (عدس)، برخی گیاهان (سویا و کلم بروکلی) تامین کرد. شیر و لبنیات مهم ترین منابع کلسیم هستند.

ارائه یارانه، راهکاری برای افزایش مصرف لبنیات

حاجی ولی زاده در پاسخ به این سوال که گرانی لبنیات باعث کاهش سرانه مصرف در کشور شده است، آیا پرداخت یارانه می تواند راهکاری برای افزایش مصرف این ماده غذایی در جامعه باشد؟ وی گفت: یافتن علل و دلایل کاهش مصرف لبنیات و کلسیم در جامعه نیازمند بررسی همه جانبه است. زمانی که قیمت مصرف کننده یک ماده غذایی بیشتر از قدرت خرید مردم باشد، مصرف آن ماده غذایی کاهش می یابد. علاوه بر گرانی لبنیات، عادات غذایی مردم نیز افزایش یافته و مصرف کلسیم را در جامعه تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه مردم می توانند کلسیم را از سایر منابع غذایی دریافت کنند، اما ارائه یارانه می تواند راه خوبی برای افزایش سرانه مصرف لبنیات در جامعه باشد. اعطای یارانه برای افزایش مصرف لبنیات باید در کنار ارائه مسائل آموزشی در کانون توجه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه پوکی استخوان یک بیماری خاموش است، تصریح کرد: متأسفانه برخی افراد پوکی استخوان را بیماری نمی دانند و تصورشان یک باور غلط است. هنگامی که عارضه ناشی از پوکی استخوان ظاهر می شود، افراد از ابتلا به این بیماری آگاه می شوند. شکستگی مهمترین عارضه پوکی استخوان است. استخوان ها اسکلت بدن هستند و زمانی که اسکلت بدن دچار اختلال شود با شکستگی مواجه می شویم.

رئیس اداره بیماری های اسکلتی عضلانی دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه شکستگی عارضه جدی است، تصریح کرد: شکستگی می تواند مشکلات زیادی را برای افراد ایجاد کند. پوکی استخوان اغلب در استخوان هایی که اسکلت بدن را تشکیل می دهند رخ می دهد. متأسفانه استخوان های ستون فقرات از جمله استخوان هایی هستند که بیشترین شکستگی ها در آنها رخ می دهد. زمانی که استخوان های ستون فقرات می شکنند، افراد با مشکلاتی مانند کوتاهی قد، خم شدن پشت و قوز مواجه می شوند.

یک پنجم بیماران شکستگی لگن در سال اول پس از تصادف جان خود را از دست می دهند

وی درباره شکستگی لگن توضیح داد: شکستگی لگن یکی از شکستگی های خطرناک است و حتی می تواند منجر به مرگ شود. مطالعات نشان می دهد که نیمی از افرادی که شکستگی لگن را تجربه می کنند به زندگی عادی باز نمی گردند. به گونه ای که توانایی انجام فعالیت های روزمره را نداشته و دچار معلولیت شوند. همچنین اکثر افرادی که شکستگی لگن را تجربه می کنند به عصا، لگن و ویلچر نیاز دارند. بر اساس این شرایط، کیفیت زندگی افرادی که از شکستگی لگن رنج می برند به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

حاجی ولی زاده تصریح کرد: تحقیقات نشان می دهد 20 درصد افرادی که دچار شکستگی لگن می شوند در سال اول شکستگی خود فوت می کنند. بنابراین می توان گفت که امید به زندگی در افرادی که دچار شکستگی لگن شده اند کاهش می یابد. مرگ ناشی از شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان در کنار سایر عوارض ناشی از این بیماری، لزوم توجه به موضوع سلامت استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان را نشان می دهد. اول از همه باید از پوکی استخوان پیشگیری کنیم و در صورت ابتلا به این بیماری از عارضه جدی آن یعنی شکستگی جلوگیری کنیم.

درمان پوکی استخوان حداقل 5 سال طول می کشد

وی با بیان اینکه درمان پوکی استخوان 3 تا 5 سال زمان می برد، تصریح کرد: اگر افراد مبتلا به پوکی استخوان خواهان مدیریت و درمان مناسب بیماری خود هستند باید به درمان این بیماری پایبند باشند. اگر درمان خودسرانه قطع شود، احتمال بروز عوارض پوکی استخوان افزایش می یابد. متأسفانه وقتی افراد مبتلا به پوکی استخوان خودسرانه مصرف دارو را قطع می کنند، نتیجه را احساس نمی کنند. پوکی استخوان با فشار خون متفاوت است. اگر افراد از مصرف قرص های فشار خون اجتناب کنند، احساس فشار خون بالا می کنند، اما چنین شرایطی برای پوکی استخوان وجود ندارد. متأسفانه، بسیاری از افراد از مصرف داروهای پوکی استخوان خودداری می کنند یا به تنهایی مصرف آن را قطع می کنند.

برنامه ریزی برای ارائه خدمات در مراکز جامع سلامت

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت تصریح کرد: عدم پایبندی به درمان یکی از چالش های درمان پوکی استخوان است. با توجه به این شرایط، ارتقای سواد سلامت جزء مهم و ضروری است. برگزاری نظرسنجی سلامت استخوان راه حلی برای افزایش سواد سلامت مردم تلقی می شود. همچنین ارائه بسته های مراقبتی در مراکز جامع سلامت برای مبتلایان به پوکی استخوان در دستور کار قرار دارد. امیدوارم با ارتقای سواد سلامت و ارائه بسته های خدماتی در شبکه بهداشت و درمان کشور بتوانیم از موضوع عدم پایبندی به درمان جلوگیری کنیم.

نبود دستگاه سنجش تراکم استخوان در کشور

وی با بیان اینکه در کشور با کمبود دستگاه های سنجش تراکم استخوان مواجه هستیم، تصریح کرد: بیشتر دستگاه های سنجش تراکم استخوان در مرکز و مراکز استان ها مستقر هستند. بررسی ها نشان می دهد که به ازای هر یک میلیون نفر در کشور 6 دستگاه سنجش تراکم استخوان وجود دارد که بیشتر برای بخش خصوصی است. مناسب و ضروری است سیستم دولتی کشور مجهز به دستگاه های سنجش تراکم استخوان باشد تا این آزمایش با تعرفه دولتی ارائه شود. همچنین باید به نحوه توزیع این دستگاه ها در کشور نیز توجه شود تا مردم بتوانند به راحتی به این دستگاه دسترسی داشته باشند. بهتر است برای هر یک میلیون نفر 10 دستگاه سنجش تراکم استخوان در دسترس باشد.