پوکی استخوان؛ نبردی خاموش در معماری بدن

به گزارش خبرگزاری ایمنا، پوکی استخوان یا پوکی استخوان یک بیماری مزمن و پیشرونده است که با کاهش تراکم و کیفیت بافت استخوانی، ساختار استخوان را شکننده و آسیب پذیر می کند. این بیماری اغلب بدون علائم بالینی خاص پیشرفت می کند و تا زمانی که شکستگی رخ ندهد ممکن است فرد از وجود آن بی خبر باشد. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان، به ویژه در نواحی لگن، ستون فقرات و مچ دست، می تواند منجر به درد مزمن، ناتوانی حرکتی، بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان و حتی افزایش خطر مرگ در سالمندان شود و بنابراین، پوکی استخوان نه تنها یک مشکل استخوانی است، بلکه یک چالش جدی برای سلامت عمومی است.

عوامل متعددی در بروز پوکی استخوان نقش دارند که برخی از آنها غیر قابل برگشت هستند. سن، جنسیت زنانهنژاد سفید یا آسیایی و سابقه خانوادگی بیماری از جمله عواملی هستند که خطر اساسی را افزایش می دهند، اما عوامل قابل اصلاح نیز نقش مهمی ایفا می کنند که شامل تغذیه ناکافی، کمبود کلسیم و ویتامین D، کم تحرکی، مصرف سیگار و الکل و بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های تیروئیدی یا گوارشی و همچنین مصرف طولانی مدت برخی از داروهای ضد وولوژیک یا داروهای ضد التهاب کوروئیدی، داروهای ضد وخیم و کور، داروها همچنین می توانند تراکم استخوان را افزایش دهند. کاهش دهد

تغذیه مناسب یکی از پایه های اصلی پیشگیری از پوکی استخوان است و مصرف روزانه 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم و 600 تا 800 واحد بین المللی ویتامین D برای بزرگسالان توصیه می شود. منابع غذایی غنی از کلسیم شامل محصولات لبنی، سبزیجات برگ دار، بادام، کنجد و ماهی های استخوانی است. ویتامین D همچنین از طریق نور خورشید، ماهی های چرب، زرده تخم مرغ و مکمل ها تامین می شود. کمبود این مواد در رژیم غذایی به ویژه در سالمندان، زنان. و افراد با محدودیت های غذایی به عنوان یک عامل خطر مهم در نظر گرفته می شوند که باید با آموزش و مداخلات تغذیه اصلاح شوند.

فعالیت بدنی منظم به ویژه ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی، دویدن سبک، رقصیدن و ورزش های مقاومتی نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان ها دارد. این نوع ورزش ها باعث تحریک استخوان سازی، افزایش قدرت عضلانی و بهبود تعادل بدن می شود و در نتیجه خطر سقوط و شکستگی کاهش می یابد. مطالعات نشان داده است که حتی در افراد مسن، برنامه های ورزشی منظم می تواند تراکم استخوان را تثبیت یا حتی بهبود بخشد و در کودکان و نوجوانان نیز ورزش منظم به افزایش ذخایر استخوان کمک می کند. اساسی برای سلامت استخوان در بزرگسالی فراهم می کند.

چه عواملی منجر به پوکی استخوان می شود؟ / تاثیر افزایش سن، کاهش هورمون های زنانه و سابقه خانوادگی در بروز پوکی استخوان

محمد پرهام فر، متخصص ارتوپدی و عضو هیئت علمی دانشگاه ایمنا با بیان اینکه دلایل متعددی می تواند افراد را دچار پوکی استخوان و از بین رفتن تعادل بین سلول های استخوانی کند، به خبرنگار ایمنا گفت: شایع ترین علت پوکی استخوان در افراد افزایش سن است و با افزایش سن، تعادل بین سلول های استخوانی به هم می خورد و این روند منجر به بروز پوکی استخوان می شود.

وی با بیان اینکه کاهش هورمون های زنانه به ویژه استروژن عامل موثری در بروز پوکی استخوان است، می افزاید: با کاهش هورمون های زنانه، تعادل استخوانی به هم می خورد و فرد در معرض پوکی استخوان قرار می گیرد و به ویژه زنانی که ورزش های سنگین انجام می دهند و این ورزش منجر به برهم خوردن تعادل هورمونی آنها می شود، در معرض پوکی استخوان زودرس قرار می گیرند.

یک متخصص ارتوپدی و یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه سابقه خانوادگی از دیگر عوامل موثر در بروز پوکی استخوان و افراد مبتلا به این بیماری است، تصریح کرد: سابقه خانوادگی پوکی استخوان از عوامل خطر ابتلای فرد به پوکی استخوان محسوب می شود و در واقع زمانی که پوکی استخوان در خانواده ای شایع باشد، افراد دیگر نیز در معرض این بیماری قرار می گیرند.

آیا افراد چاق بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند یا افراد لاغر؟ / افراد با نژاد آسیایی بیشتر به پوکی استخوان مبتلا می شوند

پرهامفر با بیان اینکه نژاد از دیگر عوامل تاثیرگذار در مبتلایان به پوکی استخوان است، می گوید: زنان به ویژه آسیایی ها و افرادی که پوست و موهای روشن دارند بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند و این افراد بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.

وی با اشاره به اینکه وزن از دیگر عوامل موثر بر پوکی استخوان است، می افزاید: مردم تصور می کنند که هر چه وزن کمتر باشد، سایش استخوان کمتر می شود، اما باید توجه داشت که در پوکی استخوان برعکس است و افرادی که لاغر هستند و استخوان های ظریفی دارند بیشتر از افراد چاق با استخوان های ظریف تر در معرض پوکی استخوان هستند.

این متخصص ارتوپدی و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به ارتباط چاقی و اضافه وزن با ضخامت استخوان های بدن ادامه می دهد: چاقی و اضافه وزن دلیل بر داشتن استخوان های ضخیم نیست، اما به دلیل محافظتی که چربی ها و ماهیچه ها از استخوان ها می کنند، خطر ابتلا به پوکی استخوان در این افراد کاهش می یابد.

لزوم توجه به پوکی استخوان در بیماران مبتلا به سرطان/سرطان به طور مستقیم به استخوان ها آسیب می رساند

پوریا عادلی، متخصص رادیوتراپی انکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیو انکولوژی ایران وی با بیان اینکه وقتی بحث پوکی استخوان مطرح می شود، توجه بیشتر افراد به سالمندان جلب می شود، به خبرنگار ایمنا گفت: یکی از گروه های پرخطر که کمتر در مورد آن صحبت می شود، بیماران سرطانی هستند، زیرا پوکی استخوان در این افراد نه تنها یک عارضه جانبی نیست، بلکه می تواند روند درمان سرطان را مختل کند و کیفیت زندگی آنها را به شدت کاهش دهد.

وی با بیان اینکه سرطان می تواند به طور مستقیم به استخوان ها آسیب برساند، می افزاید: برخی از تومورها مانند سرطان سینه، سرطان پروستات و مولتیپل میلوما تمایل به متاستاز به استخوان دارند. سلول های سرطانی با ترشح مواد خاصی فعالیت سلول های تخریب کننده استخوان (استئوکلاست ها) را افزایش می دهند. نتیجه این فرآیند کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی های پاتولوژیک است که گاهی حتی با یک ضربه کوچک یا حتی بدون ضربه رخ می دهد.

یک کارشناس رادیوتراپی انکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیو انکولوژی ایران با بیان اینکه درمان های سرطان نیز نقش مهمی در تحلیل استخوان دارند، بیان می کند: داروهای هورمونی که برای درمان سرطان های وابسته به هورمون استفاده می شوند مانند مهارکننده های آروماتاز در سرطان سینه یا درمان های محرومیت از آندروژن باعث از بین رفتن سریع فرآیندهای سرطانی و همچنین اثرات سمی آن بر روی استخوان می شوند. استخوان ساز سلول ها

غربالگری پوکی استخوان در بیماران سرطانی / دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش و تمرینات تقویت عضلات پایه های پیشگیری از پوکی استخوان هستند.

عادلی با اشاره به اینکه پرتودرمانی در ناحیه لگن و ستون فقرات با آسیب رساندن به عروق خونی تغذیه کننده استخوان منجر به نکروز آواسکولار می شود، ادامه می دهد: حتی درمان های مدرن مانند ایمونوتراپی و داروهای هدفمند نیز بی تاثیر نیستند و برخی از آنها مانند مهارکننده های تیروزین کیناز متابولیسم استخوان را مختل کرده و خطر پوکی استخوان را افزایش می دهند.

وی با بیان اینکه راه حل های خاصی برای مقابله با این خطر وجود دارد، می گوید: دستورالعمل های معتبری مانند ASCO و NCCN توصیه می کنند که بیماران پرخطر قبل از شروع درمان های خاص، اندازه گیری تراکم استخوان را با روش DXA انجام دهند که به ویژه برای بیمارانی که درمان های هورمونی دریافت می کنند یا سابقه شکستگی دارند، ضروری است.

این متخصص رادیوتراپی انکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیو انکولوژی ایران با بیان اینکه مداخلات درمانی شامل سه محور اصلی تغذیه، فعالیت بدنی و دارودرمانی است، می‌افزاید: دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی و ورزش‌های تقویتی عضلانی، پایه‌های پیشگیری و تقویت قوای بدن هستند، بلکه نه تنها باعث تقویت و تقویت استخوان‌ها می‌شوند. خطر سقوط

تشخیص زودهنگام پوکی استخوان از طریق اندازه گیری تراکم استخوان با روش DXA.جذب رادیوگرافی دوبل) امکان پذیر است، این آزمایش تراکم استخوان را در نواحی حساس مانند لگن و ستون فقرات اندازه گیری می کند و خطر شکستگی را پیش بینی می کند و طبق توصیه های بین المللی، زنان بالای 50 سال، مردان بالای 70 سال و افراد دارای عوامل خطر باید به طور منظم غربالگری شوند، همچنین بررسی سابقه خانوادگی، مصرف برخی داروها و بیماری های زمینه ای در ارزیابی خطر فردی مهم است.

در مواردی که خطر شکستگی زیاد باشد یا تراکم استخوان به میزان قابل توجهی کاهش یابد، داروهای تخصصی برای درمان تجویز می شود، داروهای ضد تحلیل استخوان مانند بیس فسفونات ها (الندرونیت، زولدرونیک اسید) و دنوزوماب با مهار فعالیت استئوکلاست ها روند تخریب استخوان را کند می کنند و داروهای آنابولیک مانند تری پاراتید با تحریک سلول های استخوان ساز به بازسازی بافت استخوانی کمک می کنند و انتخاب نوع دارو، دوز و مدت درمان باید بر اساس شرایط فردی، سن، جنسیت، پاسخ به درمان باشد.

آموزش عمومی و ارتقای سواد سلامت جامعه نقش اساسی در پیشگیری و کنترل پوکی استخوان دارد و کمپین های اطلاع رسانی، آموزش در مدارس، مشاوره تغذیه و ورزشی و برنامه های غربالگری در مراکز درمانی می تواند آگاهی مردم را افزایش دهد. همچنین توجه به سلامت استخوان در دوران کودکی و نوجوانی یک سرمایه گذاری بلندمدت برای کاهش بار بیماری در آینده است و رسانه ها، پزشکان و نهادهای بهداشتی باید نقش فعالی در ارتقای این آگاهی داشته باشند.

پوکی استخوان یک بیماری قابل پیشگیری و کنترل است، مشروط بر اینکه به موقع تشخیص داده شود و سبک زندگی سالم در اولویت قرار گیرد و همکاری پزشکان، خانواده ها، موسسات بهداشتی عمومی و خود فرد برای آموزش، غربالگری و درمان می تواند از عواقب جدی این بیماری خاموش جلوگیری کند و حفظ سلامت استخوان ها به ویژه در سنین بالا نه تنها به کاهش استقلال کیفیت زندگی و عملکرد افراد کمک می کند.