به گزارش خبرگزاری مهر، از دهه ها قبل که اکثریت جمعیت کشورمان در روستاها زندگی می کردند، توسعه مراقبت ها و خدمات اولیه بهداشتی و درمانی به منظور بهره مندی مردم از این خدمات در دستور کار نظام سلامت قرار گرفت. سابقه ارائه خدمات بهداشتی اولیه در کشور ما بسیار قدیمی تر از بیانیه آلما آتای در سال 1978 و مربوط به سال 1319 است.
پس از اجرای طرح های مختلف از جمله آموزش بهداشت و درمان در مشهد، قانون سپاه بهداری، طرح رضایه، طرح بهداشت روستا و طرح سلسله که جزئیات آن از حوصله این مقاله خارج است، در سال های اول انقلاب اسلامی و در سال 63 با تلاش مسئولان وزارت بهداشت، شورای اسلامی شهر در اسفندماه با اختصاص منابع مالی برای راه اندازی شبکه بهداشت و درمان در یک شهر از هر استان موافقت کرد و این سرآغاز توسعه سلامت کشور بود. و شبکه درمان که با محوریت خدمات دهی در روستاها و بهره مندی از ظرفیت مردم بهورزن می باشد. که نامش در جهان با ایران گره خورده بود.
در حال حاضر در سیستم شبکه مراقبت های بهداشتی اولیه، پس از خانواده، اولین سطح ارائه خدمات در روستاها مراکز بهداشتی و درمانی و در شهرها، مراکز بهداشتی درمانی و بعضاً مراکز درمانی هستند. در واقع هیچ جمعیتی نباید خارج از محدوده سطح اول باشد و سطح اول جمعیت خاصی را پوشش می دهد. مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی سطح دوم ارائه خدمات را تشکیل می دهند و ارائه خدمات در کلینیک های ویژه، بیمارستان های عمومی و تخصصی از دیگر سطوح خدماتی محسوب می شود.
مرکز بهداشت واحدی است که در یک روستا قرار دارد و اغلب چندین روستای دیگر (روستاهای قمر) را پوشش می دهد. میانگین جمعیت تحت پوشش هر مرکز درمانی 1500 نفر است. پرستاران زن و مرد پرسنل مرکز بهداشت را تشکیل می دهند. بومی بودن بهورزان، ارتباط مستمر آنها با مردم، مبانی ثبت دقیق اطلاعات بهداشتی و نظارت مستمر بر فعالیت خانه های بهداشت از عوامل اصلی پوشش مطلوب خانه های بهداشت است و وظیفه اصلی این واحدها می باشد. ارائه خدمات بهداشتی اولیه به جمعیت تحت پوشش.
در حال حاضر حدود 30000 پرستار در بیش از 19000 مرکز بهداشتی درمانی نقش بی نظیری در کنترل، پیشگیری و واکسیناسیون بیماری های عفونی و غیر عفونی و بهداشت دهان و دندان دارند و این ظرفیت ارزش افزوده ای برای سلامت محسوب می شود. سیستم
ارائه خدمات اولیه بهداشتی و درمانی به جمعیت عشایری از دیگر نوآوری های نظام سلامت در سال های اخیر است و این خدمات با استفاده از لانه های سیار به عنوان خانه بهداشت و استفاده از ظرفیت جمعیت عشایری به عنوان بهورز عشایری در کنار سفر ارائه می شود. و رفت و آمد در ییلاق و قشلاق. ارائه شده است.
ایجاد 400 لانه سیار خانه بهداشت عشایری سال هاست در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته و تاکنون بخش عظیمی از این زیرساخت ها تهیه و توزیع شده است. البته در گذشته عشایری که در جوار خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری مستقر می شدند تمامی خدمات را دریافت می کردند و یا خدمات مورد نیاز به صورت سیار توسط نیروهای بهداشتی و درمانی به آنها ارائه می شد اما خانه های بهداشت سیار عشایر، قابلیت جابجایی و آرامش خاطر جمعیت عشایری را در مورد در دسترس بودن خدمات می دهد. از سوی دیگر اجرای طرح هایی همچون افزایش سواد سلامت دانش آموزان عشایری با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش پزشکی از سال جاری در دستور کار قرار گرفته است.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که وزارت بهداشت و درمان به همراه وزارت کشور در اداره امور روستایی با بهره گیری از شوراهای اسلامی روستاها و دهیاری ها بیشترین سهم را در بین جمعیت روستایی کشور به خود اختصاص داده است. و نقش مهمی در توسعه متوازن خدمات و امکانات در تمامی نقاط کشور ایفا می کند.
