نسلی که اطرافش را دود احاطه کرده است. رشد نگران کننده استعمال دخانیات در بین نوجوانان – خبرگزاری مهر ایران و جهان

خبرگزاری مهر – گروه سلامت: سیگار یکی از مهم ترین چالش های بهداشت عمومی در ایران و جهان است. معضلی که نه تنها با پیامدهای گسترده جسمی و روانی همراه است، بلکه بار اقتصادی و اجتماعی سنگینی بر دوش دولت ها و جوامع می گذارد و با وجود هشدارهای جهانی و شواهد علمی واضح در مورد اثرات مرگبار سیگار و سایر محصولات دخانی، تولید، توزیع و مصرف این کالاها در بسیاری از کشورها از جمله ایران همچنان با شکاف های نظارتی و دسترسی آسان جامعه مواجه است.

در عین حال، تنباکو تنها کالای قانونی در جهان است که مستقیماً منجر به مرگ نیمی از مصرف‌کنندگان آن می‌شود و با وجود تلاش‌ها برای مبارزه با گسترش مصرف آن از جمله تصویب قوانین محدودکننده و افزایش تدریجی مالیات، هنوز فاصله قابل توجهی با استانداردهای مؤثر جهانی وجود دارد.

اکنون «بهزاد ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد ملی مبارزه با دخانیات وزارت بهداشت» وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه مصرف دخانیات در بین نوجوانان، مردان و زنان ایرانی در سال های اخیر با رشد چشمگیری همراه بوده است، گفت:

به عنوان اولین سوال از سن مصرف سیگار در ایران بگویید.

طبق آخرین مطالعات، سن مصرف سیگار در ایران به حدود 13 سال رسیده است. رقمی که زنگ خطری جدی برای سلامت جوانان و نسل جوان کشور تلقی می شود و کشیدن سیگار و انواع دخانیات در این سن نه تنها زمینه ساز وابستگی شدید به نیکوتین در آینده است، بلکه خطر ابتلا به بیماری های ریوی، قلبی و سرطان را از همان سال های اول زندگی افزایش می دهد.

دخانیات علت خاموش مرگ نیمی از مصرف کنندگان است

بر اساس تحقیقات سازمان جهانی بهداشت، دخانیات عامل مرگ زودرس نیمی از مصرف کنندگان آن است. این داروی قانونی یک سری بیماری های مستقیم و غیرمستقیم را به همراه دارد. از جمله بیماری های ریوی، سرطان ریه، عروق و دهان، سکته های قلبی و مغزی و نارسایی تنفسی. در ایران سالانه حدود 50000 نفر به دلیل مصرف یا قرار گرفتن در معرض دود تنباکو جان خود را از دست می دهند. آماری که بسیار بیشتر از قربانیان حوادث رانندگی است.

قانون وجود دارد اما ضمانت اجرا وجود ندارد

علیرغم این واقعیت ها، قانون همچنان در برخورد با استعمال دخانیات در اماکن عمومی ضعیف است، در حالی که جریمه های سنگینی برای تخلفات رانندگی در نظر گرفته شده است و مکانیزم های نظارتی دقیق، افرادی که بدون محدودیت در اماکن عمومی دخانیات مصرف می کنند و جریمه ای برای آنها در نظر گرفته نشده است و برای حفظ سلامت جامعه باید در اصلاحیه های جدید قانون جامع کنترل دخانیات این خلاء قانونی برطرف شود.

آیا می توان گفت که دود دست دوم به اندازه مصرف مستقیم خطرناک است؟

اثرات دخانیات به مصرف کنندگان مستقیم محدود نمی شود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر در جهان به دلیل قرار گرفتن در معرض دود سیگار جان خود را از دست می دهند. در ایران این تعداد حدود 10 تا 12 هزار نفر در سال تخمین زده می شود و بیشترین قربانیان دود دست دوم زنان، مادران و کودکان هستند. افرادی که مصرف کننده نیستند اما ناخواسته در معرض دود سیگار قرار می گیرند.

یکی دیگر از عوارض نگران کننده سیگار ناباروری، افزایش احتمال سقط جنین، تولد زودرس و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است و نیکوتین و سموم موجود در دود تنباکو رشد سلول های مغزی جنین را محدود کرده و سلامت مادر و کودک را به طور جدی تهدید می کند.

می توان از اکثر آسیب های ریوی ناشی از سیگار در سال های اول مصرف سیگار جلوگیری کرد و با انجام تست های تنفسی ساده می توان میزان کاهش عملکرد ریه را در افراد سیگاری مشاهده کرد. بوی بد دهان، تغییر رنگ دندان ها و پوست و از دست دادن قدرت بدنی از علائم اولیه آسیب دخانیات است، اما متأسفانه بسیاری از مصرف کنندگان زمانی متوجه این خطر می شوند که بیماری در بدن آنها پیشرفت کرده باشد و درمان های گران قیمت نتیجه ای نداشته باشد.

برای کاهش روند رو به رشد مصرف دخانیات در بین نوجوانان و جوانان باید قوانین پیشگیرانه به طور جدی اجرا شود، آموزش های پیشگیرانه در مدارس گسترش یابد و برخورد قانونی با فروشندگان دخانیات به افراد زیر 18 سال تشدید شود.

استعمال دخانیات یکی از جدی ترین تهدیدها برای سلامت نسل جوان در کشور است. تهدیدی که ارتباط مستقیمی با افزایش بیماری های ریوی، قلبی و حتی مرگ زودرس دارد. بر اساس آمارهای جهانی، سیگار سالانه جان بیش از 8 میلیون و 500 هزار نفر را در سراسر جهان می گیرد و 4 تریلیون دلار ضرر به اقتصاد کشورها وارد می کند.

مهم ترین دلایل سیگار کشیدن نوجوانان و جوانان چیست؟

در ایران، اگرچه قوانین جامعی برای کنترل دخانیات وجود دارد، اما اجرای آنها هنوز به طور کامل و موثر اجرا نشده است. قانون جامع کنترل دخانیات پس از الحاق ایران به کنوانسیون جهانی در سال 1383 تدوین شد و یک سال بعد آیین نامه اجرایی آن به تصویب رسید.

در حال حاضر، محصولات تنباکو جزو ارزان ترین کالاها در بازار مصرف هستند. موضوعی که نه تنها به افزایش مصرف دامن زد، بلکه دخانیات را به در دسترس ترین کالای غیرضروری کشور تبدیل کرد. واحدهای صنفی به جای کنترل عرضه، در مواردی اقدام به افزایش مراکز فروش کرده اند، این در حالی است که در سیاست ستاد ملی مبارزه با دخانیات تاکید شده است که دسترسی کاهش یابد و قیمت بازدارنده باشد.

از سوی دیگر بسته بندی های رنگارنگ و جذاب محصولات دخانی به ویژه آنهایی که برای جذب بانوان و نوجوانان طراحی شده اند، همچنان در بازار دیده می شود، در حالی که سیاست مصوب ستاد اجرای «بسته بندی استاندارد» و حذف هرگونه جذابیت بصری از پاکت سیگار است. اما صنعت دخانیات با مقاومت در برابر این مصوبه و ادعای افزایش قاچاق از اجرای کامل آن جلوگیری کرده است.

بهانه قاچاق نباید توجیهی برای بی توجهی به بهداشت عمومی باشد، زیرا همین محصولات قاچاق در مراکز مجاز نیز به فروش می رسد و در صورت اجرای صحیح قانون، امکان عرضه این کالاها به حداقل می رسد. اجرای دقیق قوانین، برخورد قاطع با متخلفان و مطالبه گر نهادهای نظارتی می تواند گام مهمی برای کاهش مصرف دخانیات به ویژه در بین نوجوانان و جوانان کشور باشد.

با وجود اطلاعات گسترده در مورد عوارض و مضرات سیگار، تعداد زیادی از نوجوانان و جوانان همچنان به مصرف سیگار و سایر محصولات تنباکو ادامه می دهند. این موضوع بسیار نگران‌کننده است، زیرا نشان می‌دهد که آگاهی به تنهایی کافی نیست و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر و اجرای دقیق‌تر قوانین باید از گسترش این پدیده جلوگیری کند.

یکی از چالش های جدید در این زمینه رواج سیگار الکترونیک و محصولات مشابه در کشور است. به گفته مسئولان هیچ یک از این محصولات در ایران مجوز رسمی ندارند و تمامی سیگارهای الکترونیکی موجود در بازار قاچاق هستند. محلول های مورد استفاده در این دستگاه ها حاوی ترکیبات ناشناخته و معطری هستند که می توان هر گونه ماده شیمیایی یا روانگردان را به آن اضافه کرد.

تبلیغات پنهان تنباکو در کمین نسل جوان

این محصولات به دلیل تبلیغات گمراه کننده و ظاهر جذاب، محبوبیت خاصی در بین نوجوانان و جوانان دارد. این در حالی است که نه وزارت صنعت و نه هیچ دستگاه اجرایی مسئول سلامت یا عوارض ناشی از مصرف این محصولات قاچاق نیستند. فروش سیگار الکترونیک در غرفه ها و فروشگاه های خیابانی تخلف محسوب می شود و هیچ شرکت یا مرجع رسمی مسئولیتی در قبال آسیب های احتمالی به مصرف کنندگان ندارد.

خطرات استفاده از سیگارهای الکترونیکی متفاوت از سیگارهای معمولی چیست؟

خطرات استفاده از سیگارهای الکترونیکی می تواند حتی بیشتر از سیگارهای سنتی باشد، زیرا به دلیل ترکیب ناشناخته مواد و عدم کنترل کیفیت، مصرف کننده در معرض انواع سموم و آلاینده های شیمیایی قرار می گیرد که می تواند آسیب های جدی و جبران ناپذیری به بدن وارد کند.

در زمان شیوع کرونا، تعداد مرگ و میر مصرف کنندگان دخانیات به میزان قابل توجهی بیشتر بود و علت این موضوع ضعف سیستم ایمنی بدن به دلیل مصرف دخانیات است. عاملی که باعث می شود بدن توانایی مقابله با ویروس ها و عفونت های تنفسی را از دست بدهد.

مطالعات متعدد نشان می‌دهد که سیگار علاوه بر ایجاد بیماری‌های قلبی، ریوی و سرطان، می‌تواند باعث بیماری‌های مادرزادی در نوزادان نیز شود و سیگار مستقیماً بر سلول‌های جنسی تأثیر می‌گذارد و اکسیژن رسانی به جنین را کاهش می‌دهد و باعث سقط جنین، نارسایی رشد و ناهنجاری‌های مادرزادی می‌شود.

دود سیگار به سرعت وارد جریان خون می شود و سموم آن به تمام اندام های بدن منتقل می شود. این فرآیند باعث آسیب سلولی، پیری زودرس، اختلالات متابولیک و افزایش احتمال ابتلا به بیماری های ناتوان کننده می شود. بنابراین ترک سیگار نه تنها به نفع سلامتی فرد است، بلکه به نفع خانواده و کل جامعه است.