ماموگرافی مهمترین سلاح تشخیص زودهنگام سرطان پستان

علم تصویربرداری: چشمان تیزبین علم پزشکی در مبارزه با سرطان سینه

تصور کنید که آیا امکان دیدن داخل بدن بدون نیاز به جراحی وجود دارد. مانند داشتن یک “نقشه راه” دقیق که به پزشکان نشان می دهد کجا باید درمان کنند. این دقیقاً همان کاری است که علم رادیولوژی و تصویربرداری انجام می دهد. در داستان پیچیده مبارزه با سرطان سینه، این علم به قهرمانی قدرتمند تبدیل شده است که در سه مرحله کلیدی پیشگیری، تشخیص و درمان در کنار بیماران و پزشکان قدم می زند.

ماموگرافی چیست؟ یک عکس اشعه ایکس ویژه از پستان که می تواند توده ها یا رسوبات ریز کلسیم (میکروکلسیفیکاسیون) را پیدا کند که ممکن است نشانه اولیه سرطان باشد، سالها قبل از قابل لمس شدن.

چرا غربالگری ماموگرافی مهم است؟

ماموگرافی مانند یک “نگهبان” همیشه بیدار است که مراقب است هیچ تهدیدی را از چشم پزشکان پنهان نکند.

مطالعات نشان داده اند که غربالگری منظم با ماموگرافی می تواند مرگ و میر ناشی از سرطان سینه را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. به همین دلیل است که به همه زنان توصیه می شود بسته به سن و عوامل خطر شخصی خود، غربالگری منظم را زیر نظر پزشک خود شروع کنند.

غربالگری سالانه با ماموگرافی از سن 40 سالگی برای زنان، مرگ ناشی از سرطان سینه را کاهش می دهد و امید به زندگی افراد مبتلا را افزایش می دهد.

برای افراد با خطر ژنتیکی یا خانوادگی بالا، برخی توصیه‌ها غربالگری را حتی در سن 30 سالگی توصیه می‌کنند.

زنانی که سابقه خانوادگی مستقیم دارند، مانند مادر یا خواهر، باید تحت نظر پزشک متخصص با روش های پیشرفته مانند ام آر آی و ماموگرافی ترکیبی غربالگری شوند.

2. تشخیص: شناسایی دقیق و کامل

اگر مورد مشکوکی در غربالگری یا معاینه مشاهده شد، زمان تشخیص دقیقتر فرا رسیده است. در این مرحله تیم رادیولوژی با ابزارهای پیشرفته تری وارد عمل می شود:

اولتراسوند: با استفاده از امواج صوتی، این روش به ویژه برای تمایز بین توده های جامد (که ممکن است سرطانی باشند) و کیست های پر از مایع (که معمولاً خوش خیم هستند) عالی است. سونوگرافی همچنین یک راهنمای عالی برای نمونه برداری است.

MRI: ام آر آی مانند یک “دوربین پیشرفته” سینه عمل می کند و تصاویر بسیار دقیقی را ارائه می دهد. این روش برای افراد با خطر بسیار بالا (مانند جهش ژنتیکی) یا برای تعیین دقیق اندازه و وسعت واقعی تومور استفاده می شود.

ترکیبی از این روش ها به رادیولوژیست اجازه می دهد تا یک “کارت شناسایی” کامل از توده ایجاد کند: اندازه، محل دقیق، شکل و ارتباط آن با بافت های اطراف.

3. نقش تصویربرداری در سیر درمان: از برنامه ریزی تا ارزیابی موفقیت

علم تصویربرداری پس از تشخیص همراهی نمی کند و راهنمای قابل اعتمادی در تمام مراحل درمان است:

نمونه برداری دقیق: امروزه بیشتر نمونه برداری ها (بیوپسی) به جای جراحی باز با هدایت تصویری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) انجام می شود. بسیار دقیق، کمتر تهاجمی است و با بهبودی سریعتر همراه است.

مرحله بندی باید قبل از شروع درمان مشخص شود. آیا بیماری به غدد لنفاوی یا سایر نقاط بدن سرایت کرده است یا خیر؟

در اینجا از روش هایی مانند سی تی اسکن (CT Scan) یا اسکن PET (PET/CT) برای به دست آوردن ارزیابی کامل بدن استفاده می شود.

نظارت بر پاسخ به درمان: در طول شیمی درمانی، می توان از تصویربرداری متوالی برای درک چگونگی پاسخ تومور به داروها استفاده کرد. این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا در صورت لزوم روند درمان را اصلاح کند.

· پیگیری های بعد از درمان: پس از اتمام درمان، تصویربرداری منظم برای اطمینان از عدم عود بیماری ادامه می یابد.

امروزه علم تصویربرداری به یکی از ارکان اصلی و غیرقابل انکار مدیریت سرطان سینه تبدیل شده است. این علم نه تنها به ما کمک کرده تا سرطان را زودتر و دقیق‌تر از همیشه تشخیص دهیم، بلکه مسیر درمان را هوشمندتر، شخصی‌تر و مؤثرتر کرده است. این پیشرفت ها به معنای موفقیت بیشتر در درمان، حفظ اندام ها و بهبود کیفیت زندگی هزاران بیمار است.

شرط بهره مندی از این قدرت مسئولیت شخصی است. زنان باید در مورد زمان و فواصل مناسب برای غربالگری سرطان سینه با پزشک خود مشورت کنند. به یاد داشته باشید، تشخیص زودهنگام نجات دهنده زندگی است.

دکتر بابک سلوتی پور

فلوشیب رئیس چهلمین کنگره رادیولوژی و رادیولوژی مداخله ای ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.