به گزارش سلامت جو به نقل از ایران، آلودگی هوا یکی از تاثیرگذارترین عوامل بر سلامت مادر و جنین است. این آلودگی می تواند منجر به زایمان زودرس، اختلال رشد جنین، سقط جنین و حتی سرطان های مختلف شود.
از زمانی که اخبار تشدید آلودگی هوا افزایش یافته، موضوع ارتباط آن با سقط جنین نیز مطرح شده است، اما تاکنون آمار رسمی از ارتباط آلودگی هوا با مرده زایی در کشور ارائه نشده است. به گفته مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1399، مطالعاتی برای بررسی تأثیر آلودگی هوا و دما بر مرده‌زایی در تهران به مدت سه سال انجام شده است.
نتایج نشان می‌دهد که تنها افزایش غلظت دی‌اکسید گوگرد می‌تواند خطر مرده‌زایی را ایجاد کند و برای سایر آلاینده‌ها اثری مشاهده نشد. اما آنچه این روزها در خصوص تاثیر آلودگی هوا به حاشیه رانده شده است، نظر محمد درویش، یکی از فعالان برجسته محیط زیست است. همانطور که می گوید: 8 درصد جنین ها در ایران به دلیل آلودگی شدید هوا مرده به دنیا می آیند، این یک بحران جدی است. در همین راستا و برای اطلاع از صحت یا نادرستی آمار ذکر شده با دکتر محمد ابراهیم پارسانژاد جراح و متخصص زنان و زایمان، رئیس انجمن ناباروری ایران و استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت و گو کردیم. این کارشناس در خصوص تأثیر آلودگی هوا بر مرده زایی جنین به «ایران» می گوید: بستگی به این دارد که مواد مضر در چه زمانی با جنین تماس پیدا کند.
جنین در طول شکل گیری و رشد خود سه مرحله را طی می کند. مرحله اول مربوط به تشکیل سلول های جنینی و تکثیر است به طوری که همه سلول ها شبیه هم هستند، در مرحله دوم مشخص می شود که کدام سلول برای چشم و کدام برای دست و پا و … است که به این قسمت تمایز و تمایز گفته می شود. مراحل بعدی رشد است و در مرحله سوم ناراحتی مادرزادی ایجاد نمی شود. اکنون دارو، تشعشع، هوای آلوده و… و هر چیزی که روی جنین تأثیر بگذارد در مرحله دوم مؤثر است و تأثیری که دارد می تواند در مرحله بعد جنین را از بین ببرد».
پارسانژاد توضیح می دهد: به طور کلی آلودگی هوا برای مادر باردار و جنین او مضر است و بررسی های بین المللی نشان می دهد که در برخی موارد آلودگی هوا باعث مرگ جنین می شود اما اگر گفته شود از هر 100 مادر باردار زندگی می کنند. در شهرهای آلوده 8 مادر و جنین می میرند. متولد شده اند، درست نیست و طبق تحقیقاتی که انجام دادم چنین آماری پیدا نکردم و تحقیقی در این زمینه ندیدم که نشان دهد “8 درصد جنین های ایرانی به دلیل آلودگی هوا مرده به دنیا می آیند” و باید دید این مقاله بر اساس چه مطالعاتی توسط مردم انجام شده است؟!»
وزارت بهداشت تایید نکرد
عباس شاهسونی، رئیس اداره سلامت هوا و تغییرات اقلیمی وزارت بهداشت گفت: طبق تحقیقات علمی در دنیا، آلودگی هوا می تواند تاثیر بسزایی بر سلامت زنان باردار و جنین داشته باشد و منجر به وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و بر اساس نتایج برخی تحقیقات می تواند باعث مرده زایی شود، همچنین آلودگی هوا می تواند به جفت آسیب برساند، جریان خون و اکسیژن رسانی به جنین را کاهش دهد. در برخی موارد، به خصوص آلاینده های ذرات معلق PM2.5 و کوچکتر می توانند از جفت عبور کرده و به جنین آسیب وارد کنند، اینها مطالعات موردی در دنیا هستند و به طور کلی نتایج آنها نشان می دهد که افزایش غلظت ذرات معلق و گوگرد. دی اکسید در دراز مدت با افزایش خطر مرده زایی به خصوص در سه ماهه سوم بارداری همراه است.
وی با اشاره به آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت و یونیسف در خصوص مرده زایی می گوید: سالانه حدود دو میلیون مرده زایی در دنیا اتفاق می افتد به طوری که در هر 16 ثانیه یک جنین مرده به دنیا می آید.
که آمار بالایی است اما عوامل مختلفی در مرده زایی جنین موثر است که از آن جمله می توان به بیماری های عفونی، سلامت، ژنتیک، سبک زندگی و … اشاره کرد و یکی از عوامل دیگر می تواند آلودگی هوا باشد.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی که در سال 2007 اعلام شد، شواهدی بین قرار گرفتن در معرض دود ناشی از مصرف سوخت جامد در خانه‌های با وزن کم هنگام تولد و تولد نوزاد مرده و در کشورهایی که از سوخت جامد استفاده می‌کنند، خطر کم وزنی هنگام تولد و مرده زایی بالاست . بر اساس نتایج برخی مطالعات مرور سیستماتیک و متاآنالیز در جهان، قرار گرفتن طولانی مدت مادران باردار با ذرات معلق PM2.5 و مونوکسید کربن، احتمال مرده زایی را افزایش می دهد. این موضوع در حالی مطرح شده است که برخی از مطالعات این نتایج را رد کرده اند و این نیاز به مطالعات بیشتری به ویژه مطالعات کوهورت دارد.
رئیس اداره سلامت هوا و تغییرات اقلیمی وزارت بهداشت با اشاره به تحقیقات انجام شده در ایران توضیح می دهد: در سال 2020 مطالعاتی در شهر تهران به مدت سه سال برای بررسی تأثیر هوا انجام شده است. آلودگی و دما در مرده زایی
نتایج نشان می دهد که تنها افزایش غلظت دی اکسید گوگرد می تواند خطر مرده زایی را ایجاد کند و برای سایر آلاینده ها اثری مشاهده نشده است و در حال حاضر در اکثر شهرها مشکلی با گاز دی اکسید گوگرد نداریم و اصلی ترین آن است. مشکلی که در حال حاضر در شهرستان ها به ویژه در تهران، افزایش غلظت آلاینده هاست. ذرات معلق است، بنابراین با توجه به اظهارات برخی کارشناسان محیط زیست مبنی بر اینکه «در چنین شرایطی 8 درصد جنین ها به دلیل آلودگی هوا مرده به دنیا می آیند»، چنین آماری صحیح نیست و وزارت بهداشت نیز چنین آماری ندارد. این آمار را تایید می کند و هیچ مطالعه ای انجام نشده است که درصد آن مشخص باشد. گوینده این مقاله باید بگوید بر اساس کدام مطالعات علمی این عدد و رقم را در رسانه ها مطرح کرده است؟! در پایان لازم به ذکر است وزارت بهداشت با همکاری مراکز تحقیقاتی در حال انجام مطالعاتی در خصوص پیامدهای آلودگی هوا بر بارداری در کشور است که نتایج آن در آینده منتشر خواهد شد.
آمار من بر اساس نقل قول است
در ادامه این بررسی به سراغ محمد درویش، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست رفتیم تا بدانیم او ادعای مرده به دنیا آمدن 8 درصد نوزادان را بر اساس چه منابع علمی انجام داده است. وی می گوید: سال گذشته یکی از مسئولان وزارت بهداشت برای اولین بار این موضوع را مطرح کرد و گفت در تهران سالانه 7 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند و مرده زایی تا 8 درصد گزارش می شود. پس از این صحبت ها برخی از مسئولان علوم پزشکی نیز به مرگ ۹ هزار نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا اشاره کردند. ما برای یافتن منبع این آمار در فضای مجازی جست و جو کردیم اما به نقل و اطلاعاتی که مسئولان وزارت بهداشت چنین آماری ارائه کرده باشند، نیافتیم.»
