سر ویروس ایدز کجا پیدا شد/ اولین بیمار مبتلا به ایدز کی بود؟/ راه های انتقال ایدز

الهه جعفرزاده: در طول تاریخ، بشر با بسیاری از بیماری های رایج دست و پنجه نرم کرده است. «ایدز» یکی از این بیماری‌هاست که زندگی انسان‌ها را در سرتاسر دنیا تحت تأثیر قرار داده است.

اگرچه امروزه با توجه به پیشرفت علم و فناوری، ایدز تا حد قابل توجهی کنترل شده است، اما همچنان اثرات آن در بسیاری از کشورها قابل مشاهده است. با دانستن و بررسی تاریخچه این بیماری می توان برای پیشگیری از شیوع آن اقدام کرد.

منشا ویروس اچ‌آی‌وی

در دهه 1920 در جمهوری دموکراتیک کنگو، HIV از طریق شامپانزه ها به انسان منتقل شد. این احتمالاً به دلیل شکار و خوردن گوشت شامپانزه‌هایی است که به ویروس نقص ایمنی میمون یا SIV آلوده شده بودند.

مطالعات نشان می دهد که HIV ممکن است از اواخر دهه 1800 به انسان منتقل شده باشد. HIV یک رترو ویروس است. یعنی به سیستم ایمنی بدن حمله می کند. به طور مشابه، ویروس نقص ایمنی میمون ها (SIV) به سیستم ایمنی میمون ها و شامپانزه ها حمله می کند.

سال‌ها بود که نوع انسانی HIV فقط در نقاط دورافتاده آفریقا وجود داشت، اما طی دهه‌های اخیر و با بهبود ارتباطات، HIV به آرامی در سراسر آفریقا و سپس به سایر نقاط جهان حتی ایران گسترش یافت.

اولین مورد آلوده به ویروس اچ‌آی‌وی او در دنیا چه کسی بود؟

این ویروس برای اولین بار در اوایل قرن بیستم در آفریقا از شامپانزه ها به انسان منتقل شد. تا به امروز، اولین مورد شناخته شده عفونت HIV-1 در خون انسان از نمونه ای است که در سال 1959 از مردی در کینشاسا (در کنگو بلژیک) گرفته شده است.

اولین فرد مبتلا به ایدز یک مرد پرتغالی معروف به آقای جوزف است که پس از مرگش علت مرگش بررسی شد. او فردی بود که پس از تحقیقات، به عنوان اولین فرد شناخته شده مبتلا به عفونت HIV-2 تایید شد. گفته می شود این مرد در سال 1966 در گینه بیسائو در معرض این بیماری قرار گرفته است.

اچ‌آی‌وی در ایران

شواهد حاکی از آن است که در سال 1363 خون آلوده به ویروس HIV و هپاتیت C آگاهانه و با آگاهی از آلودگی این فرآورده ها وارد ایران شده است. 976 نفر به این ویروس مبتلا شده اند. بسیاری از محققان آغاز شیوع ایدز در ایران را از این تاریخ می دانند.

در این سال لوران فابیوس نخست وزیر فرانسه بود. فابیوس بعداً در دادگاهی که در فرانسه برگزار شد تبرئه شد.

در سال 1366 اولین بیمار مبتلا به ایدز در ایران به طور رسمی شناسایی شد و در اردیبهشت همان سال درگذشت. این بیمار کودک 6 ساله مبتلا به هموفیلی به نام مسعود نعیمی بود.

از آن زمان تاکنون، ایران شاهد سطح بالایی از آلودگی به اچ آی وی به ویژه در میان معتادان تزریقی بوده است.

اپیدمی HIV در ایران عمدتاً در میان جمعیت‌های کلیدی با رفتارهای تزریقی ناایمن مکرر و رفتارهای جنسی پرخطر متمرکز است. این جمعیت ها گروه های هدف اصلی برنامه راهبردی ملی اچ آی وی ایران هستند.

روند بیماری ایدز به دلیل ویروس اچ‌آی‌وی

برای اینکه فردی به ایدز مبتلا شود باید ویروس اچ آی وی داشته باشد، اما داشتن ویروس اچ آی وی لزوماً به معنای ابتلا به ایدز نیست. ایدز در اثر فعالیت ویروس HIV ایجاد می شود. این ویروس به سیستم ایمنی بدن حمله کرده و عملکرد آن را مختل می کند. اگر این بیماری کنترل نشود، پیشرفت می کند و در نهایت باعث ایجاد سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز می شود.

سلول های CD4 نوع خاصی از سلول های خونی هستند که نقش اساسی در مبارزه بدن با بیماری ها دارند و HIV این سلول ها را از بین می برد. با گذشت زمان، با کشته شدن سلول های CD4 بیشتر، سیستم ایمنی ضعیف تر می شود و در نهایت باعث ایجاد بیماری به نام ایدز می شود. بنابراین ممکن است فردی سال ها قبل از ابتلا به ایدز به HIV مبتلا شده باشد.

ایدز چگونه منتقل می شود؟

راه های زیادی برای انتقال ایدز وجود دارد. ایدز بیشتر از طریق تماس جنسی توسط شریک آلوده منتقل می شود. یکی دیگر از راه های مهم گسترش ایدز تماس با خون آلوده آلوده به سوزن، سرنگ یا سایر لوازم دارویی. ویروس HIV همچنین می تواند از طریق تبادل مایعات بدن از یک فرد آلوده منتقل شود. ویروس HIV در دوران بارداری و زایمان نیز از مادر به کودک منتقل می شود.

افراد از طریق تماس های عادی روزمره مانند بوسیدن، در آغوش گرفتن، دست دادن، یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی، غذا یا آب به ایدز مبتلا نمی شوند.

علائم ایدز

علائم ایدز بسته به مرحله عفونت متفاوت است:

عفونت اولیه اچ‌آی‌وی: تب، سردرد، درد عضلانی و درد مفاصل، گلودرد و زخم های دردناک دهان، تورم غدد لنفاوی عمدتا در گردن، اسهال، کاهش وزن و سرفه.

عفونت نهفته بالینی (اچ‌آی‌وی مزمن): در این مرحله از عفونت، HIV هنوز در بدن و در گلبول های سفید وجود دارد. با این حال، بسیاری از افراد ممکن است در این مدت هیچ علامت یا عفونتی نداشته باشند. اگر شما تحت درمان ضد رتروویروسی (ART) نباشید، این مرحله ممکن است سالها طول بکشد. برخی افراد خیلی زودتر دچار بیماری شدیدتر می شوند.

عفونت اچ‌آی‌وی مشخص شده استبا ادامه تکثیر ویروس و تخریب سلول‌های ایمنی بدن، ممکن است فرد دچار عفونت‌های خفیف یا علائم و نشانه‌های مزمن شود، مانند: تب، خستگی، تورم غدد لنفاوی – اغلب یکی از اولین علائم عفونت HIV، اسهال، وزن. از دست دادن، عفونت قارچی دهان (برفک)، زونا (هرپس زوستر) و ذات الریه.

درمان

متاسفانه در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما داروهای موجود می توانند روند بیماری را تا حد زیادی کند کرده و طول عمر فرد مبتلا را به طول عمر طبیعی برساند.

در واقع، امروزه افراد مبتلا به HIV که درمان موثری دریافت می کنند، می توانند زندگی طولانی و سالم داشته باشند و از شرکای جنسی خود محافظت کنند.

در ایران پروتکل های خدماتی مربوط به بیماران HIV و ایدز در برخی از مراکز بهداشتی و درمانی و در کلیه مراکز مشاوره بیماری های رفتاری انجام می شود. از خدمات این مراکز می توان به تجویز داروهای ضد رتروویروس، وسایل پیشگیری از انتقال عفونت، ارزیابی وضعیت بیماری، واکسیناسیون، مشاوره و کنترل استرس، مراقبت از همسر و خانواده افراد مبتلا و حمایت معیشتی اشاره کرد.

۴۷۲۳۲