“سرانه پزشک” در ایران کم نیست + مستندات

به گزارش خبرنگار اجتماعی سلامت جو ، سال 1400 بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی تلاش برخی جریانات تصمیم گرفت با ادعای افزایش ظرفیت رشته پزشکی در سطح عمومی را 20 درصد افزایش دهد. دسترسی مردم به خدمات پزشکی و درمانی

بر اساس این مصوبه مقرر شد ظرفیت پذیرش پزشک به مدت چهار سال سالانه 20 درصد افزایش یابد.

بر این اساس در سال اول اجرای این مصوبه تعداد پزشکان پذیرفته شده در مقطع عمومی 1600 نفر افزایش یافت و این ظرفیت هر سال 20 درصد افزایش یافت تا اینکه تعداد پزشکان پذیرفته شده به حدود 16500 نفر رسید.

بحث افزایش ظرفیت پزشکی از ابتدا موافقان و مخالفانی داشت. حامیان راه افزایش دسترسی به پزشکان را افزایش تعداد پزشکان در کشور می دانستند و مخالفان معتقد بودند که مشکل اصلی عدم دسترسی مردم به پزشک، تعداد پزشکان موجود نیست، بلکه توزیع و توزیع آنهاست. پراکندگی در استان های کشور

اکنون پس از گذشت سه سال از اجرای مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی، وزارت بهداشت بارها اعلام کرده است که اعتبار لازم برای تربیت پزشک به این وزارتخانه اختصاص نیافته است و زیرساخت های آموزشی در کشور نه متناسب با تعداد پزشکان پذیرفته شده. به عنوان مثال معاون سابق آموزشی رئیس جمهور اعلام کرد که برخی از دانشگاه ها به دلیل کمبود فضای فیزیکی برای برگزاری کلاس ها، پارکینگ ها هم تبدیل به کلاس درس شده اند!

کمبود فضای فیزیکی در بیمارستان ها برای ارائه آموزش های بالینی به دانشجویان پزشکی یکی دیگر از چالش های مطرح شده توسط وزارت بهداشت و بسیاری از اساتید پزشکی است.

دکتر شهرام یزدانی; دکتر و پژوهشگر برتر و پیشکسوت حوزه بهداشت و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی وی رئیس مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود.

وی دارای سوابق درخشانی چون تألیف بیش از 40 جلد کتاب و بیش از 200 مقاله علمی در مجلات بین المللی و بیش از صد مقاله علمی در مجلات داخلی است.

دکتر یزدانی تحقیقی در مورد تعداد پزشک به ازای هر جمعیت در ایران انجام داده است که نتایج آن را در اختیار سلامت جو قرار داده است. جزئیات این تحقیق و نتایج آن در زیر آمده است:

یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر در حوزه بهداشت و درمان به طور جدی مطرح شده و بحث های زیادی در این خصوص مطرح شده است، موضوع سرانه پزشکان عمومی و متخصص و تعیین نیاز کشور به پزشکان عمومی و متخصص است. طی سال های گذشته حدود 160 هزار پزشک در کشور آموزش دیده اند که روند افزایش تعداد پزشکان در کشور در نمودار زیر نشان داده شده است:

با وجود اینکه طی 40 سال گذشته 160 هزار پزشک در کشور آموزش دیده اند اما بر اساس اطلاعات موجود در حال حاضر 93 هزار پزشک وجود دارد. پزشک عمومی و متخصص فعال در کشور وجود دارد که نشان می دهد حدود نیمی از پزشکان آموزش دیده در حال طبابت نیستند. تعداد بهورزان فعال در جدول زیر نشان داده شده است:

برآوردهای آتی پژوهشی نشان می دهد که کشور در سال 1404 به حدود 140 هزار پزشک (عمومی و متخصص) نیاز دارد که بر اساس گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی، سرانه 130 پزشک به ازای هر 100 هزار نفر است. همچنین سرانه پزشکان متخصص در گزارش کمیسیون شورای اسلامی 90 مجلس شورای اسلامی به ازای هر 100 هزار نفر 54 نفر اعلام شده است.

نسبت متخصص به پزشک عمومی

نسبت پزشکان متخصص به پزشکان عمومی تابعی از ساختار ارائه خدمات در هر کشور است. به عنوان مثال در ساختارهای ارائه خدمات سلامت در قالب نظام ارجاع این نسبت حداکثر یک است اما در ساختارهای ارائه خدمات سلامت به صورت خصوصی این نسبت بیش از یک است. بنابراین نمی‌توان در مورد نظام‌های سلامت پیشرو که نسبت متخصص به عموم مردم را بالاتر می‌برد، ادعا کرد و عملاً این نسبت تابعی از سیاست‌های کلان حوزه سلامت کشورهای مختلف است.

نسبت ایده آل تعداد پزشک متخصص به پزشک عمومی برای جمهوری اسلامی ایران

پس از انتشار پیش نویس لایحه برنامه هفتم توسعه، مواضع مختلفی در خصوص عدد 1 ذکر شده در این پیش نویس مطرح شد. عده ای عدد 1 را از قبل به دست آمده و گروهی دیگر به دلیل ساختار سیستم مرجع این عدد را مطلوب می دانستند.

نقد نظرات مخالفان با نسبت یک

این افراد به دنبال افزایش این نسبت به 3 هستند یعنی به ازای هر پزشک عمومی باید 3 پزشک متخصص وجود داشته باشد. مبنای محاسبه این افراد مشخص نیست و معلوم نیست بر چه اساسی عدد 3 انتخاب شده است؟ آیا در تعیین تعداد فوق به پزشک خانواده و نظام ارجاع که منجر به کاهش مراجعات اضافی به متخصصین می شود توجه شده است؟

نکته دیگر اینکه طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرف 4 سال آینده ظرفیت رشته پزشکی عمومی دو برابر خواهد شد. یعنی در صورت پذیرش دیدگاه مخالفان مبنی بر رسیدن نسبت متخصص به عمومی در حال حاضر، برای یکسان سازی این نسبت تا پایان برنامه هفتم توسعه، باید ظرفیت رشته های تخصصی حداقل دو برابر شود. . حال اگر این نسبت 2 یا 3 باشد در 5 سال آینده ظرفیت رشته های تخصصی باید 4 تا 6 برابر شود!

مبنای آمار نیاز واقعی کشور به آموزش تخصصی پزشکی

بر اساس بیانات صریح مقام معظم رهبری، توسعه نقاط مختلف کشور باید بر اساس نیاز کشور باشد و این نیاز باید بر اساس مطالعات علمی و دقیق کاربری اراضی باشد. مقام معظم رهبری درباره اهمیت آماده سازی زمین می فرمایند:

یکی دیگر از موضوعاتی که باید در دانشگاه به آن پرداخته و پیگیری شود، بحث آموزش عالی است که خوشبختانه یکی از آقایان به آن توجه کردند و اشاره کردند، این طرح در سال 95 در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد، اما نشد. پیشرفت خوبی است یعنی باید بین دانشگاه های کشور تقسیم کار ملی برای گروه ها و بحث های مختلف در حوزه علمی صورت گیرد.

وقتی هدف زمین مورد توجه قرار نمی گیرد، می آییم، مثلاً فلان کارخانه را در جایی می گذاریم که نباید می گذاشتیم. [یا] فلان را در فلان نقطه کشت [کشت] ما نباید این را آنجا می کاشتیم. این [جور] دیگری است؛ [آن وقت] وضعیت معدن ما هم همینطور است. بنابراین تمرکز بر موضوع این سند، هم علمی و هم با توجه به هدف زمین، با توجه به امکانات کشور، یکی از راه های بهره مندی از برنامه پنج ساله است.

در خصوص توسعه کشور بر اساس نیازهای واقعی کشور و بر اساس اهداف سرزمینی تاکیدات مقام معظم رهبری بسیار است. در چند سال گذشته سازمان برنامه و بودجه کشور در حال آماده سازی زمین از نظر بهداشتی و درمانی بوده که گزارش کامل آن در سایت سازمان برنامه و بودجه بارگذاری شده است.^. در صفحه 271 این گزارش نسبت پزشکان متخصص به پزشکان عمومی بررسی شده است.

در این گزارش به صراحت آمده است که نسبت پزشک عمومی به متخصص باید حدود 1 تا 1424 باشد.

نتیجه گیری

با عنایت به موارد ذکر شده و با عنایت به سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر نظام ارجاع و پزشک خانواده و نتایج بررسی منطقه ای، نسبت پزشک متخصص به پزشک عمومی تا پایان سال جاری در یک سطح باقی بماند. برنامه هفتم توسعه ظرفیت رشته های تخصصی را بیش از 2 برابر افزایش می دهد.

انتهای پیام/