نرجس تولیکیا مدیر گروه سلامت جمعیت جوانان و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: هفته ملی سلامت زنان فرصت مغتنمی برای یادآوری نقش محوری زنان در خانواده و جامعه و اهمیت توجه به سلامت آنان است. زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و در عین حال کانون سلامت خانواده و نسل آینده هستند. بنابراین توجه به سلامت آنان نه تنها یک ضرورت فردی، بلکه سرمایه گذاری اجتماعی در جهت ارتقای سلامت عمومی جامعه است.
وی ادامه داد: شعار امسال هفته ملی سلامت زنان ایران با عنوان «سلامت زنان، حمایت از تاب‌آوری فردی، خانواده و اجتماعی» بیانگر این واقعیت است که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی زنان زیربنای پایداری و تاب‌آوری در برابر چالش‌های زندگی است، جامعه‌ای که زنان سالم، آگاه و توانمند داشته باشد، در مسیر بحران‌ها و پیشرفت پایدارتر خواهد بود.
مدیر گروه سلامت جوانان، جمعیت و خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران به معنای تاب آوری اشاره کرد و توضیح داد: تاب آوری به معنای توانایی بازگشت به تعادل پس از مواجهه با مشکلات است و این توانایی به سلامت و آرامش درونی انسان بستگی دارد. زنان به عنوان مدیران عاطفی و روانی خانواده، نقش اساسی در حفظ آرامش و هماهنگی در خانواده دارند. هر چه زنان از سلامت جسمی و روانی بیشتری برخوردار باشند، خانواده ها از قدرت و پویایی بیشتری بهره مند خواهند شد.
وی افزود: امروز بیش از هر زمان دیگری باید به نقش زنان در تاب آوری اجتماعی توجه کنیم. زنان ما علاوه بر مسئولیت های خانوادگی در عرصه های فرهنگی و اقتصادی نیز فعال هستند و حمایت از سلامت آنان در واقع حمایت از توسعه پایدار کشور است.
مدیر گروه سلامت جوانان، جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: در حوزه سلامت تلاش می کنیم با رویکردی همه جانبه به سلامت زنان در تمامی مراحل زندگی از کودکی، نوجوانی و جوانی، میانسالی و سالمندی و همچنین در دوران بارداری و فرزندآوری توجه کنیم. ارتقای سطح خانواده و جامعه سلامتی لازم است همه زنان کشور مراقبت های بهداشتی خود را در اولویت قرار دهند. معاینات دوره ای، تغذیه سالم و خواب کافی، تحرک بدنی و توجه به سلامت روان از ارکان اصلی زندگی سالم است و زن سالم خانواده سالم و جامعه تاب آور می آفریند.
مراقبت های بارداری و پیشگیری از سقط های احتمالی در شرایط بحرانی
تولیکیا تصریح کرد: استرس در دوران بحران می تواند خطراتی مانند سقط جنین، فشار خون و زایمان زودرس را در زنان باردار ایجاد کند. انجام مراقبت های پزشکی منظم حتی به صورت مجازی، تماس با پزشک یا ماما از طریق تلفن یا اپلیکیشن، به دنبال علائم هشدار دهنده مانند خونریزی، درد شدید شکم، تب یا کاهش حرکات جنین با مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان های فعال، توجه به علائم بیماری های زمینه ای مادر و پیگیری، در صورت نیاز، حمایت عاطفی از سوی خانواده و همسر، مشاوره مجدد از سوی خانواده و همسر یک روانشناس توصیه هایی برای کاهش عوارض بارداری در شرایط بحرانی است.
توانمندسازی و آموزش زنان برای مقابله با بحران
وی گفت: زندگی روزمره اکثر زنان پر از مسئولیت های مختلف است. در شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی، جنگ، بحران اقتصادی، بیماری های همه گیر یا استرس خانواده، تاب آوری و توانمندسازی زنان نقش اساسی در سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داشت. زنان اغلب می توانند به عنوان رهبران قدرتمند در موقعیت های بحرانی عمل کنند. توانمندسازی و مهارت آموزی زنان نه تنها به نفع خودشان نیست، بلکه سرمایه ای برای تاب آوری کل جامعه تلقی می شود. زنان آموزش دیده و توانمند می توانند در مواقع بحران به ستون محکم خانواده و جامعه تبدیل شوند و در بازسازی و توسعه پایدار نقش اساسی ایفا کنند.
تهدیدها و فرصت های فضای مجازی و رسانه ها بر سلامت زنان در بحران
مدیر گروه سلامت جوانان، جمعیت و خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان داشت: فضای مجازی نه تنها ابزاری برای سرگرمی و ارتباط است، بلکه جزء لاینفک زندگی روزمره است. این پدیده به ویژه در دوران بحران، تأثیر خود را دو بار نشان می دهد. در چنین شرایطی زنان به دلیل نقش های متعدد در خانواده و جامعه با مشکلات و مخاطرات بیشتری مواجه می شوند. فضای مجازی و رسانه در دوران بحران از یک سو می تواند آسیب پذیری، افزایش اضطراب و استرس را افزایش دهد و از سوی دیگر بستری برای ایجاد شبکه های حمایتی قوی، دسترسی به اطلاعات، آموزش های حیاتی و تقویت حضور زنان در مقابله با بحران باشد. آنچه مهم است آموزش استفاده صحیح و ایمن از فضای مجازی است.
اصلاح سبک زندگی زنان گامی در جهت کاهش سرطان سینه است
تولیکیا افزود: تغییر سبک زندگی زنان گامی هوشمندانه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه است. رژیم غذایی متعادل با میوه ها، سبزیجات و غلات کامل در کنار فعالیت بدنی منظم، سلامت زنان را تضمین می کند. ترک سیگار، حفظ وزن سالم، کاهش استرس و خواب کافی نیز نقش بسزایی در پیشگیری دارد. انتخاب های روزانه سالم نه تنها کیفیت زندگی را افزایش می دهد، بلکه از بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان سینه پیشگیری می کند.
خودمراقبتی در بحران
مدیر گروه سلامت جوانان، جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: خودمراقبتی بدنی باید با تغذیه سالم و منظم، تمرینات کششی یا کششی در محیطی امن، مصرف داروهای لازم و رعایت بهداشت فردی و محیطی همراه باشد.
وی ادامه داد: خودمراقبتی روانی یعنی محدود کردن و مدیریت اخبار، آرام کردن ذهن و مدیریت افکار منفی و حفظ نظم و ساختار در برنامه روزانه خود. همچنین در خودمراقبتی اجتماعی، حفظ روابط با خانواده و دوستان، همدلی و حمایت از دیگران و پرهیز از گفتگوهای استرس زا بسیار مهم است. در نهایت زنان باردار باید بدانند که در خودمراقبتی جسمانی، تعیین مکان امن در برابر عوامل محیطی، تهیه و تهیه کیف اورژانسی و آموزش مهارت های ضروری از جمله تعهدات سلامت جسمانی است. و روانشناسی آنها مد نظر است.
اورژانس بیماری های زنان در بحران
تولیکیا تصریح کرد: در طول بحران، اورژانس های مربوط به بیماری های زنان مانند خونریزی شدید، شکم درد حاد و یا عوارض بارداری به شدت تشدید می شود. عدم دسترسی به خدمات صحی، کارکنان متخصص و تجهیزات لازم جان بسیاری از زنان را به خطر می اندازد. در چنین شرایطی، سیستم‌های اورژانس باید با اولویت‌بندی سلامت زنان، پاسخی سریع و مؤثر ارائه دهند تا از عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری شود. حمایت فوری و هدفمند نه تنها جان انسان ها را نجات می دهد، بلکه ثبات اجتماعی را نیز تقویت می کند.
سلامت روان زنان در بحران
وی تاکید کرد: در مواجهه با بحران به طور طبیعی بسیاری از افراد ممکن است دچار احساساتی مانند ترس، اضطراب، غم، عصبانیت یا سردرگمی شوند، آنچه مهم است آگاهی از مدیریت سلامت روان در مواقع بحران و افزایش تاب آوری است. توجه به سلامت روان زنان نه تنها یک ضرورت فردی است، بلکه به دلیل نقش‌های متعدد و موقعیت‌های اجتماعی خاص، یک مسئولیت اجتماعی است. زنان در زندگی نقش های بسیاری از جمله مادر، همسر، دختر، مراقب، نیروی کار و محور اصلی خانواده را ایفا می کنند. این نقش های متعدد فشار مضاعفی بر سلامت روان آنها در مواقع بحران وارد می کند. توجه به سلامت روان زنان به عنوان اولین پاسخ دهندگان و مراقبان بحران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
راهکارهای عملی برای حفظ سلامت روان در مواقع سخت
مدیر گروه سلامت جوانان، جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: افراد مراقبت از خود را فراموش نمی کنند و حتی 10 دقیقه در روز را به خود اختصاص می دهند، تنفس عمیق، گوش دادن به موسیقی آرامش بخش یا دوش آب گرم می تواند به سلامتی آنها کمک کند.
تولیکیا خاطرنشان کرد: همچنین از پذیرش مسئولیت های بیش از حد خودداری کنید و «نه گفتن» را بیاموزید، دریافت اخبار آزاردهنده را برای پرهیز از اضطراب اضافی محدود کنید و سعی کنید از متخصصان به ویژه مشاوران و آسیب شناسان کمک بگیرید زیرا کمک خواستن از متخصصان نشانه قدرت و هوشیاری است.
