بر اساس اصول تغذیه سالم، غذاها به 6 گروه اصلی طبقه بندی می شوند که شامل نان و غلات، سبزیجات، میوه ها، شیر و لبنیات، گوشت و جایگزین های آن و در نهایت چربی ها و شیرینی ها می باشد. در رژیم غذایی روزانه هر کدام از این 6 گروه سهم متفاوتی دارند.
روغن ها ششمین گروه راس هرم غذایی هستند و سهم بسیار کمی در رژیم غذایی روزانه به خود اختصاص می دهند.
اما این سوال پیش می آید که کدام روغن های خوراکی برای سلامتی ما مفید هستند و کدام نوع روغن های خوراکی مضر هستند.
آنچه مسلم است مصرف روغن های با کلسترول بالا می تواند با عوارضی برای سلامتی ما همراه باشد که شایع ترین آنها چربی خون و بروز بیماری های قلبی عروقی است.
حال این سوال پیش می آید که از چه روغن های خوراکی برای پخت و پز استفاده کنیم.
کارشناسان تغذیه می گویند؛ روغن های مایع خوراکی خالص و مخلوط برای پخت و پز مناسب هستند. اما روغن هایی که دارای مقدار و نسبت مناسب (امگا 6 به امگا 3، کمتر از سه به یک) اسیدهای چرب ضروری هستند، از نظر تغذیه ای ارجحیت دارند، مانند روغن کانولا و روغن مایع مخلوط.
کمپین تغذیه سالم
در کمپین ملی اطلاع رسانی تغذیه سالم که توسط وزارت بهداشت از 17 تا 30 آذر 1403 برگزار می شود، اطلاعاتی در مورد انتخاب صحیح تغذیه و کاهش خطرات ناشی از مصرف نادرست چربی ها و روغن ها ارائه می شود.
این کمپین ملی در صدد است تا توجه جامعه را به اهمیت انتخاب روغن های مناسب برای مصرف روزانه جلب کند تا با ارتقای آگاهی عمومی، مردم در انتخاب غذای سالم و مناسب تری برای سلامت خود گام بردارند.
این طرح با همکاری معاونت های بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور به منظور کمک به افزایش سواد سلامت مردم و بهبود شیوه های تغذیه ای آنها اجرا می شود.
روش های کاهش مصرف شکر و نمک، استفاده بهینه از روغن های مناسب، افزایش سهم میوه و سبزی در سبد غذایی، پرهیز از مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده از جمله مواردی است که کارشناسان سلامت در این هفته به مردم اطلاع می دهند.
مضرات روغن نباتی
از مهم ترین مضرات روغن نباتی می توان به تنگ شدن عروق قلب، رسوب کلسترول در دیواره رگ ها، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول بد خون و کاهش کلسترول خوب خون اشاره کرد. عامل اصلی بسیاری از بیماری های امروزی همین روغن جامد است و ما به راحتی از کنار این موضوع می گذریم. طبق آمار اولین علت مرگ و میر در ایران بیماری های قلبی عروقی است.
یکی از مضرات روغن نباتی رسوب کلسترول در دیواره رگ ها است که خطر حمله قلبی را نیز افزایش می دهد. روغن نباتی حاوی اسیدهای چرب ترانس است که برای سلامتی ما بسیار خطرناک است. از دیگر مضرات روغن نباتی ایجاد زخم های گوارشی است که دردناک می شود. اختلال متابولیسم گلوکز یکی از عوارض این روغن بد است.
به دلیل فرآیند تولید روغن های جامد و استفاده از هیدروژن در تولید آنها، ماده شیمیایی به نام اسید چرب ترانس در این روغن ها تشکیل می شود که برای سلامتی مضر است. اسیدهای چرب ترانس موجود در روغن جامد باعث افزایش کلسترول خون و ایجاد بیماری های قلبی، فشار خون و چربی می شود.
بهترین نوع روغن
احمد اسماعیل زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات وزارت بهداشت برای کاهش مصرف اسیدهای چرب ترانس در کشور گفت: البته هنوز با ایده آل فاصله داریم. باید به سمت اصلاح الگوی مصرف نفت در جامعه حرکت کنیم.
وی افزود: بهترین و کامل ترین نوع روغن، روغن کانولا است به شرطی که زیاد داغ نشود و از نظر قیمت تفاوت چندانی با روغن آفتابگردان، ذرت و سویا نداشته باشد. روغن کنجد گرانتر است، در حالی که از روغن آفتابگردان و ذرت بهتر نیست.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با عنوان این مقاله با تاکید بر اینکه حذف کامل روغن از رژیم غذایی توصیه نمی شود، تاکید کرد: برخی از چربی ها برای بدن ضروری هستند و بدن نمی تواند آنها را بسازد. دریافت آنها از طریق غذا باعث کمبود در بدن می شود. خواهد بود
وی گفت: نکته بعدی مصرف بالای کربوهیدرات های تصفیه شده در جامعه است. بر اساس تحقیقات، در هر جامعه ای که مصرف چربی کاهش می یابد، افراد بقیه انرژی خود را از پروتئین ها دریافت نمی کنند، بلکه به کربوهیدرات های تصفیه شده که برای سلامتی مضر هستند، روی می آورند.
