راز داشتن اندامی سالم در فصل سرد سال چیست؟ توصیه های یک متخصص پزشکی ایرانی – خبرگزاری مهر ایران و جهان

خبرگزاری مهر – گروه سلامت: با فرا رسیدن فصل سرد سال تغییرات طبیعی در فیزیولوژی بدن انسان باعث تغییر الگوی بیماری ها می شود. به گونه ای که در این مدت شیوع بیماری های ویروسی به ویژه عفونت های تنفسی و گوارشی افزایش می یابد. تقویت سیستم ایمنی، رعایت اصول بهداشتی و استفاده از تغذیه مناسب و دمنوش های گیاهی نقش اساسی در پیشگیری و کاهش شدت این بیماری ها دارد. استراحت کافی، نوشیدن مایعات، غذاهای سالم و پرهیز از غذاهای سنگین از مهم ترین توصیه ها برای مقابله با ویروس ها در فصول سرد سال است.

در همین رابطه خبرنگار مهر با مصطفی احمدی استادیار دانشگاه علوم پزشکی بابل و متخصص طب ایرانی است گفتگو داشت

در پایان تابستان بدن دچار چه تغییراتی می شود؟

احمدی: با ورود از فصل گرما به فصل سرد، بدن انسان تحت تاثیر طبیعت هوشمند یا فیزیولوژی بدن تغییرات گسترده ای را تجربه می کند. این تغییرات شامل گردش خون، سطح هورمون ها، ریتم خواب و نوع تغذیه است که همگی در سازگاری بدن با شرایط محیطی نقش دارند.

در فصل گرما، خون بیشتری به سطح پوست جریان می یابد تا دمای بدن کاهش یابد و تعادل حرارتی حفظ شود. اما در فصل سرد شرایط متفاوت است. برای جلوگیری از کاهش دما، بدن خونرسانی به سطح پوست را محدود می کند و جریان خون را به اندام های داخلی مانند کبد و معده هدایت می کند. به همین دلیل در فصل سرما قدرت هضم و عملکرد دستگاه گوارش افزایش می یابد.

این تغییرات فیزیولوژیکی باعث می شود که نوع بیماری ها در فصول مختلف متفاوت باشد. در فصل گرما مشکلات گوارشی بیشتر می شود، در حالی که با شروع فصل سرما علائم گوارشی کاهش می یابد و بیماری های ویروسی به ویژه عفونت های تنفسی شیوع بیشتری پیدا می کند. همچنین توجه به این تغییرات طبیعی بدن در فصول مختلف می تواند در پیشگیری و مدیریت بیماری های فصلی موثر باشد.

چرا بیماری های ویروسی در فصل سرما افزایش می یابد؟

احمدی: در فصل سرد سال احتمال شیوع بیماری های ویروسی به ویژه در دستگاه تنفسی و گوارشی افزایش می یابد. در این دوره علاوه بر آنفولانزا و کرونا که عمدتاً دستگاه تنفسی را درگیر می کند، ویروس های گوارشی نیز می توانند باعث بیماری شوند.

این نوع بیماری ها با علائمی مانند اسهال، استفراغ، تب خفیف، سردرد، درد عضلانی و گرفتگی شکم همراه هستند. در نگاه اول، ممکن است این علائم با مسمومیت غذایی اشتباه گرفته شود، اما منبع اصلی آنها عفونت ویروسی است.

این گروه از بیماری ها که معمولاً آنفولانزای معده نامیده می شوند، اغلب علائم تنفسی واضحی مانند سرفه یا آبریزش بینی ندارند و بیشتر به شکل مشکلات گوارشی ظاهر می شوند. ویروس هایی مانند آدنوویروس، روتاویروس و نوروویروس از مهم ترین عوامل ایجاد این بیماری ها هستند.

ویروس ها درمان دارویی خاصی ندارند و بهترین راه مقابله با آن رعایت اقدامات پیشگیرانه و تقویت سیستم ایمنی بدن است. به دلیل قدرت بالای ویروس ها در تغییرات ژنتیکی و جهش، ایمنی پایدار در برابر آنها دشوار است. همانطور که در مورد کرونا مشاهده شد. با این حال، واکسیناسیون و قرار گرفتن تدریجی بدن در معرض ویروس ها می تواند سطح مقاومت ایمنی را افزایش دهد.

نقش سیستم ایمنی در کنترل بیماری های ویروسی چیست؟

احمدی: آنفولانزا به عنوان یکی از قدیمی ترین بیماری های ویروسی در تاریخ بشر، هرگز درمان قطعی نداشته است. با توجه به جهش های پی در پی ویروس ها، پیشگیری و تقویت سیستم ایمنی بهترین راه حل برای مقابله با این بیماری ها تلقی می شود.

آنفولانزا از ابتدای تاریخ در بین انسان ها باقی مانده و درمان قطعی برای آن ارائه نشده است. دلیل اصلی این امر توانایی بالای ویروس آنفولانزا در تغییر و جهش ژنتیکی است که باعث می شود بدن به طور کامل در برابر آن مصون نباشد. با این حال، سیستم ایمنی بدن انسان در طول زمان در برابر ویروس ها مقاوم تر می شود. مگر اینکه جهش های ناگهانی مانند آنفولانزای پرندگان وجود داشته باشد.

ویروس ها به طور کامل از بین نمی روند و هر سال گونه های جدیدی ظاهر می شوند. بنابراین کنترل و جلوگیری از ورود آنها به بدن بسیار مهم است. برای این منظور رعایت مواردی مانند شستن مرتب دست ها، استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی، ضدعفونی سطوح و پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار توصیه می شود. آموزش بهداشت فردی به دانش آموزان به ویژه در آغاز سال تحصیلی و فصل سرما نیز از راهکارهای مهم پیشگیری است.

برخی از گروه ها نسبت به سایرین بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های ویروسی هستند. افراد مسن، کودکان خردسال، بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا افرادی که به دلیل مصرف داروهایی مانند کرونت سیستم ایمنی را سرکوب کرده اند جزو گروه های پرخطر هستند. برای این افراد رعایت اصول بهداشتی و مراقبتی باید با جدیت بیشتری دنبال شود.

تقویت سیستم ایمنی بدن کلید اصلی مقابله با بیماری های ویروسی است و اگرچه درمان قطعی برای آنفولانزا و ویروس های مشابه وجود ندارد، مراقبت های فردی و اقدامات پیشگیرانه می تواند خطر ابتلا به عفونت و شدت بیماری را کاهش دهد.

توصیه طب ایرانی برای تقویت سیستم ایمنی در فصل سرما چیست؟

احمدی: با شروع فصل سرد سال و افزایش احتمال ابتلا به بیماری های ویروسی، تقویت سیستم ایمنی بدن اهمیت ویژه ای پیدا می کند. پیشگیری بهترین راه مقابله با ویروس هاست و با اصلاح سبک زندگی و استفاده از غذاهای سالم می توان مقاومت بدن را افزایش داد.

مصرف دمنوش های گیاهی از جمله چای بابونه به دلیل خاصیت ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی بسیار موثر است. همچنین استفاده از میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین C مانند فلفل دلمه ای، پرتقال و سایر مرکبات توصیه می شود.

از دیگر روش های توصیه شده طب ایرانی می توان به جوشاندن سه میخک در یک لیوان شیر و نوشیدن آن قبل از خواب اشاره کرد که به بهبود شرایط هورمونی و ایمنی بدن کمک می کند. علاوه بر این توصیه می شود به جای استفاده طولانی مدت از داروهایی مانند کورتون برای کاهش التهاب و تقویت بدن، درمان های طبیعی را جایگزین کنید.

در زمینه تغذیه، مصرف غذاهای سبک و مقوی مانند سوپ سبزیجات و محصولات طبیعی مانند پنیر دلمه که با جوشاندن شیر و افزودن چند قطره آبلیمو تهیه می شود می تواند به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک کند. نوشیدن آب پنیر حاصل از این فرآیند نیز یکی از روش های سنتی تقویت بدن است.

مصرف سبزیجات دارای برگ سبز مانند برگ چغندر، جعفری، کاهو و برگ تربچه بسیار مهم است. این سبزیجات علاوه بر مواد مغذی، خاصیت ضدالتهابی نیز دارند. استفاده از چای زردچوبه با یک قاشق غذاخوری زردچوبه در آب ولرم و همچنین مصرف سیر به دلیل وجود آلیسین به عنوان یک ضد ویروس طبیعی بسیار توصیه می شود. رعایت این توصیه های ساده در فصل سرما می تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های ویروسی و حفظ سلامت جامعه داشته باشد.

راهکارهای مراقبتی هنگام ابتلا به بیماری های ویروسی چیست؟

احمدی: درمان قطعی برای بیماری های ویروسی وجود ندارد و در زمان ابتلا باید روی کنترل علائم و تقویت سیستم ایمنی تمرکز کرد. مصرف مایعات کافی و استفاده از دمنوش های گیاهی یکی از مهم ترین توصیه ها در این شرایط است.

با توجه به ماهیت متغیر ویروس ها، درمان قطعی برای بیماری های ویروسی وجود ندارد، در صورت ابتلا به بیماری هایی مانند آنفولانزا یا عفونت های ویروسی دستگاه گوارش، بهترین روش مراقبت های علامتی است تا سیستم ایمنی بدن بتواند با ویروس مبارزه کند.

در این شرایط، پزشکان معمولاً به جای تجویز داروهای ضد ویروسی خاص، درمان های علامتی مانند کنترل تب، کاهش ضعف عمومی یا حل مشکلات گوارشی را پیشنهاد می کنند.

یکی از مهمترین اقدامات نوشیدن مایعات کافی است. کم آبی بدن، به ویژه در هنگام تب، اسهال یا استفراغ، می تواند وضعیت بیمار را بدتر کند. نوشیدن آب ساده، کشک سنتی و انواع دمنوش های گیاهی از جمله بابونه، گزنه و گزنه، علاوه بر جبران کم آبی، به کاهش التهاب و تقویت بدن کمک می کند.

علاوه بر این، استفاده از مواد طبیعی مانند پیاز، سیر و زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی و ضد ویروسی توصیه می شود. این ترکیبات می توانند به کاهش شدت علائم و تسریع روند بهبود کمک کنند. اگرچه داروی قطعی برای درمان ویروس ها وجود ندارد، اما رعایت اصول مراقبت و تغذیه در کنار استراحت کافی می تواند نقش مهمی در بهبودی سریعتر بیمار داشته باشد.

اقدامات احتیاطی لازم در هنگام بیماری ویروسی چیست؟

احمدی: استراحت کافی بدن در روزهای اول بیشترین انرژی را صرف مبارزه با ویروس می کند، به خصوص در 24 تا 48 ساعت اول نیاز به استراحت مطلق بدن وجود دارد. همچنین اگر افراد قدرت بدنی دارند بهتر است مانند یک روزه کوتاه غذا مصرف نکنند و معده را خالی نگه دارند تا انرژی بدن صرف هضم غذا نشود.

در این دوران افراد باید از مصرف غذاهای سبک و زود هضم مانند سوپ رقیق، آب ماهیچه، فیله یا سینه مرغ کبابی، آب سیب طبیعی یا پودر آب پنیر، میوه های ساده مانند سیب یا موز، سبزیجات تازه به مقدار کم خودداری کنند و از مصرف غذاهای سنگین و چرب که روند بهبودی را کند می کنند پرهیز کنند.

در هنگام بیماری نوشیدن آب ساده، دم کرده های ضد التهابی و ضد ویروسی بابونه، گزنه، بنفشه، گرز، زردچوبه، سیر، پیاز و ترکیب دم کرده بنفشه، شکر و نیشکر برای کنترل تب و تقویت سیستم ایمنی بدن. زیرا از کم آبی بدن به دلیل تب یا علائم گوارشی جلوگیری می کند.

بیماری پروبیوتیک ها می تواند تعادل میکروب های مفید روده را مختل کند و برای بازگرداندن این تعادل می توان از مکمل های پروبیوتیک و استفاده از غذاهای تخمیر شده مانند ماست خانگی، کفیر یا مقدار کمی سرکه تخمیر شده طبیعی استفاده کرد.

همچنین برای کنترل علائم تب و درد افراد می توانند از مسکن های خفیف البته با تجویز پزشک استفاده کنند و یا از دمنوش های تسکین دهنده مانند نعناع، ​​بابونه، دارچین، کاهو و نوشیدن زیاد مایعات و پروبیوتیک ها بسیار کمک کننده است. به طور کلی، هدف این است که بدن انرژی کافی برای مبارزه با ویروس پیدا کند، کم آب نشود و علائم به صورت حمایتی کنترل شود تا سیستم ایمنی بتواند با ویروس مبارزه کند.