دلایل اصلی نازایی در زنان

معنی ناباروری

به گزارش سلامت پرس، دکتر آزاده مهدیان، جراح و متخصص زنان نوشت: به طور کلی ناباروری به معنای ناتوانی در باردار شدن پس از یک سال یا بیشتر رابطه جنسی محافظت نشده است. از آنجایی که مشخص شده است که باروری در زنان با افزایش سن به طور پیوسته کاهش می یابد، برخی از پزشکان پس از 6 ماه رابطه جنسی محافظت نشده، زنان 35 ساله یا بالاتر را برای درمان ناباروری غربالگری و درمان می کنند.

ناباروری در زنان

ناباروری معمولاً به دلیل مشکلات مربوط به تخمک گذاری (آزاد شدن ماهانه تخمک از تخمدان) رخ می دهد. برخی از مشکلات به طور کلی آزاد شدن تخمک را متوقف می کنند، برخی دیگر از آزاد شدن تخمک در برخی از چرخه های قاعدگی جلوگیری می کنند، اما در برخی دیگر نه.

مشکلات تخمک گذاری ناشی از موارد زیر است:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان.
• مشکلات تیروئید – هم پرکاری تیروئید و هم کم کاری تیروئید می توانند از تخمک گذاری جلوگیری کنند.
• نارسایی زودرس تخمدان – در برخی از زنان، تخمدان ها قبل از 40 سالگی از کار می افتند.

علائم ناباروری

علامت اصلی ناباروری ناتوانی در باردار شدن است. چرخه های قاعدگی بیش از حد طولانی (35 روز یا بیشتر)، خیلی کوتاه (کمتر از 21 روز)، نامنظم می تواند به این معنی باشد که فرد دچار اختلال تخمک گذاری است. همچنین ممکن است هیچ علامت یا نشانه دیگری وجود نداشته باشد، بنابراین ممکن است تعجب کنید که چه زمانی به پزشک مراجعه کنید.

زمان مراجعه به متخصص زنان و ناباروری به سن فرد بستگی دارد. پزشکان معمولاً به افراد زیر 35 سال توصیه می کنند که حداقل یک سال قبل از انجام آزمایشات ناباروری یا درمان برای باردار شدن، رابطه جنسی محافظت نشده منظم داشته باشند. زنان 35 تا 40 ساله پس از 6 ماه تلاش برای باردار شدن باید به پزشک مراجعه کنند تا تحقیقات زودتر شروع شود. آزمایشات و درمان های ناباروری باید بلافاصله در زنان بالای 40 سال شروع شود.

همچنین اگر فردی سابقه پریودهای نامنظم یا دردناک، بیماری التهابی لگن، سقط های مکرر، درمان سرطان یا اندومتریوز داشته باشد، ممکن است نیاز به درمان ناباروری و معاینه توسط متخصص زنان داشته باشد.

علت ناباروری در زنان

در ادامه به برخی از عوامل ایجاد کننده ناباروری در زنان اشاره می شود:

جراحی لگن و دهانه رحم

جراحی لگن می‌تواند به لوله‌های فالوپ که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند آسیب برساند و زخمی ایجاد کند که می‌تواند باعث ناباروری در زنان شود.

جراحی دهانه رحم گاهی اوقات می تواند باعث ایجاد زخم یا کوتاه شدن دهانه رحم (دهانه رحم) شود و بیشتر باعث ناباروری در برخی از زنان می شود.

اختلال مخاط دهانه رحم

در طول تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم نازک تر می شود تا اسپرم راحت تر از آن عبور کند. اگر اختلالی در مخاط وجود داشته باشد، می تواند باردار شدن را سخت تر کند و باعث ناباروری در زنان شود.

فیبروم یا کیست رحم

فیبروم ها یا کیست ها در داخل یا اطراف رحم می توانند بر باروری تأثیر بگذارند. در برخی موارد، فیبروم از چسبیدن تخمک بارور شده به رحم جلوگیری می کند و گاهی لوله فالوپ را مسدود می کند و باعث ناباروری در زنان می شود.

رابطه اندومتریوز و ناباروری زنان

آندومتریوز وضعیتی است که در آن قسمت‌های کوچکی از پوشش داخلی رحم (آندومتر) در جای دیگری مانند تخمدان‌ها شروع به رشد می‌کنند. این ممکن است به تخمدان ها یا لوله های فالوپ آسیب برساند و همچنین می تواند لانه گزینی تخمک بارور شده را مختل کند و باعث مشکلات باروری شود.

بیماری التهابی لگن و ناباروری زنان

بیماری التهابی لگن (PID) عفونت دستگاه تناسلی فوقانی در زنان است که شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها می‌شود. این بیماری معمولاً توسط یک عفونت مقاربتی (STI) ایجاد می شود. PID می تواند به لوله های فالوپ آسیب برساند و حرکت تخمک را به داخل رحم غیرممکن کند.

اختلال عملکرد هیپوتالاموس

غده هیپوفیز هر ماه دو هورمون تولید می کند که مسئول تحریک تخمک گذاری هستند. یکی از این هورمون ها هورمون محرک فولیکول (FSH) و دیگری هورمون لوتئینه کننده (LH) است. استرس زیاد یا مشکلات عاطفی، وزن کم یا زیاد، یا افزایش یا کاهش قابل توجه وزن در مدت زمان کوتاهی می تواند تولید این هورمون ها را مختل کرده و بر تخمک گذاری تاثیر بگذارد. پریودهای نامنظم یا غایب شایع ترین علائم اختلال عملکرد هیپوتالاموس است.

پرولاکتین بالای غده هیپوفیز

تولید بیش از حد پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) تولید استروژن را کاهش می دهد و می تواند باعث ناباروری شود. این اختلال ممکن است به دلیل مصرف دارو برای بیماری خاصی باشد.

بسته شدن لوله فالوپ و ناباروری زنان

برخی از زنانی که دیگر نمی خواهند بچه دار شوند لوله های فالوپ آنها بسته می شود تا تخمک نتواند به رحم برسد. این عمل به ندرت برگشت پذیر است و در صورت باز شدن مجدد لوله ها، احتمال ناباروری در خانم ها در این حالت زیاد است.

عوارض دارویی

عوارض جانبی برخی داروها می تواند بر باروری زنان تأثیر بگذارد. برخی از داروهایی که ممکن است باعث ناباروری در زنان شود در زیر معرفی می شوند:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) – استفاده طولانی مدت یا با دوز بالا از NSAID ها، مانند ایبوپروفن یا آسپرین، ممکن است باردار شدن را دشوار کند.
• شیمی درمانی – داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی گاهی اوقات می توانند باعث نارسایی تخمدان شوند، به این معنی که تخمدان ها دیگر نمی توانند به درستی کار کنند و فرد نابارور می شود.
• داروهای اعصاب – داروهای ضد افسردگی که اغلب برای درمان افسردگی تجویز می شوند، گاهی اوقات می توانند باعث پریودهای نامنظم یا ناباروری شوند.
• اسپیرونولاکتون – دارویی که برای درمان احتباس مایعات (ادم) استفاده می شود. مشکلات باروری معمولاً حدود 2 ماه پس از قطع اسپیرونولاکتون بهبود می یابد.
• داروهایی مانند ماری جوانا و کوکائین می توانند به طور جدی بر باروری تأثیر بگذارند و تخمک گذاری را دشوارتر کنند.

تأثیر اختلالات رحمی بر ناباروری زنان

برخی از زنان با اختلالات رحمی متولد می شوند. به عنوان مثال، شکل غیر طبیعی رحم می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در باردار شدن زنان یا ناباروری شود. تنگی دهانه رحم یا باریک شدن دهانه رحم به دلیل ناهنجاری های ارثی یا آسیب به دهانه رحم می تواند باعث ناباروری شود.

ناباروری بدون علت

در برخی موارد، علت ناباروری هرگز پیدا نمی شود. ترکیبی از چندین عامل جزئی هم در مردان و هم در زنان می تواند مشکلات باروری غیر قابل توضیحی ایجاد کند. اگرچه ناباروری بدون دلیل بسیار ناراحت کننده است، اما این مشکل با گذشت زمان قابل حل است و به همین دلیل نباید درمان ناباروری را قطع کرد.

درمان 100% ناباروری

خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی تقریباً 100 درصد ناباروری در زنان قابل درمان است. اکثر زنان با درمان های دارویی، درمان ناباروری IVF، درمان ناباروری IUI، درمان ناباروری میکرواینجکشن یا ICSI، روش GIFT و ZIFT، اهدای تخمک، رحم جایگزین، لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی درمان می شوند.

متخصصان زنان، زایمان و نازایی با بررسی آزمایشات فرد، پروتکل درمانی را تنظیم می کنند. برخی از افراد ممکن است به بیش از یک درمان نیاز داشته باشند. با این حال، درمان ناباروری می تواند یک فرآیند طولانی باشد که برای هر کسی استرس زا است. بنابراین هر بیمار برای درمان ناباروری باید به پزشک مورد اعتماد خود مراجعه کند تا استرس کمتری را تحمل کند.

آخرین کلمه

ناباروری زنان بیماری است که در آن فرد نمی تواند باردار شود. با افزایش سن ازدواج یا تصمیم دیرهنگام برای بارداری، این بیماری تقریباً شایع است. حداقل 10 درصد از زنان با ناباروری سروکار دارند. با افزایش سن زنان احتمال ناباروری افزایش می یابد.