دستاورد 40 ساله نظام سلامت در مهار بیماری های واگیر – خبرگزاری مهر ایران و جهان

سلامت جو، سال هاست که بیماری های عفونی در جهان و ایران منجر به مرگ هزاران نفر شده است. قبل از انقلاب بیماری های عفونی مانند سرخک، سرخجه، کزاز و… هر ساله منجر به مرگ تعداد زیادی از کودکان و جمعیت فعال جامعه می شد.

بر اساس اطلاعات رسمی، قبل از واکسیناسیون عمومی در ایران، یک چهارم کل مرگ و میر نوزادان به دلیل کزاز نوزاد بوده است. سالانه بین 150 تا 500 هزار مورد سرخک در کشور رخ می دهد و بخش قابل توجهی از کودکان به دلیل بیماری های عفونی و مسری در ایران جان خود را از دست می دهند.

با شروع واکسیناسیون عمومی در ایران از ابتدای سال 1363 و تدوین برنامه واکسیناسیون که به تدریج واکسن های ایرانی را نیز وارد این برنامه کرد، سهم قابل توجهی از مرگ و میرها و بیماری های عفونی کاهش چشمگیری یافت. به طوری که تنها در یک دسته، واکسیناسیون سرخک توانست سالانه از ابتلا 300 تا 250 هزار نفر و مرگ 1000 تا 2000 نفر جلوگیری کند.

تدوین این برنامه ایمن سازی در سراسر ایران توانست پوشش اکثر 14 واکسن روتین کودکان را به 95 درصد برساند و بیش از 20 سال است که هیچ موردی از دو بیماری کشنده فلج اطفال و آبله در ایران گزارش نشده است و به مرحله ریشه کنی این بیماری رسیده ایم. در حالی که این بیماری در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد.

بر اساس تحقیقات موسسه جهرفش، بررسی های دقیق آماری نشان می دهد که به دلیل ایمنی زایی بالای واکسن های روتین، کشور ایران توانسته است سند جهانی حذف سرخک و سرخجه را از سازمان های بین المللی به عنوان الگوی موفق سلامت در سال های مختلف دریافت کند. سندی که کمتر کشوری آن را دریافت کرده است. این اهمیت و رفع و کنترل بسیاری از بیماری های عفونی دیگر جز با پوشش بالای واکسیناسیون های فعلی کودکان که اخیرا گروه های ضد واکسن برای جلوگیری از تزریق واکسن خانواده های ایرانی با انتشار مطالب بی اساس و غیرواقعی اقدام می کنند محقق نمی شد.

از یک سو انتشار اطلاعات لازم برای روشن شدن اثربخشی و عوارض واکسن بر عهده حاکمیت حوزه واکسیناسیون است و از سوی دیگر باید در فضایی شفاف و قانونی با شایعات و مطالب بی اساس درباره واکسیناسیون برخورد کرد. آمارهای وزارت بهداشت نشان می دهد که حدود 80 تا 85 درصد موارد سرخک را کودکانی تشکیل می دهند که به هر دلیلی واکسن دریافت نکرده اند و اگر تفکر ضد واکسن گسترش یابد، نتایج و عواقب آن چیزی خواهد بود که اروپا و آمریکا این روزها از آن رنج می برند.

با کاهش پوشش واکسیناسیون در این کشورها، موارد ابتلا و در نتیجه مرگ و میر ناشی از آن در کودکان رو به افزایش است که نگرانی موسسات سلامت محور را به دنبال داشته است.

با این حال، چالش دیگر در این زمینه، در دسترس بودن واکسن های معمول است. در سال اخیر به دلایل مختلف از جمله بحث مبادلات ارزی ناشی از تحریم ها، خرید واکسن و مواد اولیه تولید آن با مشکل مواجه شده و بعضاً این واکسن های حیاتی در کشور با کمبود مواجه می شوند.

برای حفظ دستاورد ارزشمند نظام سلامت، دولت باید اقدامات لازم را برای تهیه واکسن های ایمن لازم انجام دهد.

نتایج شواهد و مطالعات علمی در 40 سال اخیر نشان می‌دهد که پوشش بالای واکسیناسیون‌های رایج در کشور دستاوردی بزرگ و نشان از قدرت کشورمان در حوزه سلامت است. مداخله ای که به لطف ساختار شبکه بهداشت و درمان و توان تولیدکنندگان داخلی واکسن، سال ها از ابتلا، مرگ و رنج بسیاری از کودکان و عموم مردم ایران جلوگیری کرد.

به نظر می رسد تلاش لازم برای حفظ این دستاورد در شرایط فعلی بسیار حائز اهمیت است و این طرح باید در اولویت وزارت بهداشت و ادارات مختلف قرار گیرد.