درمان بیماری های خونی با استفاده از خون بندناف نوزادان

به گزارش گروه اجتماعی سلامت جو ، نسیم عزتی; رئیس بانک خون بند ناف و گروه سلول های بنیادی سازمان انتقال خون به مناسبت روز جهانی خون بند ناف با بیان اینکه سه منبع اصلی برای پیوند سلول های بنیادی خونساز برای بیماران نیازمند پیوند وجود دارد، گفت: مغز استخوان، بند ناف. سلول های بنیادی خون و محیطی “بسیج” شده سلول های بنیادی خونساز به عنوان منابع اصلی پیوند محسوب می شوند. ویژگی های منابع پیوند سلول های بنیادی خون ساز متفاوت است و مزایا، معایب و محدودیت های خاص خود را دارد. با توجه به ویژگی های منابع سلول های بنیادی خون ساز و وضعیت بیمار، پزشکان در مورد استفاده از هر یک از این منابع تصمیم گیری می کنند.

وی با بیان اینکه خون بند ناف می تواند سرشار از سلول های بنیادی باشد، افزود: پس از سلول های بنیادی مغز استخوان، خون بند ناف به عنوان یکی از منابع سلول های بنیادی خون ساز معرفی شد. میزان سلول های موجود در آن به عوامل مختلفی از جمله سن زنان در زمان بارداری، جنسیت نوزاد، تغذیه زنان در دوران بارداری، نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) بستگی دارد. از آنجایی که حجم سلول های بنیادی خون بند ناف کم است، اغلب برای کودکان استفاده می شود.

رئیس بانک خون بند ناف و گروه سلول های بنیادی سازمان انتقال خون ادامه داد: خون بند ناف تنها در بهترین حالت ممکن پاسخگوی وزن یک جوان است. خون بند ناف مزایا و معایبی دارد و محدودیت استفاده از سلول های بنیادی از این منبع شاید بزرگترین مشکل آن باشد. اگرچه استفاده از خون بند ناف محدود است، اما یکی از منابع پیوند سلول های بنیادی خونساز محسوب می شود.

عزتی با بیان اینکه سلول های بنیادی خون محیطی بسیج شده از دیگر منابع سلول های بنیادی خون ساز هستند، خاطرنشان کرد: سلول های خون محیطی بسیج شده از بزرگسالان جدا شده و منبع اصلی پیوند هستند. از آنجایی که سلول های بنیادی خون محیطی بسیج شده را می توان برای کودکان و بزرگسالان استفاده کرد، به عنوان منبع اصلی پیوند سلول های بنیادی خون ساز شناخته می شود.

وی گفت: خون بند ناف برای بیمارانی که نیاز به پیوند دارند اولویت اصلی پزشکان در تمام دنیا محسوب نمی شود، بلکه اولویت اول پزشکان خون محیطی بسیج شده است. سلول های بنیادی خون محیطی با تزریق یک “عامل” و با استفاده از فناوری ویژه از یک گیرنده بالغ بسیج می شوند. حجم سلول ها در خون محیطی بسیج شده بیشتر از خون بند ناف است. سلول‌های خون محیطی نه تنها فراوان‌تر از خون بند ناف هستند، بلکه اهداکننده به راحتی در دسترس است و در صورت شکست پیوند، می‌توان با او تماس گرفت.

رئیس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون ادامه داد: اهدا کننده می تواند از بستگان بیمار یا غیر بستگان باشد.

عزتی با بیان اینکه از سلول های بنیادی خون ساز برای درمان حدود 80 بیماری خونی استفاده می شود، گفت: به عنوان مثال از سلول های بنیادی خون ساز برای درمان انواع سرطان های خون، لنفوم، کم خونی و تالاسمی استفاده می شود. به عبارت دیگر، هر بیماری ناشی از نقص در سیستم خونی بدن می تواند کاندیدای پیوند سلول های بنیادی باشد.

عزتی با بیان اینکه کشورهای پیشرو در زمینه پیوند سلول های بنیادی بر فعالیت بانک های عمومی خون بند ناف تاکید دارند، گفت: بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون به عنوان یک پروژه ملی در سال 1388 با حضور وزیر بهداشت وقت راه اندازی شد.

وی درباره روند جمع آوری خون بند ناف در بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون خاطرنشان کرد: خون بند ناف با رضایت آگاهانه مادر باردار گرفته و در کیسه های مخصوص جمع آوری می شود. خون بند ناف پس از جمع‌آوری، در زنجیره سرد به آزمایشگاه فرآوری خون بند ناف مقر سازمان انتقال خون منتقل می‌شود. خون بند ناف باید ظرف 48 ساعت پردازش و فریز شود. البته همه نمونه های خون بند ناف جمع آوری، منجمد و ذخیره نمی شوند. زیرا شرایط و ضوابط سختگیرانه ای را برای نگهداری خون بند ناف در نظر گرفته ایم. نمونه های جمع آوری شده باید دارای حجم خون و شمارش سلولی کافی باشند تا ارزش نگهداری داشته باشند.

عزتی ادامه داد: اقلامی که ارزش پس انداز دارند در بانک خون بندنف در دمای منفی 190 درجه سانتیگراد نگهداری می شوند و تا 25 سال قابل نگهداری هستند. اقلام ذخیره شده در بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون آزمایشات بهداشتی را گذرانده اند تا از سلامت آنها مطلع شویم. همچنین آزمایش HLA برای شناسایی عوامل ژنتیکی خون انجام می شود و اطلاعات ژنتیکی به صورت ماهانه در سامانه مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت بارگذاری می شود. در صورتی که بیماری از نظر ژنتیکی با اطلاعات ثبت شده در مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت سازگاری داشته باشد، نمونه برای پیوند به مرکز درمانی ارسال می شود.

به گفته وی، بانک های عمومی خون بند ناف هیچ هزینه ای از اهداکننده و بیمار دریافت نمی کنند.

رئیس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون همچنین درباره تعداد نمونه های جمع آوری شده در این سازمان توضیح داد: بیش از 36 هزار نمونه جمع آوری کرده ایم که از این تعداد 4 هزار و 300 مورد از موارد جمع آوری شده، جوابگو بوده است. شرایط استاندارد انجماد 60 بیمار از بین 4300 مورد ذخیره شده توانستند اطلاعات ژنتیکی مشابه خود را پیدا کنند که بیشتر این افراد بزرگسال و 29 بیمار کودک بودند و پیوند برای کودکان انجام شد. 60 بیمار توانستند نمونه ای سازگار با وضعیت ژنتیکی خود پیدا کنند. بیشتر آنها بزرگسال هستند.

وی افزود: تنوع اقوام در کشور بسیار گسترده است و به همین دلیل در ایران عوامل ژنتیکی زیادی وجود دارد و یافتن نمونه ای کاملاً سازگار بسیار سخت است.

عزتی با بیان اینکه یافتن نمونه سازگار برای بیماران سخت است، گفت: زمانی که نمونه سازگار در کشور موجود نباشد، وزارت بهداشت به دنبال نمونه سازگار در شبکه جهانی است. اگر نمونه مشابهی در بانک های خارجی وجود داشته باشد، می توان جان بیماران را نجات داد. خرید نمونه های سازگار از کشورهای خارجی حدود 20000 یورو هزینه دارد. تعداد زیادی از بیماران در صف انتظار هستند، شاید حدود 2000 نفر، اما آمار دقیق بیماران در اختیار مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت است.

وی با بیان اینکه اهدای سلول های بنیادی خون ساز باید در کانون توجه قرار گیرد، اظهار کرد: برای اهدای سلول های بنیادی خون ساز باید کشت بیشتری انجام شود. کشور با فرهنگ سازی توانست مردم را با موضوع اهدای خون آشنا کند به گونه ای که اکثر مردم یک بار اهدای خون را تجربه کرده اند. کشت و ترویج سلول های بنیادی خونساز نیز ضروری است. اهدای سلول های بنیادی خون ساز نه تنها هیچ خطری برای اهداکننده ندارد، بلکه می تواند جان بیماران را نجات دهد.

رئیس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون گفت: سازمان انتقال خون علاوه بر بانک خون بند ناف، مرکز «اسپاس» را راه اندازی کرده است که به منظور عضویت داوطلبان اهدای خونساز ایجاد شده است. سلول های بنیادی بزرگسالان می توانند به عضویت مرکز سپاس درآیند و با انجام آزمایش خون، اطلاعات HLA آنها مشخص و در سامانه مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت ثبت می شود. برخی از افرادی که اطلاعات خود را در مرکز تشکر ثبت کرده اند به مرحله پیوند رسیده اند. مراکز سپاس در تمامی مراکز انتقال خون استان ها مستقر هستند و تمامی افراد بین 18 تا 50 سال در کشور ما و در کل دنیا می توانند اهدا کننده سلول های بنیادی خون ساز بوده و از این طریق جان بیماران را نجات دهند.

انتهای پیام/