سلامت جو، سیامک طهماسبی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی، ابتدا به اختلالات و آسیب های روانی اشاره کرد و گفت: طبق آخرین برآوردهای کشوری، تقریباً ۲۰ درصد جمعیت کشور دچار اختلالات و آسیب های روانی هستند که به این معناست که اگر جمعیت ایران حدود ۸۵ میلیون نفر باشد، نزدیک به ۱۷ میلیون نفر نیاز جدی به خدمات روانشناختی و غیرقابل تحمل دارند. این در حالی است که تعداد روانشناسان و مشاوران عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره حدود 80 هزار نفر است و همه آنها مجوز رسمی ندارند.
وی ادامه داد: این نسبت نشان می دهد که هر روانشناس باید به طور میانگین به 200 نفر خدمات روانشناسی ارائه دهد که عملا و از نظر تخصصی غیرممکن است. کمبود شدید نیروهای متخصص زمینه را برای سوء استفاده برخی افراد فاقد صلاحیت فراهم کرده است که به اشتباه خود را پاسخگوی این نیازهای حیاتی می دانند.
راهکاری برای جبران کمبود روانشناس
طهماسبی اذعان داشت: راهکار اصلی برای پاسخگویی به این بحران، توسعه آموزش و تربیت روانشناس و مشاور زیر نظر مراکز معتبر است. دانشگاه های معتبر جهت تربیت نیروهای متخصص و مجرب، ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته های روانشناسی و مشاوره را افزایش داده و کیفیت آموزشی را ارتقا دهند.
وی افزود: همچنین سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با ارائه سامانه آنلاین به آدرس pcoiran.ir امکان استعلام مجوز فعالیت روانشناس و مشاور را فراهم کرده است. این سیستم به افراد کمک می کند تا از داشتن مجوز رسمی مطمئن شوند. با این حال، داشتن مجوز تنها یک شرط حداقلی برای ارائه خدمات مشاوره است و کیفیت یا تجربه کافی را تضمین نمی کند.
یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه توانبخشی اذعان داشت: علاوه بر نظارت پلیس باید به ارتقای آموزش، ارتقای کیفیت خدمات و افزایش ظرفیت های تخصصی توجه ویژه شود تا نیاز روزافزون جامعه به خدمات روانشناختی به صورت صحیح و موثر تامین شود. این امر در سلامت روان جامعه و پیشگیری از سوء استفاده های احتمالی از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد وضعیت روانشناس، شرایط مجوز و مشاوره های معتبر، توصیه می شود به سایت سازمان روانشناسی و مشاوره و استعلام آنلاین مراجعه نمایید.
هشدار درباره فعالیت روانشناسان در فضای مجازی
طهماسبی در ادامه گفت: برخی از این افراد ممکن است در کوتاه مدت تسکین دهند اما فعالیت بدون دانش علمی و تخصصی آنها نه تنها کمکی به درمان نمی کند بلکه ممکن است به تشخیص های نادرست، درمان های غیرعلمی و حتی آسیب های جبران ناپذیر منجر شود.
وی تصریح کرد: برای درک عمق فاجعه کافی است تصور کنیم فردی با علائم ساده مانند تب به پزشک مراجعه کرده و به اشتباه تحت عمل جراحی مغز قرار می گیرد. یا برعکس، تومور مغزی ممکن است به اشتباه به عنوان یک تب ساده تشخیص داده شود. چنین اشتباهاتی در حوزه روانشناسی نیز رایج است; با این تفاوت که عوارض آنها اغلب دیر ظاهر می شود و ممکن است سال ها بعد به شدت بر سلامت روان فرد تأثیر بگذارد.
یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه توانبخشی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال زوجی که به دلیل اختلاف با خانواده به یک فرد غیرمتخصص مراجعه می کنند، ممکن است با توصیه به جدایی، بدون بررسی دقیق و ارائه راهکارهای اصولی به زندگی مشترک خود پایان دهند. این در حالی است که بسیاری از این اختلافات با مشاوره و آموزش علمی قابل حل است و یا در زمینه درمان اعتیاد، تجویز داروی گیاهی توسط افراد فاقد صلاحیت نه تنها کمکی نمی کند، بلکه منجر به بی اعتمادی به درمان و افزایش مقاومت بیمار در برابر درمان های تخصصی می شود.
خط باریکی بین مشاور متخصص و روانشناس
طهماسبی تصریح کرد: یکی از مهمترین چالش های کنونی ناتوانی عامه مردم در تشخیص روانشناس واقعی از روانشناس قلابی است، افرادی که با ظاهری آراسته، بیانی جذاب، استفاده از اشعار و جملات فلسفی در فضای مجازی خود را متخصص معرفی می کنند اما در عمل هیچ مدرک، مجوز و آموزش تخصصی ندارند.
یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه توانبخشی خاطرنشان کرد: با افزایش زمان استفاده از فضای مجازی به ویژه در بین کودکان و نوجوانان که طبق برخی تحقیقات به بیش از 7 ساعت در روز می رسد، تاثیر این افراد بر ذهن و تصمیمات مخاطبان خطرناکتر شده است.
