تیر شبکه های مجازی ادبیات نوجوانان را هدف گرفت – خبرگزاری مهر ایران و جهان

به گزارش خبرنگار اجتماعی مهر، این روزها فضای مجازی چنان بر زندگی ما سایه افکنده است که کمتر کسی می تواند خود را از آن دور نگه دارد. به همین دلیل نمی توان به فضای مجازی رفت. زیرا بخشی از زندگی ما شده است. و ورود به این فضای پر از تهدید و فرصت بدون آگاهی امکان پذیر نیست.

در رابطه با نحوه حفظ ادب در فضای مجازی با نرجس اخباری معلم و مشاور نوجوان برو نشستیم و مشروح این گفتگو به شرح زیر است:

به نظر شما فضای مجازی چه تاثیری در زندگی نوجوانان دارد و چگونه می تواند بر ادب نوجوانان تاثیر بگذارد؟

اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهم، ماسک و دستکش، همان وسایلی که در بین وسایل شخصی همه ما ضروری به حساب می آیند، تا قبل از بیماری کرونا، استفاده از آنها بسیار نادر بود. وقتی بیماری مسری باشد، قضیه فرق می کند، حتی افراد از فرد مبتلا فاصله می گیرند. زیرا می دانند که اگر خودشان مبتلا شوند، باید عواقب آن را متحمل شوند. گاهی اوقات برای گوشی و کامپیوتر ویروس هایی وجود دارد، آن وقت ما حاضر نیستیم فایل های این سیستم ها را روی گوشی خود بگذاریم، انگار که نوعی فاصله اجتماعی را رعایت می کنیم تا گوشی و سیستم ما آلوده نشود.

ویروس ها همه جا هستند، برخی بیماری های واگیردار در جامعه پیدا شده است، مشکلاتشان بین صحبت های مردم رد و بدل می شود و گاهی حتی متوجه نمی شویم که آلوده شده ایم. ما فکر می کنیم از ابتدا اینگونه بوده ایم و این تنظیمات کارخانه ماست. یکی از این ویروس ها رعایت نکردن ادب است.

لازم است نوجوانان بدانند که فضای مجازی می تواند خیلی چیزها را در زندگی ما تغییر دهد. حتی ارزش های یک جامعه را متحول می کند که در این صورت زنگ هشدار و زنگ قرمز بی فایده است و خیلی سریع بر سایر بخش ها تأثیر عمیقی خواهد گذاشت.

از جمله ارزش هایی که در فضای مجازی باید به آن توجه کنیم ادب است. نوجوانان کدام خط کش را باید در کار خود کنار بگذارند تا بفهمند همچنان مودبانه در جاده رانندگی می کنند و از بی ادبی به دور هستند باید برای نوجوان به وضوح تعبیر شود.

آیا با تقویت کرامت درونی نوجوانان می توان انتظار ادب را در محیط شبکه های اجتماعی داشت؟

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «کرم داشتن اخلاق و منش نیکو و دوری از بدی است». وقتی انسان آنقدر در کرامت پیشرفت کرد که احساس کرد زشتی و زشتی او را از آن هدف انسانی دور می کند، به راحتی از شر دوری می کند. او مکانیزم مدیریتی برای خود پیدا کرده است.

در روایت دیگری از امیرالمومنین علیه السلام آمده است: «کسی که در درون خود واعظی داشته باشد، خداوند برای او واعظی قرار می دهد». این واعظ یعنی تذکر همان است که باید در فضای اجتماعی، فضای مجازی، در آداب تعامل اجتماعی شرکت کنیم تا رعایت ادب و پایبندی به آن در جامعه کم نشود. پس قاعده اول تقویت کرامت درونی افراد است تا رعایت ادب در محیط شبکه های اجتماعی برجسته شود.

باید بپذیریم و آگاه باشیم که اگر با پلیس داخلی پیش نرویم و ویژگی های این نوع آموزش را اجرا نکنیم، شاید هرگز نتوانیم به مرحله رعایت ادب در فضای واقعی و مجازی برسیم.

از دیدگاه شما چگونه یک تربیت مهربان می تواند رفتار نوجوانان را در فضای مجازی کنترل کند؟

هرکسی یک مقیاس وجودی دارد که می توان از آن برای سنجش زشتی و زیبایی اشیا استفاده کرد. ما همچنین می توانیم آن را یک سیستم محاسباتی بنامیم. افرادی که دستگاه های محاسباتی متفاوتی دارند، درک مشترکی نخواهند داشت.

تاکید می کنم کرامت وجودی باعث اعتلای رفتاری می شود. یعنی فردی که دارای شأن وجودی است، دستگاه محاسباتش درست کار می کند و میزان زشتی و زیبایی اشیاء را به درستی تشخیص می دهد و وقتی به زشتی اشیا پی می برد دیگر سراغ آنها نمی رود. هر دوی اینها زمانی اتفاق می افتد که انسان با مهربانی تربیت شود. مثلاً فردی که تربیت محبت آمیز ندارد حاضر است به خاطر جذب فالوور دروغ بگوید، حیا و حیا را کنار بگذارد و این کارها اصلاً زشت نیست، در حالی که در سیستم محاسباتی واقعی دنیا این اعمال واقعا زشته ولی تعادل وجودی این آدم مشکل داره. .

مثال دیگری که می توان به آن اشاره کرد مراقبت از چشم است. که یکی از خصوصیات انسان مودب است ممکن است بعضی ها رعایت نکنند و در آخر بگویند چه اشکالی دارد اگر نگاه کنم، خوش بگذرانم و کمی شاد و سرحال باشم؟! این نوجوان اصلا زشتی این کار را در سیستم محاسباتی خود تعریف نکرده است. همه اینها نشان می دهد که اولاً تعادل وجودی نوجوان به هم می خورد و ثانیاً تربیت مهربانی صورت نگرفته است تا نوجوان حاضر به انجام کارهای کثیف و پست نباشد.

آیا بهتر نیست به نوجوانان بیاموزیم که در برابر مسائل اجتماعی که مطمئن نیستند سکوت کنند و واکنش نشان ندهند؟

سکوت یک روش است، اما تنها روش نیست. البته ادب به معنای سکوت نیست. انسان در مواجهه با مسائل اجتماعی باید متناسب با توانایی و درک خود از مسائل اجتماعی واکنش نشان دهد. البته نوجوان باید اصول و روش های تربیت دینی و ارتباط با افراد مختلف را بداند و از دیدگاه دین نسبت به وظایف جامعه آگاه باشد. اگر کسی بخواهد روش سکوت را در جامعه دنبال کند، قطعاً کار درستی انجام نداده است. اصلاً شاید اگر در همه حوادث برای رعایت ادب سکوت کنیم، راهی برای پاک کردن مشکل است که به نظر راحت ترین راه است، اما در بسیاری از موارد اشتباه است. اگر چه گاهی سکوت قطعا روش است، چنان که امیرالمومنین علی (علیه السلام) می فرماید: «می شود چیزی را گفت که با سکوت جواب می دهد». در قرآن هم چنین توصیه هایی داریم که نشان می دهد گاهی لازم است چشم خود را ببندیم، سکوت کنیم و برخی مسائل را نادیده بگیریم; اما آنچه مسلم است این است که سکوت یک روش است، اما تنها روش نیست. پس باز هم باید تاکید کرد که داشتن خط کش مشخص می تواند قالب حضور نوجوانان در فضای مجازی باشد.

چرا باید از عدم رعایت ادب در فضای مجازی احساس خطر کنیم؟

یکی از دلایل کاهش ادب این است که ما در فضای مجازی احساس امنیت داریم. وقتی چیزی را منتشر می کنیم، با عواقب کاری که انجام داده ایم مواجه نمی شویم. درست است که برخی مسائل مجرمانه به صورت رسمی و قضایی پیگیری می شود، اما واقعیت این است که ما عموماً در فضای مجازی احساس امنیت داریم. بخشی از این احساس امنیت ناشی از ناشناس بودن است. بسیاری از کاربران فضای مجازی برای یکدیگر ناشناخته هستند. حتی می توانید با نام و عکس جعلی پست بگذارید. این نکته حساسی است، اینجاست که اگر پایه کرامت در آموزش و پرورش مطرح شود دیگر خود را موظف به رعایت ادب نمی دانم. نتیجه کرامت این است که ما انسان های خویشتن داری می شویم، حتی اگر نظارت بیرونی نباشد و احدی رفتار ما را رعایت نکند و در فضای مجازی گمنام باشیم.

کسی که مهربان تربیت شده است، پلیس درونی خودش را دارد، سیستم کنترلی که دیگر به احساس امنیت یا نبودن اهمیتی نمی دهد. آنچه اهمیت دارد حفظ حدود و اصولی است که خداوند برای او تعیین کرده است. به همین دلیل اولین چیزی که به آن فکر می کند این است که آیا پا را از حدود دینی و الهی فراتر گذاشته است یا خیر؟! آیا این چیزی است که خدا دوست دارد؟ اما اگر آن کرامت وجود نداشته باشد و تنها سازوکارهای بیرونی ابزار مدیریت و حفظ او باشد، قطعاً با احساس امنیت می تواند بسیاری از خطوط قرمز را بشکند.

به نظر شما یک نوجوان چگونه می تواند مروج ادب در فضای واقعی و مجازی باشد؟

هرچه جلوتر می رویم فضای مجازی فراگیرتر می شود و حضور نوجوانان در آن تاثیرگذارتر می شود. نوجوان بدون تربیت بر اساس اصول دینی نمی تواند تأثیرگذار باشد و قطعاً تأثیرگذار خواهد بود. نباید با فضای مجازی ساده سر و کار داشته باشیم. این فضا بسیار حساس است و ویژگی های خاص خود را دارد.

دو نکته اساسی برای تأثیرگذاری مثبت بر نوجوان در فضای مجازی وجود دارد. اولاً برای کاهش احتمال لغزش در فضای مجازی به میزان قابل قبولی خویشتن داری داخلی نیاز است. دوم، رسیدن به معرفت عمیق دینی نیز لازم است تا بتوان در فضای مجازی به تعمیق باورها و روحیات دینی کمک کرد.

در واقع سال هاست که مسئله تربیت اسلامی و جوانان با انقلاب اسلامی برابری می کند. یکی از راه‌هایی که نوجوانان می‌توانند ادب و دیگر خوبی‌ها را ترویج کنند، الگو بودن و الگو بودن در فضای واقعی و مجازی است. آنها نمونه هایی از مربیان اسلامی هستند که می توانیم به سایر نوجوانان معرفی کنیم. به عنوان مثال استفاده مناسب از فضای مجازی، رعایت موازین دینی در روابط، رعایت اخلاق و آداب اجتماعی، احترام به والدین، درس خوان بودن و ویژگی های دیگر از این قبیل در صورت وجود در نوجوان می تواند اثبات کننده امکان تربیت دینی باشد. محقق شده و امکان پذیر است. نوجوانان باید سعی کنند در این امر الگو باشند.

در اینجا وظیفه مسئولین ذیربط این است که به جای سخنرانی در کتاب و همایش و سخنرانی آموزشی، چنین نوجوانانی را معرفی کنند که قطعاً در اثبات تربیت دینی چندین برابر مؤثرتر خواهد بود. به این نوجوانان و جوانان هم می گویم ارزش کار شما از بسیاری از کتاب های موجود بیشتر است، زیرا آنچه در کتاب است فقط در صفحه است، اما شما که توانستید در فضای مجازی الگوی برابری برای دین و مذهب باشید. انقلاب اسلامی، دلیل بر اصالت و امکان است. وقوع چنین چیزی در دنیای بیرون.