به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی قرن حاضر است که سلامت میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود 7 میلیون مرگ زودرس در جهان به دلیل آلودگی هوا رخ می دهد. این آمار اهمیت حیاتی توجه به این معضل و یافتن راه حل های موثر برای مقابله با آن را نشان می دهد.
آلاینده های هوا از جمله ذرات معلق، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد، ازن سطح زمین و ترکیبات آلی فرار می توانند از طریق سیستم تنفسی وارد بدن شده و اثرات مضری بر سلامت انسان داشته باشند.
ازن گازی است که در لایه های بالایی جو از ما در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت می کند، اما در سطح زمین، آلاینده خطرناکی برای سلامتی محسوب می شود. تنفس ازن می تواند باعث مشکلات تنفسی مانند درد قفسه سینه، سرفه، تحریک گلو و التهاب ریه شود. این آلاینده می تواند بیماری های مزمن تنفسی مانند آسم و برونشیت را تشدید کند و ریه ها را در برابر عفونت ها آسیب پذیرتر کند.
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ازن حتی می تواند منجر به آسیب دائمی بافت ریه و افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه شود. کودکان، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری های تنفسی بیش از دیگران در معرض خطر اثرات مضر ازن هستند. به همین دلیل در روزهایی که سطح ازن بالاست، توصیه می شود از فعالیت های سنگین در فضای باز به ویژه در ساعات گرم روز خودداری کنید.
آلاینده های هوا می توانند با ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب سیستمیک در بدن به سلول ها و بافت های مختلف آسیب برسانند. ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون (PM2.5) به دلیل اندازه بسیار کوچک خود می توانند از سد خونی مغزی عبور کرده و مستقیماً بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارند. در این میان تغذیه مناسب می تواند نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر اثرات مضر آلودگی هوا داشته باشد.
یکی از راه های موثر برای کاهش اثرات مضر آلودگی هوا، تغذیه مناسب است
لاله عباسی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی وی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا درباره تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت اظهار کرد: آلودگی هوا یکی از چالش های مهم زندگی امروزی است و اثرات آن بر سلامت انسان بسیار جدی تر از آن چیزی است که تصور می کنیم. اگرچه این مشکل می تواند برای همه افراد جامعه خطرناک باشد، اما گروه های خاصی مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری های قلبی و ریوی بیشتر در معرض آسیب های ناشی از آن هستند.
وی با بیان اینکه یکی از راه های موثر برای کاهش اثرات مضر آلودگی هوا تغذیه مناسب است، ادامه داد: مصرف میوه ها و سبزیجات تازه به ویژه آنهایی که سرشار از پکتین هستند می تواند نقش مهمی در حفاظت از بدن ایفا کند؛ بنابراین مصرف این میوه ها و سبزی های تازه و سرشار از پکتین است. میوه هایی مانند سیب، پرتقال، توت فرنگی، لیمو و همچنین هویج و غلات کامل منابع غنی پکتین هستند که می توانند سموم موجود در هوا را جذب کرده و از آسیب به سلول های بدن جلوگیری کنند.
این متخصص تغذیه گفت: مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین E مانند روغن های گیاهی، مغزها مانند گردو و بادام، زیتون، جوانه گندم، جگر و سبزیجات برگ سبز می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و همچنین غذاهای حاوی ویتامین D مانند شیر. ، کره و زرده تخم مرغ می توانند اثرات سمی گازهای آلاینده را خنثی کنند.
وی تصریح کرد: مصرف لبنیات به ویژه پنیر و ماست به دلیل دارا بودن کلسیم بالا می تواند در کاهش جذب عناصر سنگین مانند سرب موثر باشد. با رعایت این توصیه های تغذیه ای می توان اثرات مضر آلودگی هوا بر سلامت بدن را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
منابع غنی ویتامین C به از بین بردن سرب و سایر آلاینده های موجود در هوای آلوده کمک می کند
عباسی خاطرنشان کرد: در شرایط آلودگی هوا تغذیه مناسب می تواند نقش مهمی در حفظ سلامتی ما داشته باشد. یکی از مهم ترین مواد مغذی که باید به آن توجه کنیم بتاکاروتن است که در میوه ها و سبزیجاتی مانند طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم و زردآلو وجود دارد. این ماده پیش ساز ویتامین A در بدن است و نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارد.
وی با تاکید بر اینکه سلنیوم یکی دیگر از مواد معدنی ضروری است که تاثیر بسزایی در سیستم ایمنی بدن دارد، گفت: این ماده معدنی را می توان در غذاهای دریایی، مرغ و غلات کامل یافت. همچنین مصرف غذاهای غنی از ویتامین E و C که منابع غنی آنتی اکسیدان ها هستند به بدن کمک می کند تا با رادیکال های آزاد مبارزه کند و آلاینده های مضر را از بین ببرد.
این متخصص تغذیه افزود: منابع غنی ویتامین C شامل مرکبات، فلفل سبز، انواع کلم (کلم بروکلی، گل کلم و کلم پیچ)، گوجه فرنگی، سبزیجات برگ سبز، اسفناج، کیوی، طالبی و توت فرنگی است. این غذاها به از بین بردن سرب و سایر آلاینده های موجود در هوای آلوده کمک می کنند.
وی تصریح کرد: چای سبز و آب انار گزینه های بسیار خوبی برای نوشیدنی های مفید در روزهای آلوده هستند. این نوشیدنی ها سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان هستند و به دفع سموم از بدن کمک می کنند. در نهایت مصرف ماهی های چرب که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند می تواند در کاهش تنگی نفس و اثرات مضر آلاینده ها بسیار موثر باشد.
آیا آلودگی هوا باعث افزایش وزن و چاقی می شود؟
عباسی در خصوص ارتباط آلودگی هوا با افزایش وزن تاکید کرد: آلودگی هوا و تاثیر آن بر افزایش وزن موضوعی است که مورد توجه بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است. تحقیقات نشان می دهد که آلودگی هوا می تواند بر وزن بدن از جنبه های مختلف تأثیر بگذارد. یکی از مهمترین این اثرات واکنش طبیعی بدن به سموم و فلزات موجود در هوای آلوده است. بدن برای محافظت از سلول های خود این مواد سمی را در بافت چربی ذخیره می کند و به تدریج شروع به تولید بافت چربی بیشتری می کند. این فرآیند منجر به کاهش متابولیسم بدن و در نتیجه افزایش وزن می شود.
وی گفت: آلودگی هوا بر روی سیستم هورمونی بدن تاثیر بسزایی دارد; این اثر شامل کاهش ترشح هورمون لپتین که مسئول کنترل اشتها است و کاهش هورمون های تیروئید است. هورمون های تیروئید نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارند و کاهش آنها می تواند منجر به افزایش وزن شود.
این متخصص تغذیه و رژیم افزود: آلودگی هوا با تاثیر بر کیفیت خواب باعث افزایش هورمون کورتیزول می شود که می تواند باعث تجزیه بافت عضلانی و پروتئین های بدن شود و به طور مستقیم بر وزن تاثیر بگذارد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از پیامدهای آلودگی هوا کاهش فعالیت بدنی در فضای باز است. افراد ترجیح می دهند در روزهای آلوده در خانه بمانند و این ماندن در خانه منجر به کاهش مصرف کالری و در نتیجه افزایش وزن می شود.
عباسی خزر خاطرنشان کرد: نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که کاهش وزن در افرادی که در شهرهای آلوده زندگی می کنند باید با دقت و زیر نظر متخصص انجام شود. رژیم های خودسرانه و کاهش وزن سریع می تواند مشکل ساز باشد، زیرا با تجزیه سریع بافت چربی، سموم ذخیره شده به سرعت وارد جریان خون می شود و این می تواند متابولیسم را کند کرده و روند کاهش وزن را متوقف کند، بنابراین به افرادی که می خواهند لاغر شوند توصیه می شود. وزن ، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا یک برنامه کاهش وزن اولیه با توجه به شرایط آنها تنظیم شود.
با توجه به آنچه گفته شد، آلودگی هوا چالشی جدی برای سلامت جامعه است که اثرات گسترده ای بر سلامت انسان از جمله افزایش وزن و اختلالات متابولیک دارد. با این حال، با اتخاذ استراتژی های تغذیه ای مناسب می توان اثرات مضر آن را تا حد زیادی کاهش داد. مصرف منظم غذاهای غنی از ویتامین های C، E و D، آنتی اکسیدان ها، سلنیوم و امگا 3 به همراه میوه ها و سبزیجات تازه می تواند به عنوان یک سپر محافظ در برابر آلاینده ها عمل کند.
توجه به این نکته ضروری است که کاهش وزن در شرایط آلودگی هوا باید با دقت و زیر نظر متخصصان تغذیه انجام شود تا از عوارض احتمالی ترشح سموم ذخیره شده در بافت چربی جلوگیری شود. علاوه بر رعایت اصول تغذیه ای، حفظ سبک زندگی سالم، انجام فعالیت های بدنی مناسب در محیط های بسته و رعایت توصیه های بهداشتی می تواند به حفظ سلامت در شرایط آلودگی هوا کمک کند.
