زندگی با چالش‌های حرکتی، بینایی، شنوایی یا سایر محدودیت‌های جسمانی، به معنای پایان توانایی انجام فعالیت‌ها نیست. در دنیای امروز، پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی ابزارهایی را در اختیار افراد دارای معلولیت قرار داده است که به آنها کمک می‌کند تا توانایی بیشتری در انجام امور روزمره خود داشته باشند. در این مقاله، با تعدادی از وسایل کاربردی و تأثیرگذار آشنا می‌شوید که می‌توانند زندگی افراد دارای معلولیت را ایمن‌تر، راحت‌تر و توانمندتر کنند.
تجهیزات کمک حرکتی برای افراد دارای معلولیت: گامی به سوی استقلال
یکی از اصلی‌ترین نیازهای افراد دارای معلولیت، توانایی جابجایی و تحرک آسان و ایمن است. تجهیزات کمک حرکتی طیف وسیعی از ابزارها را شامل می‌شوند که به افراد با محدودیت‌های جسمانی متفاوت امکان حرکت مستقل یا با حداقل کمک را می‌دهند.
ویلچر
ویلچرها، صندلی‌های چرخ‌داری هستند که برای افرادی که در حرکت کردن دچار مشکل هستند، بسیار ضروری‌اند. با توجه به مطلبی که در سایت WHO درج شده است از ۸۰ میلیون نفری که به ویلچر نیاز دارند، بسته به کشوری که در آن زندگی می‌کنند، تنها ۵ تا ۳۵ درصد به آن دسترسی دارند. انواع مختلفی از ویلچر وجود دارد، از جمله ویلچرهای دستی و ویلچرهای برقی. ویلچرهای برقی به دلیل نیاز کمتر به نیروی فیزیکی، برای کسانی که ساعات طولانی خارج از خانه سپری می‌کنند یا توانایی حرکتی اندکی دارند، محبوب‌تر و کاربردی ترند؛ به خصوص کسانی که از ناحیه دست‌ها نیز دچار مشکل هستند. ویلچرها دارای فریم‌های مختلفی (فلزی، آلومینیومی، تیتانیوم، کربن) و انواع تخصصی برای کاربری‌های متفاوت هستند، مانند ویلچرهای ورزشی، اطفال، برانکاردی و سی‌پی (برای کنترل بدن و سر و گردن)، حمامی و توالت (ضد زنگ و مقاوم در برابر رطوبت) و ارتوپدی (با قابلیت تنظیم بیشتر و جداسازی قطعات).
واکر و عصا
این وسایل به کاهش فشار بر اندام تحتانی و لگن کمک کرده و برای کسانی که دچار مشکلات حرکتی در پا هستند یا در اثر آسیب نیاز به کمک برای راه رفتن دارند، مفیدند. عصاها می‌توانند فلزی یا چوبی با دسته‌های متفاوت باشند. واکرها نیز برای کمک به حفظ تعادل و تسهیل راه رفتن به کار می‌روند.
بالابر پله
برای سالمندان، بیماران یا افراد کم‌توانی که استفاده از پله برایشان خطرناک یا دشوار است، بالابرهای پله راه‌حلی ایمن و راحت هستند. این دستگاه‌ها در دو مدل اصلی مستقیم و گردشی (برای پله‌های دارای پاگرد یا منحنی) تولید می‌شوند. بالابر پله بر روی خود پله‌ها و بدون نیاز به تخریب یا اتصال به دیوار نصب می‌شود. این دستگاه‌ها دارای ویژگی‌های ایمنی مانند کمربند ایمنی، سیستم توقف اضطراری و باتری پشتیبان در زمان قطعی برق هستند. همچنین امکان استفاده به صورت نشسته یا ایستاده و کنترل از راه دور را فراهم می‌کنند. به طور کلی این نوع از تجهیزات را نمی‌توان از وسایل ضروری دانست اما با توجه به کاربرد مورد نظر می‌توانند کاربردی و مورد نیاز بسیاری از افراد باشند.
تجهیزات کمکی برای جابجایی و انتقال
ابزارهای ساده‌تری مانند نردبان طنابی برای تغییر وضعیت روی تخت، صفحات چرخدار برای جابجایی در محیط منزل، برانکارهای تاشو برای انتقال افراد ناتوان شدید، کمربندهای انتقال برای کمک به جابجایی توسط مراقبین و وسایلی برای آسان‌تر سوار و پیاده شدن از ویلچر یا تخت نیز وجود دارند.
وسایل کمک بینایی و شنوایی برای درک بهتر دنیای اطراف
افراد با کم‌بینایی، نابینایی، کم‌شنوایی یا ناشنوایی نیز از تجهیزات کمکی متعددی بهره می‌برند که در تعامل آنها با محیط اطراف و درک اطلاعات نقش بسیار مهمی دارند.
وسایل کمک شنوایی
شامل انواع سمعک (پشت گوشی، داخل گوشی، گیرنده درون کانالی) برای درجات مختلف افت شنوایی. کاشت حلزون نیز دستگاهی پیچیده است که با تحریک مستقیم عصب شنوایی، حس صدا را برای افراد ناشنوا یا کم‌شنوای عمیق فراهم می‌کند. علاوه بر سمعک، ابزارهای کمکی برای شنیدن بهتر در موقعیت‌های خاص مانند تماشای تلویزیون، صحبت با تلفن (ثابت یا موبایل/تبلت)، حضور در اماکن عمومی شلوغ و محیط مدرسه طراحی شده‌اند که صدا را مستقیماً و بدون نویز محیطی به گوش فرد می‌رسانند.
وسایل کمک بینایی
این دسته شامل عینک‌ها و لنزهای طبی، ذره‌بین‌ها و همچنین وسایل غیر نوری مانند پرینت با خط درشت، تخته‌های نگهدارنده کتاب و تجهیزات الکترونیکی مانند سیستم‌های بزرگ‌کننده تصویر ویدئویی (CCTV) و ماشین‌های خواندن حروف که متن را بزرگ یا به گفتار تبدیل می‌کنند. وسایل لمسی مانند خط بریل و دستگاه‌های بریل‌نویس نیز برای خواندن و نوشتن توسط نابینایان استفاده می‌شود. ابزارهای گویا مانند ساعت گویا، ماشین حساب گویا، و دستگاه‌های تشخیص رنگ گویا نیز به افراد نابینا کمک می‌کنند.
بازگشت به زندگی روزمره با تجهیزات کمک‌زیستی
بسیاری از فعالیت‌های روزمره که برای افراد عادی ساده به نظر می‌رسند، ممکن است برای افراد دارای معلولیت چالش‌برانگیز باشند. تجهیزات کمکی متنوعی برای تسهیل این فعالیت‌ها طراحی شده‌اند:
وسایل توالت و حمام
صندلی حمام، توالت فرنگی، دستگیره‌های حمایتی دیواری و چهارپایه‌های مخصوص حمام به افراد کمک می‌کنند تا به تنهایی امور بهداشتی خود را انجام دهند. ویلچرهای حمامی و توالت نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
وسایل غذا خوردن و آشپزی
ابزارهایی مانند دستبند کمکی برای غذا خوردن، دورگیر بشقاب برای جلوگیری از ریختن غذا و نگهدارنده ظروف بر روی اجاق گاز، به افراد با محدودیت در اندام فوقانی کمک می‌کنند تا به راحتی غذا بخورند و در صورت امکان آشپزی کنند.
وسایل لباس پوشیدن و بهداشت شخصی
وسایلی مانند ابزار باز و بسته کردن دکمه، وسیله کمکی جهت پوشیدن جوراب و ناخن‌گیر ثابت برای کمک به پوشیدن لباس و آراستگی شخصی طراحی شده‌اند.
تجهیزات توانبخشی و ارتوپدی: بازیابی توان و بهبود عملکرد
این تجهیزات با هدف بهبود عملکرد جسمانی، اصلاح مشکلات ساختاری، و کمک به بازیابی توان پس از آسیب یا بیماری به کار می‌روند.
ارتز و پروتز
ارتزها وسایلی کمکی هستند که به بدن متصل شده و به عملکرد، ثبات یا اصلاح وضعیت اندام کمک می‌کنند (مانند آتل، بریس، مچ‌بند). پروتزها جایگزین اندام از دست رفته می‌شوند.
دستگاه‌های ماساژور
این دستگاه‌ها به کاهش درد، ایجاد حس شادابی و آرامش در افراد کمک می‌کنند. اگر ساکن استان تهران هستید، در فروشگاه تجهیزات پزشکی در تهران می‌توانید انواع دستگاه‌های ماساژور برقی و دستی را با توجه به نوع معلولیت برای نیاز خود و همچنین مصارف خانگی پیدا کنید.
تشک مواج
برای جلوگیری از زخم بستر در افرادی که مجبور به گذراندن بخش زیادی از وقت خود در بستر هستند. پمپ تهویه هوای این تشک‌ها به جریان هوا در بدن کمک می‌کند. تشک‌های مواج سلولی و تخم‌مرغی از جمله محصولاتی هستند که برای این منظور عرضه می‌شوند.
تجهیزات توانبخشی ورزشی
این شامل وسایل ورزشی طراحی شده برای افراد معلول در فضاهای باز مانند پرس سینه، پارالل، بارفیکس و… است که به افزایش فعالیت بدنی، تقویت توانمندی‌ها و ارتقای روحیه کمک می‌کنند.
ابزارهای ضروری پایش سلامت در خانه
پایش وضعیت سلامتی بخش مهمی از زندگی افراد، به خصوص افراد دارای معلولیت است. تجهیزات پزشکی خانگی متعددی به این منظور در دسترس هستند.
اکسیژن ساز
دستگاه‌هایی که اکسیژن مورد نیاز بیمار را تأمین می‌کنند. این دستگاه‌ها در دسته تجهیزات پزشکی خانگی قرار می‌گیرند و با توجه به نوع معلولیت افراد می‌توانند بسیار ضروری باشند.
فشارسنج و دستگاه قند خون
ابزارهای ضروری برای پایش فشار خون و سطح قند خون. مدل‌های گویای این دستگاه‌ها نیز برای افراد نابینا یا کم‌بینا موجود است. این دستگاه ها هم برای خانه‌هایی که در آنها افراد دارای معلولیت جسمی زندگی می‌کنند بسیار ضروری هستند و باید به صورت دوره‌ای با این تجهیزات تحت نظر باشند.
محصولات طبی راحتی
بالش طبی، پشتی طبی، دور گردنی طبی و زیر نشیمن طبی که برای راحتی و حمایت از قسمت‌های مختلف بدن طراحی شده‌اند.
راهنمای خرید و انتخاب تجهیزات معلولین
باید با توجه به مشکلی که شخص مورد نظر درگیر آن است، بهترین و مناسب ترین وسیله را انتخاب کنید تا بتوانید بیشترین کمک را از آن دریافت کنید و فرد دچار مشکل نیز بتواند راحتی بیشتری را تجربه کند. البته که این موارد را پزشک فرد معلول باید تشخیص دهد اما برای اینکه دید کلی‌ای از این نوع تجهیزات داشته باشید کاربرد و موارد استفاده آنها را بررسی می‌کنیم.
فرد مشکل در جابجایی در خانه دارد
- واکر و عصا: برای کمک به حفظ تعادل و راه رفتن آسان‌تر، به خصوص اگر در پاها یا لگن
- ویلچر ساده یا دستی: برای حرکت راحت در فضای خانه یا طی کردن مسافت‌های کوتاه
مشکل در استفاده از حمام و توالت
- صندلی حمام یا توالت فرنگی: برای نشستن ایمن هنگام شستشو یا استفاده از توالت.
- ویلچر حمامی و توالت: ویلچرهای ضد آب که امکان استفاده در محیط مرطوب حمام و روی توالت فرنگی را فراهم می‌کنند.
- کف‌پوش ضد لغزش: بسیار مهم برای جلوگیری از سر خوردن و افتادن در محیط خیس حمام.
نیاز به پایش لحظه‌ای وضعیت سلامتی در خانه
- فشارسنج و دستگاه قند خون: برای اندازه‌گیری منظم علائم حیاتی. مدل‌های گویا برای افراد کم‌بینا یا نابینا نیز موجود است.
سخن پایانی
تجهیزات پزشکی معلولین بسیار متنوع هستند و انتخاب ابزار مناسب به نیازهای خاص هر فرد، نوع و شدت معلولیت، سن، محیط زندگی و فعالیت‌های روزمره بستگی دارد. مشاوره با متخصصان حوزه توانبخشی، فیزیوتراپیست‌ها و کاردرمانگرها در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. با دسترسی به تجهیزات مناسب، می‌توان محدودیت‌ها را به حداقل رساند و امکان مشارکت کامل در جامعه، دستیابی به استقلال بیشتر برای افراد معلول و ارتقای چشمگیر کیفیت زندگی را برای آنها فراهم کرد.
