اگر یک سمت زانو شما بیشتر درد میگیرد، حتماً آن را جدی بگیرید!
وقتی فقط یک سمت زانو درد میگیرد اغلب آن را به خستگی، ایستادن طولانی یا یک حرکت اشتباه ربط میدهیم و از کنارش میگذریم؛ اما واقعیت این است که درد یکطرفه زانو میتواند اولین هشدار از مشکلی باشد که اگر جدی گرفته نشود به سرعت پیشرفت میکند و حتی انجام کارهای ساده روزمره را هم دشوار میسازد. بسیاری از افراد تا زمانی که درد شدید نشده به فکر بررسی نمیافتند در حالیکه تشخیص زودهنگام میتواند از آسیبهای بزرگتر جلوگیری کند. اگر میخواهید بدانید این درد دقیقاً چه میگوید و چه زمانی باید نگران شوید ادامه این مقاله را از دست ندهید.
علت درد در یک سمت زانو
علت درد در یک سمت زانو معمولاً به این دلیل است که همان زانو بیشتر از حد معمول تحت فشار بوده، آسیب دیده یا دچار تغییرات ساختاری شده است. مهمترین دلایل عبارتاند از:
- آسیبهای رباطی یا مینیسک
اگر مینیسک داخلی یا خارجی آسیب ببیند فقط همان سمت زانو درد میگیرد. این درد معمولاً با پیچخوردگی، صدا دادن یا قفلشدن همراه است.
- شروع آرتروز در یک زانو
آرتروز همیشه دوطرفه شروع نمیشود. وقتی غضروف تنها در یک سمت زانو ساییده شود درد بیشتر همان طرف احساس میشود.
- التهاب تاندونها یا بورسها
التهاب تاندون کشکک، تاندونهای کنار زانو یا بورسهای محافظ مفصل میتواند درد واضح یکطرفه ایجاد کند.
- ضعف عضلات ران و لگن
وقتی عضلات یک طرف بدن ضعیفتر باشند فشار بیشتر روی همان زانو میافتد و درد ایجاد میشود.
- انحراف محور پا
کف پای صاف، انحراف زانو به داخل یا خارج و بدشکلیهای ساق باعث میشود وزن بدن بیشتر روی یک زانو بیفتد و درد یکطرفه بروز کند.
- فعالیت نادرست و استفاده بیشازحد
بالا رفتن زیاد از پله، دویدن روی سطوح شیبدار یا تغییر نوع ورزش میتواند فقط یک سمت زانو را درگیر کند.
روشهای تشخیص علت زانو درد
برای تشخیص علت این عارضه پزشک معمولاً مجموعهای از معاینههای بالینی و بررسیهای تصویربرداری را انجام میدهد تا مشخص شود درد از کجا میآید. مهمترین روشهای تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
معاینه فیزیکی دقیق
پزشک دامنه حرکت، ورم، حساسیت روی نقاط خاص، صدای مفصل، میزان ثبات زانو و الگوی راهرفتن را بررسی میکند. این مرحله معمولاً سرنخ اصلی محل درد را مشخص میکند.
آزمایشهای عملکردی
تستهای مخصوص برای کشف آسیب مینیسک، رباط صلیبی (ACL)، رباط داخلی/خارجی (MCL/LCL)، کیفیت کشکک و مشکلات تاندون انجام میشود.
رادیوگرافی ساده (X-ray)
برای بررسی آرتروز، فاصله مفصلی، وجود خار استخوانی، شکستگیهای پنهان و تغییرات ساختاری اولیه زانو کاربرد دارد.
رادیوگرافی الایمنت ویو (Alignment View)
این نوع عکسبرداری بهصورت ایستاده و تمامقد انجام میشود و محور مکانیکی ساق تا لگن را نشان میدهد. الایمنت ویو مشخص میکند وزن بدن چگونه روی پا تقسیم میشود و آیا انحرافهایی مثل زانوی پرانتزی (Varus) یا زانوی ضربدری (Valgus) وجود دارد یا خیر. این روش برای تشخیص علت درد یکطرفه زانو و تصمیمگیری درباره درمان (از کفی و بریس تا فیزیوتراپی یا جراحی) اهمیت زیادی دارد، بنابراین انتخاب مرکز مناسب هم بسیار مهم است برای انجام رادیوگرافی الایمنت ویو در شهرری یکی از بهترین مراکزی که نه تنها این تست را در مرکز انجام می دهد بلکه یکی از مراکز تصویربرداری است که از دستگاه های به روز برای تصویربرداری استفاده می کنند و تمامی تست ها در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی مروارید ری توسط تکنسین های باتجربه انجام می شود.
ام آر آی
برای مشاهده دقیق مینیسکها، رباطها، تاندونها، غضروف مفصلی و التهاب بافتهای نرم استفاده میشود. اگر درد با معاینه یا X-ray بهخوبی مشخص نشود MRI بهترین گزینه است.
سونوگرافی
برای بررسی التهابها، مایع مفصلی، پارگیهای سطحی تاندون یا کیست بیکر در پشت زانو کاربرد دارد. سریع، در دسترس و بدون اشعه است.
سی تی اسکن
برای بررسی دقیقتر استخوان، شکستگیهای پنهان یا ارزیابی شکل استخوانی زانو و محور آن در موارد خاص انجام میشود.
ارزیابی کف پا و گیت آنالیز (تحلیل راهرفتن)
اگر فشار روی پاها نامتقارن باشد زانو بیشتر یک سمت درد میگیرد. بررسی کف پا، قوس و نحوه راهرفتن کمک میکند علت مکانیکی درد مشخص شود.
آزمایشهای خون (در صورت شک به التهاب یا روماتیسم)
هنگامی استفاده میشود که پزشک احتمال بیماریهای التهابی یا عفونت را مطرح کند.
راههای جلوگیری از درد زانو
برای پیشگیری از درد یک سمت زانو باید ابتدا نحوه استفاده از پاها را اصلاح کنید. هنگام راهرفتن، بالا رفتن از پله یا انجام فعالیتهای روزانه زانوها را در امتداد نوک پا نگه دارید و از خم شدنهای عمیق یا ناگهانی پرهیز کنید. همچنین کفش استاندارد و کفی مناسب نقش مهمی در توزیع صحیح فشار دارد و میتواند از فشار یکطرفه روی مفصل جلوگیری کند.
حفظ وزن سالم یکی از مؤثرترین راههای کاهش بار روی زانوهاست چون هر کیلو اضافهوزن میتواند فشار بیشتری روی مفصل وارد کند و معمولاً یک سمت زانو را بیشتر درگیر کند. انجام منظم تمرینات تقویتی برای عضلات چهارسر ران، همسترینگ و لگن باعث ایجاد ثبات عضلانی بهتر میشود و احتمال درد یکطرفه را کاهش میدهد. حرکات کششی مداوم نیز مانع از جمع شدن فشار بر یک سمت مفصل میشود.
اگر دچار کف پای صاف، زانوی پرانتزی یا ضربدری هستید حتماً از کفی طبی یا بریسهای اصلاحی استفاده کنید تا فشار روی پاها متعادل شود. همچنین گوشدادن به علائم بدن بسیار مهم است؛ هرگاه احساس کردید یک سمت زانو بیش از حد درگیر شده استراحت کنید تا جلوی آسیبهای بزرگتر را بگیرید. داشتن یک روال حرکتی صحیح و سبک زندگی فعال اما کنترلشده بهترین روش برای جلوگیری از درد یکطرفه زانو است.
علائم هشدار دهنده و زمان مراجعه به پزشک
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- درد بیش از چند روز
نشانه وجود التهاب یا مشکل ساختاری که بهبود خودبهخودی ندارد.
- ورم یا گرمشدن یکطرفه زانو
معمولاً مرتبط با التهاب، تجمع مایع یا آسیب مینیسک است.
- قفلشدن یا ناپایداری زانو
احتمال درگیری مینیسک یا رباطها را مطرح میکند.
- درد روی پلهها
اغلب به مشکلات کشکک، ضعف عضلات یا آغاز آرتروز وابسته است.
- صداهای غیرطبیعی همراه درد
میتواند نشانه آسیب غضروف یا مینیسک باشد.
- درد در حالت استراحت یا شبانه
هشدار جدی برای التهاب شدیدتر یا آسیب عمیقتر.
- محدودیت در خم و صاف کردن زانو
احتمال التهاب یا درگیری ساختارهای داخلی مفصل.
- درد پس از پیچخوردگی یا ضربه
نیازمند بررسی فوری پزشکی است.
نتیجهگیری
در مجموع درد یکطرفه زانو معمولاً نشانه وجود یک مشکل پنهان در ساختارهای داخلی مفصل یا محور پاهاست و نباید آن را به خستگی ساده نسبت داد. آسیبهای مینیسک و رباطها، شروع آرتروز، التهاب تاندونها و حتی انحرافات مکانیکی مانند پرانتزی یا ضربدری بودن زانو میتوانند باعث شوند فقط یک سمت زانو دچار درد شود. تشخیص دقیق بهویژه با معاینه فیزیکی و رادیوگرافی الایمنتویو کمک میکند علت اصلی مشخص شود و درمان مؤثر انتخاب گردد. توجه زودهنگام به این درد نهتنها روند درمان را سادهتر میکند بلکه از پیشرفت آسیب و محدودیتهای حرکتی آینده جلوگیری خواهد کرد.
