اهمیت نخ دندان در سلامت دهان

به گزارش خبرگزاری سلامت، ساختار دندان ها به گونه ای است که دو سطح از هر دندان در تماس بسیار نزدیک با دندان های کناری است. این قسمت ها که «بین دندانی» نامیده می شوند، مکان هایی هستند که مواد غذایی و پلاک های باکتریایی به راحتی در آن جمع می شوند. اگرچه مسواک به طور موثر سطح بیرونی، داخلی و جویدنی دندان ها را تمیز می کند، اما امکان دسترسی مکانیکی به این نواحی سفت را ندارد. به همین دلیل، اگر فردی فقط مسواک بزند و نخ دندان را نادیده بگیرد، قسمت قابل توجهی از دهان همچنان آلوده باقی می ماند.

پلاک بین دندانی معمولا اولین نقطه ای است که در آن پوسیدگی ایجاد می شود. زیرا باکتری ها در محیط بسته بین دندان ها دسترسی بیشتری به غذاهای نشاسته ای دارند و در صورت عدم تماس مسواک به طور مداوم اسید تولید می کنند. این اسید به مرور زمان مینای دندان را از بین می برد و باعث پوسیدگی می شود. به علاوه باقی ماندن ذرات غذا بین دندان ها منجر به بوی بد دهان، التهاب لثه و در نهایت بیماری های لثه مانند التهاب لثه و پریودنتیت می شود.

طبق توصیه انجمن های معتبر دندانپزشکی جهان، استفاده روزانه از نخ دندان می تواند احتمال ابتلا به بیماری لثه را تا 40 درصد کاهش دهد، آماری که اهمیت این ابزار ساده را بیشتر روشن می کند.

اگرچه نخ دندان در دهه های اخیر به صورت صنعتی و بسته بندی تولید شده است، اما مفهوم آن بیش از 200 سال قدمت دارد. برای اولین بار در اوایل قرن نوزدهم، یک دندانپزشک آمریکایی به نام لوی اسپیر پارملی به بیمارانش پیشنهاد کرد که از نخ ابریشم برای تمیز کردن فضای بین دندان‌ها استفاده کنند. این توصیه با گذشت زمان مورد توجه قرار گرفت و شرکت های تولید کننده محصولات بهداشتی سعی کردند تا نخ های قوی تر، نازک تر و مناسب تری برای استفاده روزانه طراحی کنند.

در اواخر قرن بیستم، با معرفی نخ نایلونی و نخ مومی، استفاده از نخ دندان رواج بیشتری یافت و تبلیغات گسترده، آگاهی عمومی را از مزایای آن افزایش داد. امروزه نخ دندان در انواع مختلف و با فرمول ها و کاربردهای گوناگون تولید می شود و یکی از ضروریات جدا نشدنی بهداشت دهان و دندان به شمار می رود.

انواع نخ دندان

نخ دندان بر اساس جنس، بافت، مقدار موم و شکل ساختاری به چند گروه تقسیم می شود. شناخت این انواع به مصرف کنندگان کمک می کند تا محصول مناسب را با توجه به نیازها و شرایط دهان خود انتخاب کنند.

1. نخ دندان نایلونی (چند رشته)

این نوع رایج ترین نوع نخ دندان است که از چندین رشته نازک تشکیل شده است. نوع موم آن برای افرادی که دندان هایشان بسیار نزدیک به هم است گزینه مناسبی محسوب می شود. نوع غیر مومی راحت تر از دندان عبور می کند، اما احتمال پارگی آن کمی بیشتر است.

2. نخ دندان تک رشته ای (PTFE)

این نوع نخ از یک نخ محکم ساخته شده و تقریباً در هیچ شرایطی پاره نمی شود. حرکت آن بین دندان ها بسیار نرم است و برای افرادی که دندان های پر شده یا نامنظم دارند گزینه ایده آلی به حساب می آید.

3. نخ دندان نواری یا پهن

این نوع نخ دندان پهن تر بوده و برای افرادی که فاصله کمی بین دندان های خود دارند مناسب تر است. استفاده از آن راحت تر است و احتمال کشش یا برش آن کمتر است.

4. نخ دندان موم دار و بدون موم

نخ های موم شده با لایه ای از موم راحت تر بین دندان ها حرکت می کنند. نخ‌های بدون موم ریزتر هستند و در فضاهای تنگ بهتر عمل می‌کنند، اما احتمال بریدگی آن‌ها بیشتر است.

5. نخ دندان طعم دار

این نخ ها معمولا با طعم نعناع عرضه می شوند و پس از استفاده احساس تازگی در دهان ایجاد می کنند.

6. نخ دندان مسافرتی یا نخ دندان دسته دار

این ابزارها برای کودکان یا بزرگسالانی که مهارت کافی ندارند مناسب است. کنترل آنها آسان تر است و تمیز کردن دقیق تری را ارائه می دهند.

در نگاه اول، نخ دندان کشیدن ساده به نظر می رسد، اما دندانپزشکان همیشه بر اهمیت تکنیک صحیح تاکید دارند. استفاده از روش نادرست ممکن است نه تنها تمیز نشود، بلکه ممکن است به لثه ها نیز آسیب برساند.

مراحل استفاده صحیح: حدود 30 تا 40 سانتی متر از نخ را ببرید. دو سوم آن را دور انگشتان میانی هر دست بپیچید و حدود پنج سانتی متر بین دو انگشت آزاد بگذارید. نخ دندان را به آرامی بین دندان ها قرار دهید. از فشار بیش از حدی که می تواند به لثه ها آسیب برساند خودداری کنید. نخ را روی سطح دندان به شکل حرف C حرکت دهید، یعنی نخ را به دیواره دندان بچسبانید و تا خط لثه بالا و پایین ببرید. برای هر دندان از یک قسمت تمیز از نخ دندان استفاده کنید. پس از اتمام کار، دهان را با آب یا دهان شویه شستشو دهید. استفاده صحیح و روزانه جرم گیری دندان را آسان تر و هزینه کمتری دارد.

چرا برخی افراد نخ دندان نمی کشند؟

با وجود آگاهی نسبی از فواید نخ دندان، بسیاری از افراد هنوز از آن استفاده نمی کنند. دلایل این رفتار را می توان در چند گروه دسته بندی کرد:

1. عدم آگاهی

بسیاری فکر می کنند مسواک کافی است و نخ دندان لازم نیست. این اشتباه رایج باعث می شود که افراد 30 تا 40 درصد از بهداشت دهان و دندان را نادیده بگیرند.

2. دانستن نحوه کار با نخ مشکل است

افرادی که دندان‌های خیلی سفت دارند یا از دندان قروچه رنج می‌برند، معمولا نخ دندان کشیدن را دشوار و گاهی دردناک می‌دانند. البته استفاده از نخ های موم یا PTFE این مشکل را حل می کند.

3. خونریزی لثه

برخی از افراد برای اولین بار خونریزی را تجربه می کنند و فکر می کنند که برای آنها مضر است. در حالی که خونریزی نشان دهنده التهاب لثه است و با نخ دندان کشیدن منظم، معمولا پس از یک هفته برطرف می شود.

4. زمان کافی نیست

برخی افراد فکر می کنند که نخ دندان کشیدن زمان بر است، در حالی که با کمی تمرین، کل کار کمتر از دو دقیقه طول می کشد.

نخ دندان و پوسیدگی بین دندانی

پوسیدگی بین دندانی یکی از مخرب ترین انواع پوسیدگی است زیرا دیر تشخیص داده می شود. معمولا زمانی که پوسیدگی به لایه عاج رسیده و درد شروع شده است، بیمار متوجه مشکل می شود. در این مرحله، درمان به کوتاه کردن، پر کردن یا حتی روکش نیاز دارد. با استفاده روزانه از نخ دندان می توان تا حد زیادی از این نوع پوسیدگی جلوگیری کرد.

با استفاده از نخ دندان نه تنها پوسیدگی کاهش می یابد، بلکه رنگ دندان ها نیز روشن تر می ماند، زیرا یکی از عوامل تغییر رنگ دندان ها رسوب پلاک های سخت در نواحی بین دندانی است.

نقش نخ دندان در سلامت لثه

اگرچه اکثر مردم نخ دندان را ابزاری برای پیشگیری از پوسیدگی می دانند، اما مهم ترین نقش آن پیشگیری از بیماری های لثه است. بیماری لثه زمانی شروع می شود که پلاک باکتریایی برای مدت طولانی روی خط لثه باقی بماند. این پلاک باعث التهاب، قرمزی و خونریزی لثه می شود. با ادامه این روند، بافت استخوانی اطراف دندان تحلیل می‌رود و دندان لق می‌شود.

نخ دندان کشیدن این پلاک ها را قبل از سفت شدن و تبدیل شدن به پلاک از بین می برد. به همین دلیل، متخصصان بهترین زمان استفاده از نخ دندان را قبل از مسواک می دانند. زیرا پس از تمیز کردن بین دندان ها، خمیر دندان بهتر به فضاهای مختلف دهان نفوذ می کند.

آیا می توان نخ دندان را جایگزین کرد؟

ابزارهای دیگری مانند جت آب، خلال دندان یا مسواک بین دندانی وجود دارد، اما هیچ یک از آنها نمی توانند به طور کامل جایگزین نخ دندان شوند. واتر جت برای افرادی که ارتودنسی دارند بسیار مفید است، اما به تنهایی کافی نیست. خلال دندان فقط برای از بین بردن ذرات درشت غذا مناسب است و نمی تواند پلاک های چسبنده را از بین ببرد.

بنابراین نخ دندان همچنان بهترین و کامل ترین ابزار مکانیکی برای تمیز کردن فاصله بین دندان ها است.

نخ دندان؛ یک کلید ساده برای یک لبخند سالم

نخ دندان یکی از مهم ترین اجزای مراقبت روزانه از دهان است. این ابزار ساده و کم هزینه نقش اساسی در پیشگیری از پوسیدگی، بیماری های لثه و حفظ سلامت دهان و دندان دارد. استفاده صحیح و منظم از آن باعث کاهش هزینه های درمان و بهبود کیفیت زندگی فرد می شود.

دندانپزشکان توصیه می کنند که هر فرد حداقل یک بار در روز و ترجیحا شب قبل از مسواک زدن از نخ دندان استفاده کند. با کمی تمرین، این عادت سالم بخشی از برنامه روزانه شما خواهد شد.