افزایش آلودگی هوا در اهواز؛ هشدار درباره رشد بیماری های تنفسی – خبرگزاری مهر ایران و جهان

سلامت جو، امین گودرزی مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و پزشک عمومی در حاشیه همایش سراسری روابط عمومی کشور در جمع خبرنگاران با اشاره به وضعیت بحرانی آلودگی هوا در خوزستان اعلام کرد: استان خوزستان به ویژه شهر اهواز سال هاست که به دلیل آلودگی هوا و ریزگردها با مشکلات جدی هوا مواجه شده است. طوفان شن در سال های گذشته از استان های همجوار عراق وارد خوزستان شد. می توانست باشد، اما اکنون نقش صنایع سنگین و نفت در افزایش آلودگی هوای اهواز بسیار قوی تر شده است.

به گفته گدرزی، وجود صنایع متعدد نفت، نیشکر، فولاد، پتروشیمی و همچنین سکوهای نفتی در شهرهایی مانند اهواز و ماهشهر میزان آلودگی صنعتی را چندین برابر بیشتر از حد نرمال سایر شهرهای کشور رسانده است. برخی نیروگاه ها با سوزاندن نفت کوره به آلودگی هوا دامن زده اند و این روند به چالشی جدی در استان تبدیل شده است.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز تصریح کرد: تعداد بالای فلرهای نفتی در شهر و ادامه فعالیت کارخانه کربن در مرکز اهواز از جمله عوامل تشدید کننده آلودگی در منطقه است. وی افزود: در برخی از ماه های سال وقوع آتش سوزی به افزایش میزان آلاینده ها نیز کمک می کند.

گودرزی آتش زدن مزارع کشاورزی را یکی از مهم ترین مشکلات اخیر خواند و تصریح کرد: با توجه به محدودیت های موجود، برخی کشاورزان و گروه هایی مانند شرکت توسعه نیشکر در حال آتش زدن مزارع هستند که سهم بسزایی در افزایش آلودگی هوا دارد. در سال 1404 علاوه بر نقش هورالعظیم در ایجاد گرد و غبار، آتش زدن مزارع و شراره های نفتی یکی از عوامل تشدید کننده آلودگی بود و تعداد روزهای سالم هوای اهواز بسیار محدود است.

وی افزود: شهرهای هویزه، حمیدیه و دشت آزادگان نیز به دلیل همجواری با اهواز و قرار گرفتن در مرز عراق با آلودگی شدید مواجه هستند. همچنین تعداد زیاد شرکت های پتروشیمی فعال در ماهشهر، حجم زیادی از آلاینده ها را وارد هوای منطقه می کند.

گودرزی تاکید کرد: با وجود آلودگی گسترده صنایع پتروشیمی، فولاد و نفت، بسیاری از این شرکت ها از پرداخت حق آلایندگی و انجام تعهدات مسئولیت اجتماعی خودداری کرده اند. وی اعلام کرد که دانشگاه علوم پزشکی اهواز مبلغ قابل توجهی به مبلغ «همت» از شرکت های پتروشیمی و فولاد بدهکار است که تاکنون وصول نشده است. به گفته وی، استانداری خوزستان و دادستان اهواز در حال پیگیری برای متقاعد کردن این شرکت ها برای پرداخت تعهدات قانونی خود هستند.

وی با اشاره به پیامدهای بلندمدت آلودگی هوا گفت: آثار زیانبار آلاینده ها به سرعت ظاهر نمی شود و به همین دلیل گاهی توجه مسئولان را به خود جلب نمی کند. اما بر اساس وظایف دانشگاه علوم پزشکی، این مجموعه موظف به حفظ سلامت مردم است; در حالی که برخی از صنایع تنها به محصولات خود فکر می کنند.

گودرزی هشدار داد: آلودگی هوا باعث افزایش چشمگیر بیماری های تنفسی غیرعفونی و بیماری های غیر عفونی قلبی و ریوی شده است. امسال تعداد مراجعه کنندگان به بیمارستان های استان به دلیل مشکلات تنفسی و قلبی رشد چشمگیری داشته است. در شش ماهه اول سال تعداد مراجعین نسبت به سال گذشته 20 درصد افزایش داشته است.

وی تاکید کرد: ادامه این روند در سال های آینده مردم خوزستان را با مشکلات جدی بهداشتی مواجه خواهد کرد. گودرزی افزود: با توجه به محدودیت‌های زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی و چالش‌های مالی در استان خوزستان، تداوم آلودگی هوا می‌تواند فشار زیادی بر سیستم درمانی وارد کند.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به شرایط اقلیمی خاص خوزستان خاطرنشان کرد: این استان در کنار بحران آلودگی هوا با چالش جدی نیروی انسانی در حوزه بهداشت و درمان مواجه است. از ابتدای سال جاری، نظام سلامت و دانشگاه علوم پزشکی مجموعه ای از اقدامات روتین را برای مقابله با آلودگی هوا دنبال کرده است. از جمله حضور در جلسات تخصصی، صدور هشدارهای بهداشتی و اطلاع رسانی از طریق رسانه های رسمی.

گودرزی تاکید کرد: امکان ادامه تعطیلی ها و یا درخواست مستمر مردم برای خانه نشینی محدود است. معاونت بهداشتی دانشگاه به عنوان یکی از اعضای کارگروه آلودگی هوا همواره بر تعطیلی مدارس برای حمایت از کودکان تاکید داشته است اما این راهکار نمی تواند دائمی باشد.

وی یکی از مهمترین برنامه های دانشگاه را پیگیری مطالبات سنگین صنایع آلاینده دانست و اظهار داشت: در صورت پرداخت هزینه های معوقه صنایع فولاد، نفت و پتروشیمی به دانشگاه می توان بخشی از تبعات آلودگی هوا را جبران کرد. بیماران تنفسی که سال ها با دارو کنترل می شدند، اکنون به دلیل شدت آلودگی هوا از کنترل خارج شده اند و هزینه درمان آنها به میلیاردها تومان می رسد.

وی از پیگیری های قانونی برای کاهش آلودگی های صنعتی خبر داد و گفت: الزام شرکت های نیشکر به استفاده از دستگاه های پیشرفته دفع زباله، کاهش فلرهای نفتی و انتقال کارخانه کربن از مرکز اهواز از جمله اقداماتی است که با پیگیری های دانشگاه در دستور کار قرار گرفته است. اما گودرزی تاکید کرد: این برنامه ها بلندمدت است و تاثیرات آن در کوتاه مدت محسوس نخواهد بود.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز از تلاش برای ارتقای زیرساخت های پزشکی خبر داد و ادامه داد: در سال های اخیر تعداد کلینیک های تنفسی افزایش یافته و بیمارستان ابوذر به عنوان مرکز تخصصی کودکان توسعه یافته است. چند ماه پیش اورژانس گسترده بیمارستان ابوذر افتتاح شد و تعداد تخت های آی سی یو افزایش یافت. هر تخت بیمارستانی با تجهیزات و هزینه های جانبی حدود 10 میلیارد تومان هزینه دارد و این رقم برای دانشگاه و حتی دولت مقرون به صرفه نیست. بهترین راه حل کاهش آلودگی هوا است.

گودرزی با بیان اینکه دانشگاه در دو حوزه درمان و پیشگیری فعال است، افزود: در حوزه پیشگیری باید از افزایش آلاینده ها جلوگیری کرد، هرچند نقش دانشگاه در کنترل منابع آلاینده محدود است. در حوزه درمان، جذب نیروهای متخصص، توسعه امکانات و گسترش فضاهای فیزیکی برای مقابله با پیامدهای آلودگی ضروری است.

وی در خصوص تاثیر مستقیم آلودگی هوا بر کودکان، ساده ترین پیامد آن را افزایش بیماری های تنفسی غیر عفونی مانند آسم دانست و اظهار داشت: کودکانی که سال ها به دلیل بیماری های ژنتیکی مانند سی اف یا آسم تحت کنترل بودند، در یکی دو سال اخیر به دلیل آلودگی شدید هوا از کنترل خارج شده اند و تعداد بستری شدن در بیمارستان های ابوذر در سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. با وجود برخی تعطیلی های موقت مدارس، تعداد پذیرش ها همچنان در حال افزایش است.

گودرزی درباره تاثیر آلودگی هوا بر هزینه های نظام سلامت گفت: بار مالی این بحران بسیار سنگین است. وی تاکید کرد: در مورد بیماری های مرتبط مانند سرطان ها نمی توان گفت آلودگی هوا علت قطعی مرگ و میر است، اما قطعا در سیر بیماری موثر است و بیماران مبتلا به نقص ایمنی یا سرطان هایی مانند سرطان ریه در تماس با آلودگی هوا بیشتر به خدمات پزشکی نیاز دارند.

وی افزود: اگر بخواهم عدد تقریبی بدهم، هر تخت بیمارستانی حدود 10 میلیارد تومان قیمت دارد. با این حال، من آمار خاصی ندارم که آلودگی هوا چقدر برای نظام سلامت هزینه داشته است. سرطان های رایج زنان و مردان، که قبلاً به ترتیب سینه و روده بزرگ بودند، در حال حاضر تمایل به افزایش در سرطان ریه در هر دو گروه دارند. موضوعی که می تواند مربوط به آلودگی هوا باشد.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ضمن تشریح اقدامات فرهنگی و آموزشی این دانشگاه برای مقابله با آلودگی هوای خوزستان اعلام کرد: در سال 1404 بیش از 250 برنامه رادیویی و تلویزیونی با محوریت سلامت تولید و پخش شد. اگر تعداد هفته های سال را حساب کنیم، در برخی هفته ها بیش از سه برنامه رسانه ای داشته ایم. بیش از 30 درصد از این برنامه ها به موضوعات مرتبط با آلودگی هوا، آلاینده های صنعتی و بیماری های تنفسی اختصاص داشت.

گودرزی افزود: دانشگاه علوم پزشکی اهواز با اینفوگرافیک، آموزش های میدانی، دیدارهای حضوری و شبکه های بهداشت و درمان در سطح استان سعی در فرهنگ سازی لازم در بین مردم داشته است. حداقل توصیه این است که افراد در روزهای آلوده حتی الامکان از منزل خارج نشوند و در صورت لزوم از ماسک مناسب استفاده کنند. همچنین رژیم غذایی صحیح می تواند برخی از اثرات آلودگی هوا را کاهش دهد، اما واقعیت این است که نقش تغذیه در برابر این میزان آلودگی صنعتی محدود است.

وی با اشاره به اینکه آلودگی هوای خوزستان در مقایسه با بسیاری از شهرهای کشور ماهیت متفاوتی دارد، گفت: آلودگی ناشی از شعله های نفتی، سوختن مزارع کشاورزی و فعالیت های صنایع سنگین با آلودگی های رایج شهری قابل مقایسه نیست. اکنون استان با بحرانی جدی و انباشته مواجه است که آثار آن در طول سالیان به تدریج نمایان خواهد شد.

گودرزی با بازگشت به تجربیات گذشته گفت: در دولت احمدی نژاد میزان ریزگردها بسیار زیاد بود و روزهایی بود که استان خوزستان عملا با خاک یکسان شد. در اواخر همان دولت و سپس در دولت آقای روحانی اقدامات مشترکی با عراق انجام شد که میزان ریزگردها را کاهش داد. اما در همان سال ها تعداد زیادی از مردم اهواز به بیماری های تنفسی مبتلا بودند که از جمله آنها آسم بود.

وی اذعان داشت: اگر آمار بیمارستان ها بررسی شود، آسم و سایر بیماری های تنفسی جزو سه بیماری اصلی بیماران اهوازی است. سال هاست که بیماری های تنفسی در خوزستان شایع است اما آلودگی های جدید آن را تشدید کرده است. این آلاینده ها فقط باعث بیماری تنفسی نمی شوند. به عنوان مثال، بیمار سرطانی که به دلیل آلودگی از تنگی نفس رنج می برد، باید به بیمارستان مراجعه کند و ممکن است در طول روند درمان با عوارض جدیدی مواجه شود.

گودرزی با بیان اینکه میزان مرگ و میر در خوزستان نسبت به میانگین کشور تفاوت معنی داری ندارد، گفت: با توجه به نرخ بالای زاد و ولد، شاخص های جمعیتی ثابت مانده است. اما نمی‌توانیم مستقیماً تعداد معینی از مرگ‌ها را به آلودگی هوا نسبت دهیم. زیرا ممکن است بیمار در روزهای آلوده بیاید اما علت اصلی مرگ بیماری دیگری مانند سرطان باشد. اما قطعا آلودگی هوا در سیر بیماری و تشدید عوارض نقش دارد و همین موضوع فشار زیادی را به نظام سلامت وارد می کند.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به پیامدهای غیرمستقیم آلودگی هوا بر سلامت کودکان گفت: بسیاری از مراجعات به بیمارستان ممکن است مستقیماً به آلودگی هوا نسبت داده نشود، اما آلودگی عاملی است که کودک را به مراکز درمانی می‌آورد و بیمار ممکن است دچار عوارضی مانند عفونت‌های بیمارستانی و یا حتی مرگ شود.

وی افزود: کودکی که مثلاً 10 سال دارد و امسال بیش از 30 روز است که عدد دقیق آن را نمی دانم، به جای حضور در مدرسه و فعالیت بدنی مجبور شد در خانه بماند و پای تلفن بنشیند، در معرض خطر چاقی، سندرم متابولیک و ده ها مشکل دیگر قرار دارد.

گودرزی خاطر گفت: این مشکلات زمانی شدیدتر می شود که کودک مستعد ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع یک باشد و دیابت از سنین پایین بروز کند. اکنون همین کودک دیابتی به جای حضور در مدرسه، فعالیت بدنی مناسب و شرکت در کلاس ها مجبور است در روزهای آلوده در خانه بماند. کاهش مداوم فعالیت بدنی در چنین بیمارانی می تواند عوارض طولانی مدت و جدی داشته باشد.