سلامت جو، هفته اول آبان ماه به عنوان هفته پیشگیری از مسمومیت ها نامگذاری شده است. شعار امسال این هفته «ایمن‌تر کردن زندگی با پیشگیری آگاهانه از مسمومیت‌ها» است که هدف آن افزایش آگاهی عمومی و تقویت اقدامات پیشگیرانه در برابر مسمومیت‌ها است.
بر اساس اعلام اداره نظارت بر فرآورده های بهداشتی سازمان غذا و دارو، فوت میر در اثر مسمومیت، ۲۴ درصد در سال ۱۴۰۳ و ۱۸.۶ درصد در پنج ماهه اول سال ۱۴۰۴ دارای انواع سموم از قبیل قرص برنج، آفت‌کش‌ها، موش‌کش‌ها، سیانور، گاز مونوکسید کربن و سایر سموم بودند.
در سال 1403 بیشترین مسمومیت با سم به ترتیب در شهرهای تهران، کرج، مشهد، اهواز و اردبیل گزارش شده است.
در سال 1403، قرص برنج به تنهایی 13.6 درصد از کل مرگ و میر ناشی از مسمومیت را تشکیل می داد. از سال 2016، تعداد مرگ و میر ناشی از این سم فسفید آلومینیوم یا همان قرص برنج روندی صعودی داشته است.
تعداد مسمومیت های ناشی از قرص برنج به بیمارستان های مرجع مسمومیت کشور در سال 1402، 1.1 درصد و در سال 1403، 1 درصد و در 6 ماهه اول سال 1404، 1.1 درصد از کل مسمومیت های مراجعه کننده به بیمارستان ها بوده است.
در سال 1403 بیشترین مسمومیت با قرص برنج به ترتیب در شهرهای تهران، مازندران، گیلان، اردبیل و کرج گزارش شده است.
واضح است که حتی یک مورد مسمومیت با قرص برنج نباید مشاهده شود. زیرا توزیع، خرید و فروش این سم در کشور ممنوع است و از سال 1384 واردات قرص برنج از سوی وزارت جهاد کشاورزی ممنوع اعلام شد و از سال 1392 قرص برنج از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز جزء اقلام ممنوعه، خرید، فروش، مجازات و استفاده از آن در نظر گرفته شد.
آلومینیوم فسفید یا قرص برنج یک آفت کش بسیار قوی و کاربردی است که برای از بین بردن حشرات دانه ای استفاده می شود.
در کشور ما استفاده از قرص برنج در کشاورزی به دلیل بهره وری مزایای این محصول در از بین بردن آفات، قیمت ارزان، سهولت در استفاده، عدم وجود پسماند در محصول و در دسترس بودن با استقبال زیاد کشاورزان مواجه شده است اما متاسفانه به دلیل عواملی مانند از جمله با توجه به کشندگی بالای این ماده و سهولت دسترسی به این سم، در سال های اخیر با تعداد نسبتا بالایی از مسمومیت های ناشی از این عامل مواجه بوده ایم. اگر انسان قرص برنج را بخورد مسموم می شود و اگر زهر از بدنش خارج نشود می میرد. همچنین استشمام بوی قرص برنج ذخیره شده در کیسه های حبوبات و برنج به دلیل تصعید گاز خطرناک فسفین در محیط نیز باعث مسمومیت و متعاقب آن مرگ می شود.
اگر گاز متصاعد شده از قرص یا پودر برنج به طور تصادفی استنشاق شد، سریعا فرد را به هوای آزاد منتقل کنید و سعی کنید بدن او را گرم نگه دارید و مطمئن شوید که به راحتی نفس می کشد، سپس فرد را به مراکز درمانی و اورژانس منتقل کنید. همچنین امدادگر هنگام ورود به محیط باید از ماسک و دستکش محافظ استفاده کند. اگر گرد و غبار یا پودر قرص برنج با لباس تماس پیدا کرد، سریعاً آنها را تعویض کنید. لباس های آلوده را نباید در مکان های بدون تهویه یا بسته و اماکن عمومی رها کرد. در صورت بلعیده شدن عمدی یا سهوی قرص برنج، فرد باید در اسرع وقت به مراکز درمانی و اورژانس منتقل شود.
