به گزارش خبرگزاری مهر، بررسی نتایج پژوهشی که اخیرا در مجله معتبر Lancet و یکی از تاثیرگذارترین مجلات پزشکی جهان منتشر شده است، نشان می دهد که کلوپیدوگرل می تواند در پیشگیری ثانویه از بیماری های قلبی عروقی موثرتر و ایمن تر از آسپرین باشد.
این مطالعه متاآنالیز با جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های حدود 29000 بیمار از هفت کارآزمایی بالینی کنترل‌شده انجام شد و نشان داد که استفاده از کلوپیدوگرل می‌تواند خطر حملات قلبی و سکته مغزی را به طور متوسط تا 14 درصد کاهش دهد.
قابل توجه است که این اثربخشی بیشتر بدون افزایش خطر خونریزی به دست آمد. عاملی که کلوپیدوگرل را جایگزین ایمن‌تر و مؤثرتر برای آسپرین در بیماران قلبی می‌کند، به‌ویژه در بیمارانی که از داروهای ضد پلاکت به‌طور طولانی‌مدت و مزمن استفاده می‌کنند، که در آن ایمنی، تحمل‌پذیری و تبعیت از درمان از اهمیت حیاتی برخوردار است.
کلوپیدوگرل در مقابل آسپرین برای پیشگیری ثانویه از بیماری عروق کرونر: یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز داده های فردی بیمار
(The Lancet، آگوست 2025)
برای چندین دهه، آسپرین نمادی از سکته مغزی و پیشگیری از حمله قلبی بوده است. دارویی ارزان، شناخته شده و در دسترس که روزانه میلیون ها نفر در سراسر جهان از آن استفاده می کنند.
اما یک مطالعه جدید منتشر شده در مجله معتبر The Lancet می تواند قوانین بازی را تغییر دهد.
بر اساس این مطالعه بزرگ بین المللی، در مقایسه با آسپرین، کلوپیدوگرل در پیشگیری از حملات قلبی و سکته در بیماران قلبی بدون افزایش خطر خونریزی موثرتر است.
سال‌هاست که پزشکان در سراسر جهان برای جلوگیری از عود حمله قلبی یا سکته، مصرف آسپرین را به بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر (CAD) توصیه می‌کنند.
اما شواهد موجود در مورد اثربخشی آسپرین در درمان طولانی مدت محدود و گاهی قدیمی است. اکثر این مطالعات بیماران را برای کمتر از چهار سال دنبال کردند و اطلاعات کافی در مورد خطرات خونریزی در استفاده طولانی مدت ندارند.
در مقابل، داروی کلوپیدوگرل – که با مهار گیرنده P2Y12 پلاکتی کار می کند – برای سال ها به عنوان یک جایگزین بالقوه پیشنهاد شده است، اما اطلاعات قطعی تا کنون در دسترس نبود.
مطالعه جدید Lancet برای اولین بار داده های بیش از 29000 بیمار از هفت کارآزمایی بالینی تصادفی شده را به صورت جامع و دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و به سوالی که سال ها ذهن متخصصان قلب را به خود مشغول کرده بود پاسخ داد:
آسپرین یا کلوپیدوگرل کدام یک برای بیماران قلبی ایمن تر و موثرتر است؟
این تحقیق یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز در سطح داده های فردی بیمار (Individual Patient Data Meta-Analysis) و دقیق ترین نوع تحلیل آماری در علم پزشکی بود.
داده ها از 7 مطالعه معتبر از جمله کارآزمایی های CAPRIE، HOST-EXAM، STOPDAPT و چندین مطالعه بزرگ آسیایی و اروپایی جمع آوری شد.
در مجموع، 28982 بیمار مبتلا به بیماری عروق کرونر (اغلب پس از استنت گذاری یا سندرم کرونری حاد) مورد مطالعه قرار گرفتند.
بیماران به دو گروه تقسیم شدند:
14507 نفر تحت درمان تک درمانی کلوپیدوگرل
14475 نفر آسپرین تک درمانی دریافت کردند
میانگین دوره پیگیری بیماران 2.3 سال و در برخی موارد تا 5.5 سال بود.
نتایج اصلی: کلوپیدوگرل برنده میدان است
نتایج این تحلیل بسیار واضح و قاطع بود:
رویدادهای مهم قلبی-عروقی مغزی (MACCE)
در گروه کلوپیدوگرل کمتر از آسپرین بود:
کلوپیدوگرل: 929 رویداد (2.61 در هر 100 بیمار- سال)
آسپرین: 1062 رویداد (2.99 در هر 100 بیمار-سال)
کاهش 14 درصدی در خطر حوادث قلبی عروقی (HR=0.86؛ p=0.008)
خطر خونریزی شدید
تفاوت معنی داری بین دو دارو وجود نداشت (HR=0.94؛ p=0.64).
انفارکتوس میوکارد و سکته مغزی
هر دو در گروه کلوپیدوگرل کمتر بودند (به ترتیب HR=0.76 و HR=0.79).
مرگ کلی، مرگ قلبی عروقی و خونریزی گوارشی: تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
به بیان ساده، کلوپیدوگرل توانست به طور قابل توجهی حوادث قلبی را بدون افزایش عوارض کاهش دهد، نتیجه ای که می تواند روند درمان میلیون ها بیمار قلبی را تغییر دهد.
تجزیه و تحلیل و پیامدهای بالینی
بر خلاف تصورات قبلی، کلوپیدوگرل تنها داروی ضد پلاکتی است که بدون افزایش خطر خونریزی، اثربخشی بالاتری نسبت به آسپرین نشان داده است.
این برتری در تمام زیر گروه‌های بیماران از جمله افراد مسن، دیابتی، نارسایی کلیوی یا BMI بالا حفظ شد.
در مطالعات ژنتیکی، حتی بیمارانی که «پاسخ ضعیفی به ژن‌های کلوپیدوگرل» داشتند (مانند آلل‌های غیر فعال CYP2C19) از اثرات مثبت این دارو بهره‌مند شدند.
به عبارت دیگر، تفاوت های ژنتیکی یا بالینی تأثیر معنی داری بر اثربخشی کلی دارو نداشت.
این موضوع در شرایطی اهمیت ویژه ای پیدا می کند که در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای کم درآمد همچنان آسپرین اولین دارو در پروتکل های درمانی محسوب می شود.
اما با توجه به اینکه کلوپیدوگرل هم اکنون در اکثر کشورها با قیمت مناسب در دسترس است، تغییر این رویکرد منطقی به نظر می رسد.
پیام اصلی برای پزشکان و بیماران
پیام این مطالعه ساده اما اساسی است. کلوپیدوگرل موثرتر از آسپرین است و خطر خونریزی مشابه است، بنابراین کلوپیدوگرل می تواند به عنوان داروی ضد پلاکت انتخابی برای پیشگیری ثانویه استفاده شود.
به عبارت دیگر، شاید زمان آن رسیده است که آسپرین، داروی کلاسیک قرن بیستم، جای خود را به کلوپیدوگرل در درمان های مدرن قلب و عروق بدهد.
این تجزیه و تحلیل داده‌های فردی بیمار از هفت کارآزمایی بین‌المللی نشان داد که کلوپیدوگرل به طور قابل توجهی خطر حمله قلبی و سکته مغزی را در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر بدون افزایش خونریزی کاهش می‌دهد.
نتایج این تحقیق می تواند منجر به تجدید نظر در دستورالعمل های جهانی برای درمان CAD و تغییر مسیر درمان ضد پلاکتی برای سال های آینده شود.
