به گزارش خبرگزاری سلامت، میوه ها و سبزیجات نه تنها به سفره های ما رنگ و تنوع می بخشند، بلکه هسته اصلی هر رژیم غذایی سالم و پیشگیرانه هستند. این غذاها سرشار از آنتی اکسیدان ها، فیبرهای ضروری و طیف وسیعی از ویتامین ها و مواد معدنی هستند که برای عملکرد بهینه سیستم ایمنی، سلامت قلب و عروق و تنظیم قند خون حیاتی هستند. مصرف روزانه و متنوع میوه ها و سبزیجات سرمایه گذاری مستقیمی در افزایش امید به زندگی و کیفیت زندگی است. فیبر موجود در آنها به سلامت دستگاه گوارش کمک می کند و با کاهش جذب کلسترول بد، خطر ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن را کاهش می دهد، بنابراین مصرف منظم و کافی آنها در برنامه غذایی روزانه یک ضرورت غیرقابل مذاکره برای حفظ سلامت است.
از این رو، «علی گلستانی» پزشک و پژوهشگر MPH دانشگاه علوم پزشکی تهران به همراه تیم خود از پژوهشکده غدد و متابولیسم مرکز تحقیقات بیماریهای غیرواگیر، پروژه تحقیقاتی ارزشمندی را با عنوان «بررسی وضعیت جمعیت ایران از نظر عوامل خطر تغذیهای بیماریهای غیرواگیر و توجه به دادههای تغذیهای گامبهبهروی فرآوردههای غذایی» به پایان رساندند. مطالعه کنید”.
این پزشک از سال 2019 کار خود را با مرکز تحقیقات بیماریهای غیرواگیر آغاز کرد و تجربه گستردهای در تجزیه و تحلیل دادههای مختلف سلامت، از جمله دادههای بررسی ملی عوامل خطر برای بیماریهای غیرواگیر، دادههای بیمه، و پروژه بار جهانی بیماری (GBD) به دست آورده است.
این مطالعه از معدود مطالعاتی است که در یک نمونه، نماینده جمعیت کشور (در قالب بررسی ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در سال 1400)، به بررسی وضعیت تغذیه و ارائه آخرین به روز رسانی از وضعیت جامعه پرداخته است. نتایج بهدستآمده در این تحقیق بر اساس «خودگزارشدهی» افراد (پاسخگویان) بوده که میتواند باعث ایجاد خطا در مطالعه شود. اگرچه به دلیل ماهیت مطالعه STEPS و حجم نمونه بالا، استفاده از چنین سوالاتی در این مطالعات رایج است. البته ماهیت مقطعی مطالعه نتیجه گیری علت و معلولی را محدود می کند.
گزیده این تحقیق و کاربرد آن در جهت ارتقای سلامت جامعه به شرح زیر است:
پیام کلیدی تحقیق
بر اساس این مطالعه، جمعیت ایران در سال 1400 از وضعیت تغذیه نامناسبی برخوردار بوده و از نظر مصرف میوه، سبزیجات، ماهی و غلات کامل با استانداردهای توصیه شده فاصله زیادی داشته است. در بین عوامل مختلف مورد بررسی، وضعیت اقتصادی رابطه معکوس معنی داری با مصرف نامناسب همه دسته های تغذیه ای داشته است. از سوی دیگر در حالی که حدود نیمی از مردم با «چراغ هشدار تغذیه ای» آشنایی داشتند، کمتر از یک چهارم مردم در هنگام خرید به چراغ هشدار تغذیه ای و نکات تغذیه ای روی محصولات غذایی توجه داشتند که به معنای بی تفاوتی جامعه نسبت به این موضوع است.
جمعیت ایران در سال 1400 از وضعیت تغذیه نامناسبی برخوردار بوده و از نظر مصرف میوه، سبزیجات، ماهی و غلات کامل با استانداردهای توصیه شده فاصله زیادی داشته است. مهمترین نتایج پروژه
حدود 63 و 91 درصد افراد جامعه مصرف نامناسب میوه و سبزیجات دارند. مصرف نامناسب ماهی و غلات کامل به ترتیب حدود 79 درصد و 27 درصد بود. «وخیم تر شدن وضعیت اقتصادی» مهمترین عاملی است که به مصرف نامناسب تقریباً همه عوامل تغذیه ای مربوط می شود. نزدیک به 45٪ از مردم با “چراغ راهنمایی تغذیه” آشنا بودند، در حالی که حدود یک چهارم مردم همیشه/همیشه به چراغ راهنمایی تغذیه و حقایق تغذیه توجه می کنند. افراد مسن، تحصیلات پایین، وضعیت اقتصادی-اجتماعی بدتر و مبتلا به بیماری های مزمن کمتر به این موضوع توجه دارند.
کاربردهای نتایج پروژه
این طرح به سیاست گذاران سلامت کمک می کند تا با نشان دادن وضعیت تغذیه در ایران و همچنین آشنایی و توجه مردم به چراغ راهنمایی و حقایق تغذیه ای در اتخاذ سیاست ها و اولویت ها اقدام کنند. علاوه بر این، با توجه به نتایج، بهبود وضعیت تغذیه و توجه به راهنمایی های تغذیه ای به شاخص هایی مانند تحصیلات و وضعیت اجتماعی-اقتصادی بستگی دارد. بنابراین، سیاست گذاران با اتخاذ سیاست هایی که کیفیت زندگی مردم را بهبود می بخشد، می توانند وضعیت تغذیه در ایران را بهبود بخشند.
اثرات تحقیق و کاربران
اولین تأثیر: مهمترین عامل مرتبط با بدتر شدن وضعیت تغذیه، بدتر شدن وضعیت اقتصادی است. بنابراین می توان تدوین برنامه ویژه ای برای بهبود وضعیت اقشار با وضعیت بد اقتصادی در دستور کار قرار داد.
تأثیر دوم: با توجه به ناآشنایی بسیاری از مردم با چراغ راهنمایی در محصولات غذایی، باید مداخلات گسترده ای برای ارتقای سواد تغذیه ای در جامعه انجام شود.
محققان تاکید می کنند که نتایج باید به سیاست گذاران در شناسایی شکاف ها و مداخلات هدفمند کمک کند. به ویژه تدوین برنامه ای برای بهبود وضعیت اقشار کم درآمد. همچنین، نیاز فوری به مداخلات گسترده برای بهبود سواد تغذیه جامعه وجود دارد. مسئولان وزارت بهداشت ضمن تخصیص بودجه مناسب برای اجرای مطالعات دقیق تر، می توانند زمینه هایی را برای انجام مطالعات جمعیت های تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی و یا جمعیت شهرها و روستاهای کوچکتر فراهم کنند تا اثربخشی مداخلات بررسی شود.
عوامل اقتصادی و اجتماعی مرتبط با بهبود وضعیت تغذیه است، سیاستگذاران باید از راهکارهای موثر برای بهبود تغذیه مردم استفاده کنند.
اثربخشی نتایج پروژه
نتایج این طرح وضعیت موجود و عوامل موثر بر نتایج مورد بررسی را نشان می دهد. بنابراین، این تحقیق مستقیماً تغییری ایجاد نمی کند، بلکه نتایج آن اولاً نشان دهنده وضعیت نامناسب تغذیه و سواد تغذیه است و ثانیاً مشخص می کند که عوامل اجتماعی-اقتصادی و آموزش با بهبود وضعیت تغذیه مرتبط است. در سطح کلان، میتواند با اتخاذ سیاستهایی که کیفیت زندگی مردم را بهبود میبخشد و با استفاده از استراتژیهای مقرونبهصرفه، به سیاستگذاران کمک کند تا به طور غیرمستقیم سواد تغذیه را افزایش دهند. بهبود وضعیت تغذیه و در نتیجه بیماری های مرتبط با آن.
