آلودگی هوا؛ قاتل خاموش در دنیای امروز

به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروزه آلودگی هوا دیگر یک معضل محلی یا شهری نیست، بلکه به یک بحران جهانی تبدیل شده است و سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که سالانه میلیون ها نفر به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده جان خود را از دست می دهند. این آلودگی ترکیبی از ذرات معلق، گازهای سمی، ترکیبات شیمیایی و حتی فلزات سنگین است که از منابع مختلف مانند خودروها، صنایع، نیروگاه ها و حتی فعالیت های خانگی وارد اتمسفر می شود و ویژگی خطرناک آلودگی هوا این است که اثرات آن تدریجی و نامرئی است و ممکن است افراد سال ها بدون اینکه مستقیماً متوجه آسیب ها و بیماری های مزمن شوند، در معرض آن قرار گیرند.

دستگاه تنفسی اولین خط تماس بدن با هوای آلوده است و ذرات معلق ریز (PM2.5 و PM10) به راحتی وارد مجرای تنفسی شده و به عمق ریه ها نفوذ می کنند. این ذرات باعث التهاب، تحریک مخاط و کاهش ظرفیت تنفسی می شوند و در روزهای آلوده حتی افراد سالم نیز دچار سرفه، خشکی گلو و تنگی نفس می شوند. برای بیماران مبتلا به آسم یا برونشیت، شرایط می تواند بسیار خطرناک باشد و حملات تنفسی را تشدید کند. کودکان به دلیل رشد ناقص دستگاه تنفسی و افراد مسن به دلیل ضعف ایمنی بیشترین آسیب را متحمل می شوند و این اهمیت مراقبت ویژه از این گروه ها را دو چندان می کند.

آلودگی هوا تنها به ریه ها محدود نمی شود و آلاینده ها پس از ورود به جریان خون می توانند کل سیستم قلبی عروقی را تحت تاثیر قرار دهند. تحقیقات نشان داده است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده باعث افزایش فشار خون و افزایش خطر حمله قلبی و سکته می شود و ذرات آلاینده با ایجاد التهاب عمومی در بدن، دیواره رگ های خونی را آسیب پذیر و مستعد التهاب می کند. سفتی شریان ها و این موضوع به ویژه برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا دیابت خطرناک است، زیرا آلودگی هوا می تواند وضعیت آنها را بدتر کند و حتی منجر به مرگ زودرس شود.

یکی از جدی ترین پیامدهای آلودگی هوا افزایش خطر ابتلا به سرطان است و سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را یکی از عوامل اصلی سرطان ریه معرفی کرده است. ترکیبات شیمیایی موجود در دود خودروها و صنایع مانند بنزن و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای دارای خواص سرطان زا هستند و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ترکیبات می تواند باعث تغییرات ژنتیکی و رشد سلول های سرطانی شود. علاوه بر سرطان ریه، برخی مطالعات نیز ارتباط بین آلودگی هوا و سرطان های مثانه و دستگاه گوارش را نشان داده اند که نشان می دهد خطرات طولانی مدت نشان می دهد که آلودگی هوا نه تنها یک تهدید فوری است، بلکه عاملی جدی برای بیماری های مزمن و مرگ در آینده است.

احتمال لزوم مصرف طولانی مدت کورتون های استنشاقی برای بیماران مبتلا به COPD

سیدامیر دادوی متخصص بیماری های ریوی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایمنا در تشریح تغییرات آلودگی هوا در فصول مختلف به خبرنگار گفت: آلودگی هوا در فصل گرما به مراتب کمتر از فصل سرد است و مشکلاتی که در ماه های سرد سال به دلیل پایداری هوا و تجمع آلاینده ها پیش می آید معمولا در فصل گرما اتفاق نمی افتد.

وی درباره نقش گل و گیاه در کاهش آلودگی هوای داخل خانه می افزاید: اگر افراد مبتلا به بیماری هایی مانند آسم یا آلرژی های شدید نباشند، وجود گل و گیاه در خانه می تواند کمک کننده باشد و بین 10 تا 15 درصد در تلطیف هوا تاثیر داشته باشد اما نمی تواند مشکل آلودگی را به طور کامل حل کند.

متخصص بیماری های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه گیاهان برگ سبز به دلیل جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن، در تهویه مطبوع موثر بوده و انواع خاصی از گیاهان برای این منظور برتری خاصی ندارند، با اشاره به استفاده از اسپری های درمانی در بیماران تنفسی، بیان می کند: نوع بیماری و شدت آن باید مشخص شود تا درمان مطابق با آن باشد. پله ها با پیشرفت استاندارد، کورتیکواستروئیدهای استنشاقی طولانی مدت ممکن است در موارد شدید در بیماران مبتلا به COPD، یعنی افرادی که نارسایی تنفسی به دلیل سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض آلودگی دارند، مورد نیاز باشد.

تنگی نفس در هنگام آلودگی هوا می تواند منشأ قلبی داشته باشد/ علائم تنگی نفس مربوط به آلودگی هوا چیست؟

این دادخواست با بیان اینکه اگر بیماری در مرحله خفیف تری باشد، ممکن است نیازی به استفاده از این داروها نباشد، ادامه می دهد: بیماران باید اطلاعات دقیق تری از علائم و سوابق پزشکی خود ارائه دهند تا امکان تشخیص علت بیماری و تنظیم درمان مناسب وجود داشته باشد.

وی در خصوص ورود آلودگی هوای بیرون به داخل خانه می گوید: در مواقعی که هوا آلوده است باز ماندن در و پنجره ها باعث ورود آلاینده ها به داخل خانه می شود و توصیه می شود در روزهای آلوده از باز گذاشتن پنجره ها خودداری شود و اگر فردی در گذشته مشکل قلبی داشته یا عملکرد قلبش کم شده است، تنگی نفس در هنگام آلودگی هوا می تواند منشأ قلبی داشته باشد.

یک متخصص بیماری های ریوی و یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه اگر این علائم در هنگام تنفس همراه با خس خس یا سرفه ظاهر شود، به احتمال زیاد مشکل مربوط به ریه ها است، افزود: در فصل سرما و زمانی که آلودگی هوا افزایش می یابد، این علائم معمولا به دلیل تشدید التهاب راه های هوایی و بروز مشکلات ریوی است.

بروز علائم کسالت، بدخلقی و افسردگی ناشی از آلودگی هوا/آلودگی هوا می تواند اثراتی داشته باشد. مضر روی ریه ها، مغز و کبد

ندا احمدی، پزشک و متخصص طب ایرانی به خبرنگار ایمنا با اشاره به افزایش آلودگی هوا و تاثیرات آن بر سلامتی گفت: آلودگی هوا یکی از مسائل مهم در جامعه امروزی است و بسیاری از افراد در روزهای آلوده احساس کسالت، کج خلقی و حتی افسردگی می کنند بدون اینکه بدانند علت این وضعیت هوایی است که تنفس می کنند.

وی با بیان اینکه در طب ایرانی شش اصل تحت عنوان اصول بهداشتی مطرح شده است که اولین و مهمترین آنها آب و هوا و آب و هوا است، می افزاید: بعد از آب و هوا، غذا و نوشیدنی، ورزش و فعالیت بدنی، خواب و بیداری، احتباس و استفراغ و در نهایت ارواح نفسانی است.

پزشک و متخصص پزشکی ایرانی با تاکید بر اینکه رعایت این اصول به ویژه در روزهای آلوده ضروری است، اظهار می کند: آلودگی هوا می تواند عوارض داشته باشد. مضر ریه ها، مغز و کبد را درگیر می کند و اختلال در عملکرد این اندام ها باعث خستگی، بی حالی و کاهش کیفیت رفاه عمومی فرد می شود.

تغذیه مناسب در زمان آلودگی هوا/ کدام نوشیدنی ها در زمان آلودگی هوا توصیه می شود؟

احمدی با بیان اینکه برای کاهش عوارض آلودگی هوا باید به توصیه های کلی مانند پرهیز از تردد غیر ضروری و استفاده از ماسک توجه شود، ادامه داد: سالمندان، کودکان و مبتلایان به مشکلات قلبی و ریوی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

وی در خصوص تغذیه مناسب در دوران آلودگی هوا می‌گوید: مصرف غذاهای غلیظ مانند غذاهای خمیری، غذاهای حاوی پنیر پیتزا، فست فودها و ماکارونی توصیه نمی‌شود، زیرا باعث افزایش مواد زائد در بدن و تشدید اثرات آلودگی هوا می‌شود و افرادی که مشکلات گوارشی مانند یبوست دارند می‌توانند این اختلال را از بین ببرند.

این پزشک و متخصص طب ایرانی می افزاید: در طب ایرانی مصرف گوشت های لطیف مانند گوشت پرندگان کوچک مانند کبک و بلدرچین توصیه می شود و همچنین نوشیدنی هایی مانند آب انار تازه، آب سیب تازه، آب پرتقال، شربت لیموترش و لیموترش می تواند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کند. پادزهر در بدن داشته باشد

آلودگی هوا نه تنها بدن را تهدید می کند، بلکه بر روان انسان نیز تأثیر می گذارد و تحقیقات اخیر نشان داده است که زندگی در محیط های آلوده با افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت خواب همراه است. کاهش اکسیژن رسانی به مغز و التهاب ناشی از آلاینده ها می تواند عملکرد شناختی را مختل کند. همچنین خستگی مزمن و کاهش انرژی روزانه از دیگر پیامدهای روانی آلودگی هوا است و این اثرات روانی علاوه بر مشکلات جسمی، کیفیت زندگی افراد را به شدت کاهش می دهد و حتی بهره وری کاری و تحصیلی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع آلودگی هوا تهدیدی چندوجهی است که هم جسم و هم ذهن را تحت فشار قرار می دهد.

اگرچه کنترل کامل آلودگی هوا مستلزم سیاست های کلان است، اما مردم می توانند با رعایت برخی توصیه ها از عوارض آن بکاهند و استفاده از ماسک های استاندارد در روزهای آلوده، پرهیز از ورزش های سنگین در فضای باز، بستن پنجره ها و استفاده از دستگاه های تصفیه هوا در منزل از اقدامات موثر است. همچنین نوشیدن آب کافی و مصرف میوه و سبزیجات تازه می تواند به دفع سموم و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. این اقدامات ساده اما حیاتی می تواند اثرات آلودگی هوا را تا حد زیادی کاهش دهد.

مقابله با آلودگی هوا نه تنها یک وظیفه فردی است، بلکه نیازمند اقدامات گسترده در سطح جامعه و دولت است و توسعه حمل و نقل عمومی پاک، کاهش تردد خودروهای شخصی، کنترل صنایع آلاینده، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و گسترش فضای سبز از جمله راهکارهای موثر است. همچنین آموزش عمومی و افزایش آگاهی مردم نسبت به خطرات آلودگی هوا می تواند به تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی کمک کند و بدون همکاری جمعی هیچ اقدام فردی به تنهایی قادر به حل این بحران نخواهد بود. در واقع آلودگی هوا یک موضوع اجتماعی و سیاسی است که نیاز به اراده جمعی دارد و راه حل آن است.

آلودگی هوا دشمن خاموشی است که سلامت جسمی و روانی انسان ها را تهدید می کند و از بیماری های تنفسی و قلبی گرفته تا سرطان و اختلالات روانی همه به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده افزایش می یابد، با این حال ترکیبی از اقدامات فردی و سیاست های کلان می تواند اثرات آن را کاهش دهد و آینده سالم تنها زمانی امکان پذیر است که هم شهروندان و هم دولت ها مسئولیت خود را در قبال محیط زیست، آگاهی و حمایت از تغییر سبک زندگی بپذیرند. محیط زیست کلید مقابله با این بحران جهانی است و اگر امروز اقدام کنیم، می‌توانیم فردایی با هوای پاک‌تر و زندگی سالم‌تر برای نسل‌های آینده بسازیم.