مهدی شفیعی ثابت، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بله، بر اساس یافته های جدید علوم اعصاب، هوش یک ظرفیت ثابت و لایتغیر نیست. مغز انسان به خصوص در دوران کودکی و نوجوانی دارای خاصیتی به نام نوروپلاستیسیته است. این بدان معناست که ارتباط بین نورون ها می تواند در پاسخ به تجربه و آموزش تغییر کند. بنابراین اگر محیط آموزشی به گونه ای طراحی شود که شبکه های مغزی درگیر در توجه، حافظه، کنترل احساسات و حل مسئله فعال شوند، در واقع پایه های عصبی هوش را تقویت می کنیم.
این جراح مغز و اعصاب و فوق تخصص ستون فقرات در پاسخ به این سوال که دقیقاً این رویکرد مبتنی بر علوم اعصاب در مدارس به چه معناست و آیا باید آموزش سنتی را کنار بگذاریم، تصریح کرد: خیر، هدف کنار گذاشتن آموزش سنتی نیست، بلکه هدف «هوشمندسازی» فرآیند یاددهی-یادگیری است. به عنوان مثال، هنگامی که فعالیت هایی را طراحی می کنیم که حواس متعددی را به طور همزمان درگیر می کند، یا یادگیری را از طریق بازی، اکتشاف و همکاری گروهی ترویج می کند، چندین ناحیه از مغز کودک را به طور همزمان درگیر می کنیم. این نوع یادگیری عمیق تر، ماندگارتر و موثرتر است. همچنین آموزش مهارت های تنظیم هیجان، خواب کافی، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی نیز از دیدگاه علوم اعصاب به طور مستقیم بر عملکردهای شناختی و هوش تأثیر می گذارد.
شفیعی ثابت در پاسخ به این سوال که ورزش یا خواب کافی می تواند به تقویت هوش کمک کند، گفت: قطعا. امروزه مطالعات متعددی نشان داده است که تمرینات هوازی منظم باعث افزایش جریان خون مغزی و آزاد شدن واسطه های شیمیایی می شود که باعث رشد و ارتباط سلول های عصبی می شود. خواب همچنین نقش حیاتی در تقویت حافظه و بازسازی شبکه های مغز دارد. اگر دانش آموزان خواب کافی نداشته باشند، قسمت جلویی مغز که مسئول تصمیم گیری و تمرکز است، به درستی عمل نمی کند. بنابراین بهبود هوش تنها به ورزش ذهنی محدود نمی شود، بلکه به سبک زندگی سالم و محیط آموزشی غنی نیز بستگی دارد.
یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که فکر می کنید دانشکده های ما تا چه اندازه از یافته های علوم اعصاب در برنامه های آموزشی خود استفاده می کنند، افزود: در سال های اخیر اقداماتی انجام شده است اما هنوز راه زیادی در پیش داریم. بیشتر سیستم‌های آموزشی بر حفظ کردن و آزمون دادن تمرکز می‌کنند، در حالی که رویکرد مبتنی بر علوم اعصاب بر «چگونگی یادگیری» تأکید می‌کند، نه فقط «آنچه آموخته می‌شود». آشنایی معلمان با اصول اولیه عملکرد مغز، عاطفه، انگیزه و توجه لازم است تا محیطی ایجاد شود که مغز دانش آموز در آن شکوفا شود.
شفیعی ثابت خطاب به والدین و معلمان گفت: هوش یک استعداد ثابت نیست. مغز کودک در حال شکل گیری است و هر تجربه آموزشی، هر تعامل عاطفی و هر فرصتی برای تفکر می تواند سیم کشی مغز را تغییر دهد. اگر آموزش را بر اساس درک علمی از مغز پیش ببریم، می توانیم نه تنها هوش، بلکه ظرفیت یادگیری مادام العمر را نیز در کودکان پرورش دهیم.
