زنگ خطر دیابت در ایران; 9 میلیون نفر در آستانه ابتلا هستند – خبرگزاری مهر ایران و جهان

سلامت جو، باقر لاریجانی رئیس پژوهشکده غدد و متابولیسم کشور در نشست خبری به مناسبت روز جهانی دیابت با هدف ارتقای آگاهی عمومی و تخصصی در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان دیابت گفت: توجه به بیماری‌های غیرواگیر یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت و درمان و یکی از چالش‌های اصلی سلامت هر سال، ۸ میلیون نفر است. پیش از موعد به دلیل بیماری های غیر واگیر. یکی از مهم ترین بیماری های غیرواگیر دیابت است که درصد قابل توجهی از هزینه های سیستم سلامت اکثر کشورها را به خود اختصاص می دهد. بین 10 تا 15 درصد منابع سلامت صرف دیابت و عوارض آن می شود و 300000 سال عمر مفید افراد را تحت تأثیر قرار می دهد.

وی افزود: از هر 9 نفر در دنیا یک نفر مبتلا به دیابت است. حدود 635 میلیون نفر به پیش دیابت مبتلا هستند و شیوع دیابت در منطقه مدیترانه شرقی بیشتر است.

رئیس پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم درباره آمار بیماران دیابتی در ایران نیز اذعان داشت: شیوع دیابت در بین بزرگسالان در کشور 14 درصد است به عبارت دیگر در کشور ما 7.5 میلیون دیابتی زندگی می کنند و 9 میلیون نفر به پیش دیابت مبتلا هستند و سالانه 500 هزار نفر به تعداد بیماران کشور اضافه می شود.

لاریجانی ادامه داد: علت اصلی دیابت چاقی در سنین بالا است. عدم تغذیه سالم و مصرف کم لبنیات، سبزیجات، ماهی و استفاده زیاد از روغن جامد در کشور ما از دیگر عواملی است که در بروز چاقی و دیابت موثر است.

وی با بیان اینکه 30 درصد مبتلایان به دیابت در کشورمان هنوز نمی دانند دیابت دارند، گفت: افرادی که می دانند دیابت دارند مراقبت کافی را انجام نمی دهند و 65 درصد آنها داروی کافی مصرف می کنند و 25 درصد افرادی که دارو مصرف می کنند کنترل خوبی بر بیماری دارند. به همین دلیل برنامه جدید در وزارت بهداشت بر این اساس است که 80 درصد مردم از بیماری آگاه هستند و 80 درصد درمان بهینه و 80 درصد کنترل بهینه قند خون دارند. وزارت بهداشت در حوزه بیماری های غیرواگیر دو هدف را دنبال می کند که یکی افزایش سواد سلامت و دیگری افزایش خودمراقبتی در بیماران مزمن است.

لاریجانی افزود: امروزه دیابت یکی از مهم ترین عوامل ایجاد عوارض جدی در بدن از جمله ناراحتی های قلبی، نابینایی و قطع عضو است. بر اساس آمار، دیابت نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان شایع ترین علت کاهش بینایی است. در گذشته برخی از این موارد ناشی از بیماری های عفونی بود، اما امروزه دیابت را مهم ترین عامل بروز این عوارض می دانند.

وی افزود: بر اساس گزارش ها حدود 15 درصد از بیماران دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم دیابت می شوند که بخش قابل توجهی از این بیماران نیازمند قطع اندام هستند. همچنین نزدیک به 25 درصد موارد نارسایی کلیه در کشور به دلیل دیابت است. سالانه حدود 3000 نفر در ایران به دیالیز نیاز دارند، رقمی که در واقع کمی بیشتر از این مقدار است.

لاریجانی اذعان داشت: از سوی دیگر دیابت ارتباط تنگاتنگی با فشار خون و چربی خون دارد، کنترل قند خون به تنهایی کافی نیست. بیماران همچنین باید چربی خون، فشار خون و سبک زندگی خود را مدیریت کنند. ترک سیگار، الکل و مواد مخدر از جمله اقدامات موثر برای کاهش عوارض دیابت است.

لاریجانی اذعان داشت: دیابت طیف وسیعی از اختلالات متابولیک را شامل می شود. از بیماران مبتلا به قند خون کنترل نشده گرفته تا افرادی که به دوزهای بالای انسولین نیاز دارند. خوشبختانه اکثر داروهای دیابت و انسولین مورد استفاده در ایران در داخل کشور تولید می شود.

وی بیان کرد: در این راستا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری شرکت های دانش بنیان پروژه تولید کامل انسولین را در داخل کشور آغاز کرده است. این طرح با هدف خودکفایی دارویی و دسترسی بهتر بیماران به انسولین با قیمت مناسب انجام شده است.

وی تصریح کرد: چاقی یکی از عوامل خطر اصلی در بروز دیابت محسوب می شود. اگرچه همه بیماران دیابتی لزوماً چاق نیستند، اما مطالعات نشان می دهد که بخش قابل توجهی از دیابتی ها اضافه وزن دارند و هر چه وزن بدن بالاتر باشد، خطر ابتلا به دیابت بیشتر می شود.

رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم ادامه داد: بر اساس شاخص های جهانی بهداشت، دیابت و چاقی همیشه با هم بررسی می شوند. این دو عامل ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و کنترل یکی بدون دیگری منجر به موفقیت کامل نخواهد شد. به همین دلیل در برنامه های کنترل دیابت در ایران، کنترل چاقی نیز به طور همزمان دنبال می شود.

وی ادامه داد: در سال های اخیر اکثر کشورهای دنیا در مهار رشد دیابت و چاقی چندان موفق نبوده اند. طی چهار تا پنج سال گذشته، تنها تعداد محدودی از کشورها توانسته اند روند صعودی این دو بیماری را متوقف کنند.

لاریجانی اذعان داشت: برنامه کنترل دیابت و چاقی در ایران به صورت همزمان و هدفمند اجرا می شود زیرا این دو عامل نه تنها در ایجاد بیماری بلکه در بروز عوارض آن نقش تعیین کننده ای دارند. هدف اصلی این برنامه ها پیشگیری از افزایش وزن، کنترل قند خون و کاهش خطر ابتلا به عوارض دیابت در جامعه است.

لاریجانی تصریح کرد: دیابت یکی از پرهزینه ترین بیماری های مزمن در ایران و جهان است. همچنین حدود 10 تا 15 درصد از منابع مالی حوزه سلامت در کشور به طور مستقیم صرف درمان و مدیریت دیابت و عوارض آن می شود.

وی افزود: این هزینه ها تنها شامل دارو و درمان نمی شود، بلکه هزینه های اجتماعی و اقتصادی ناشی از ناتوانی بیماران دیابتی را نیز شامل می شود. دیابت به طور متوسط ​​سالانه حدود 300 هزار سال از عمر مفید ایرانیان می کاهد. این آمار بر اساس محاسباتی است که شامل کاهش توانایی فیزیکی، کاهش بینایی و محدودیت های زندگی بیماران دیابتی است.

لاریجانی تصریح کرد: زمانی که فردی به دلیل عوارض دیابت مانند نابینایی، نارسایی کلیه یا قطع عضو، توانایی کار خود را از دست می دهد، بخش قابل توجهی از عمر مفید وی از بین می رود. این موضوع علاوه بر فشار روحی و خانوادگی، بار اقتصادی قابل توجهی را نیز بر جامعه تحمیل می کند.

وی افزود: در نظام سلامت ایران دیابت یکی از بیماری هایی است که بیشترین سهم را از منابع بیمه ای و دارویی دارد. داروهایی مانند متفورمین و انسولین از پرمصرف ترین داروها در کشور و تست کنترل قند خون از رایج ترین آزمایشات در مراکز درمانی است.

لایجانی اذعان داشت: اگر مدیریت دیابت در کشور به درستی انجام شود می توان از هزینه های سنگین درمان و بروز بسیاری از عوارض این بیماری پیشگیری کرد. افزایش آگاهی عمومی، غربالگری زودهنگام، اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم از مهم ترین راهکارهای کاهش بار مالی و جانی دیابت در ایران است.

لاریجانی در ادامه گفت: دسترسی به داروهای دیابت در کشور نسبتا خوب است. هم در زمینه انسولین های تزریقی و هم در زمینه قرص های خوراکی، بیماران می توانند به داروهای مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. با این حال، چالش اصلی زمانی ایجاد می شود که بیماران به دنبال داروهای نسل جدید یا مارک های خاص خارجی هستند که به طور کامل تحت پوشش بیمه نیستند.

وی ادامه داد: در سال های اخیر با وجود ورود انسولین ها و داروهای جدید دیابت به بازار، سطح کنترل قند خون بیماران کاهش یافته است. آمارها نشان می دهد که سطح کنترل دقیق دیابت از حدود 40 درصد به 30 درصد و در برخی گزارش ها حتی تا 28 درصد افزایش یافته است.

لاریجانی تصریح کرد: این آمار نشان می دهد که مشکل اصلی در سیستم مراقبت و آموزش بیمار است نه کمبود دارو. همچنین کاهش شاخص کنترل دیابت (HbA1c ایده آل) در سال های اخیر نتیجه آگاهی بیماران از خودمراقبتی، تغذیه مناسب و پایش منظم قند خون است.

وی ادامه داد: اگرچه افزایش تنوع داروها و انعطاف در تجویز انسولین ها به بهبود درمان کمک می کند، اما بدون آموزش مستمر و توانمندسازی بیماران دیابتی، دستیابی به کنترل پایدار امکان پذیر نخواهد بود.

لاریجانی خاطرنشان کرد: چالش اصلی حوزه سلامت در ایران نه تنها تامین دارو، بلکه افزایش سواد سلامت بیماران و تقویت نظام خودمراقبتی است. توجه بیشتر به آموزش بیمار و مراقبت منظم توسط کادر پزشکی می تواند کنترل دیابت را بهبود بخشد و از عوارض پرهزینه این بیماری جلوگیری کند.