روش های جراحی تعویض مفصل زانو در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های بسیاری همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین تغییرات در این زمینه، استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند جراحی رباتیک و تکنیک‌های کم‌تهاجمی است. این روش‌ها دقت بالاتری در جای‌گذاری پروتز دارند و باعث کاهش آسیب به بافت‌های اطراف زانو می‌شوند. همچنین، کاهش خون‌ریزی، درد و دورۀ نقاهت را به دنبال دارند. در این مطلب، به بررسی مدرن‌ترین روش های جراحی تعویض مفصل زانو می‌پردازیم و تفاوت‌های بین آنها را بیان می‌کنیم.
جراحی تعویض مفصل زانو به کمک ربات
جراحی رباتیک یکی از جدیدترین روش‌های جراحی تعویض مفصل زانو است. در این روش، جراح از سیستم‌های رباتیک برای افزایش دقت در برش استخوان‌ها و قرار دادن ایمپلنت استفاده می‌کند. ربات‌ها توانایی تحلیل دقیق آناتومی بیمار را دارند و می‌توانند با تنظیمات بسیار دقیق، پروتز را در محل مناسب قرار دهند. این روش باعث کاهش خطای انسانی، افزایش طول عمر مفصل مصنوعی و کاهش درد و تورم بعد از عمل می‌شود. همچنین، جراحی رباتیک نیاز به برش‌های کوچک‌تری دارد که منجر به کاهش آسیب بافتی می‌شود.
جراحی تعویض مفصل زانو با ناوبری کامپیوتری
ناوبری کامپیوتری یکی دیگر از روش های جراحی تعویض مفصل زانو است که در سال‌های اخیر کاربردهای بسیاری پیدا کرده. در این روش با استفاده از حسگرها و نرم‌افزارهای پیشرفته، یک مدل سه‌بعدی از زانوی بیمار تهیه می‌شود که اطلاعات دقیقی را در مورد زاویه و موقعیت زانو ارائه می‌دهد. این شیوه به ثبات بیشتر مفصل و کاهش میزان سایش و تخریب آن در درازمدت کمک می‌کند.
جراحی تعویض مفصل زانو با برش‌های کوچک (MIS)
در این تکنیک، جراح از برش‌های کوچک‌تری نسبت به روش‌های سنتی استفاده می‌کند. این کار باعث کاهش آسیب به بافت‌های اطراف، کاهش درد پس از عمل و بهبود سریع‌تر بیمار می‌شود. روش MIS میزان خون‌ریزی را کاهش داده و از عوارضی مانند لخته شدن خون و عفونت جلوگیری کند.
بررسی روش‌های نوین جراحی زانو
جراحی تعویض مفصل زانو با استفاده از چاپ سه‌بعدی
چاپ سه‌بعدی از دیگر روش های جراحی تعویض مفصل زانو است. در این روش، پروتزها براساس آناتومی خاص بیمار با فناوری چاپ سه‌بعدی ساخته می‌شوند. این تکنیک باعث می‌شود که مفصل مصنوعی با ساختار استخوانی بیمار بیشترین تطابق را داشته باشد و خطر نپذیرفته شدن ایمپلنت توسط بدن کاهش یابد.
جراحی تعویض مفصل زانو با استفاده از روش‌های بیولوژیکی
محققان در تلاش هستند تا با بهره‌گیری از تکنیک‌های مهندسی بافت و سلول‌های بنیادی، روش‌هایی را برای بازسازی غضروف و کاهش نیاز به تعویض کامل مفصل ابداع کنند. اگرچه این روش‌ها هنوز در مراحل تحقیقاتی قرار دارند، اما امید زیادی برای کاهش نیاز به ایمپلنت‌های مصنوعی در آینده وجود دارد. استفاده از فاکتورهای رشد، مهندسی بافت و تزریق سلول‌های بنیادی می‌تواند روند بهبود زانو را تسریع کرده و از پیشرفت تخریب مفصل جلوگیری کند.
تفاوت بین روش های جراحی تعویض مفصل زانو
| روش جراحی | میزان دقت | میزان تهاجم | مدت‌زمان نقاهت | میزان کارایی | هزینه |
| جراحی به کمک ربات | بسیار بالا | متوسط | کوتاه | بالا | بالا |
| ناوبری کامپیوتری | بالا | متوسط | متوسط | بالا | متوسط |
| برش‌های کوچک | متوسط | کم | کوتاه | متوسط | متوسط |
| چاپ سه‌بعدی | بالا | متوسط | متوسط | بسیار بالا | بالا |
| روش‌های بیولوژیکی | در حال توسعه | کم | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
مزایای استفاده از روش‌های نوین جراحی زانو
به‌طورکلی روش های جدید در مقایسه با متدهای سنتی دارای مزیت‌های بسیاری هستند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
-
کاهش درد و التهاب
روش‌های جدید حداقل آسیب را به بافت‌های اطراف وارد کرده و باعث کاهش درد و التهاب پس از جراحی می‌شوند.
مزایا و عوارض روش‌های جدید جراحی زانو
- دورۀ نقاهت کوتاه‌تر
بیماران می‌توانند سریع‌تر به زندگی عادی بازگردند و نیاز کمتری به فیزیوتراپی طولانی‌مدت دارند.
- دوام بالاتر پروتزها
با پیشرفت تکنولوژی کیفیت ساخت و طراحی پروتزها بسیار بهتر شده است. استفاده از مواد جدید و طراحی پیشرفته، باعث افزایش طول عمر پروتز و کاهش نیاز به تعویض و جراحی مجدد می‌شود.
- افزایش دقت جراحی
با کمک تکنولوژی و ربات‌ها، دقت پزشکان در جای‌گذاری ایمپلنت‌ها و پروتزها بیشتر شده است.
ساخت ایمپلنت‌های سفارشی
با استفاده از تصویربرداری و پرینت سه‌بعدی، امروزه امکان طراحی و تولید ایمپلنت‌های اختصاصی برای هر بیمار فراهم شده است. این نوع پروتزها به شکل و اندازۀ دقیق زانوی فرد ساخته می‌شوند که بهبود عملکرد زانو و دوام بیشتر ایمپلنت را تضمین می‌کند.
عوارض احتمالی روش های جراحی تعویض مفصل زانو
روش‌های نوین جراحی زانو، عوارض را به حداقل رسانده‌اند؛ با‌این‌حال این روش‌ها نیز ممکن است با مخاطراتی همراه باشند:
عفونت محل جراحی
پس از جراحی، برخی بیماران ممکن است دچار عفونت در محل زخم شوند. برای پیشگیری از این مسئله، بیمار باید آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی را به‌طور منظم مصرف کند.
تشکیل لخته‌های خونی
یکی از خطرات جدی پس از جراحی، ایجاد لخته‌های خونی است. این لخته‌ها می‌توانند به سمت ریه حرکت کرده و منجر به آمبولی شوند که بسیار خطرناک است. برای پیشگیری از این عارضه، مصرف داروهای رقیق‌کنندۀ خون، استفاده از جوراب‌های مخصوص یا انجام حرکات پا توصیه می‌شود.
سایش و فرسایش مفصل مصنوعی
مفصل مصنوعی با گذشت زمان ممکن است دچار سایش و فرسودگی شود. عواملی مانند اضافه‌وزن بیمار، میزان فعالیت بدنی و کیفیت مواد به‌کاررفته در پروتز، تأثیر مستقیمی بر میزان استهلاک آن دارند.
بهترین روش‌های جراحی زانو
کاهش دامنۀ حرکتی و سفتی زانو
تعدادی از افراد پس از عمل، دچار کاهش انعطاف‌پذیری و سفتی زانو می‌شوند که ممکن است، حرکت دادن پا را دشوار کند. فیزیوتراپی منظم، انجام تمرینات کششی و قدرتی، و استفاده از آب‌درمانی می‌تواند به بهبود دامنۀ حرکتی کمک کند. در موارد شدید، ممکن است به جراحی اصلاحی برای آزادسازی بافت‌ها نیاز باشد.
درد مزمن در اطراف زانو
برخی از بیماران پس از تعویض مفصل زانو دچار درد و ناراحتی می‌شوند که می‌تواند ناشی از التهاب بافت‌های اطراف پروتز باشد. در‌این‌صورت مصرف داروهای ضدالتهابی مؤثر خواهد بود.
جابه‌جایی یا شل شدن پروتز
گاهی در نتیجۀ حرکت‌های شدید و نادرست، پوکی استخوان، یا ضعف عضلات اطراف مفصل، پروتز جابه‌‌جا یا شل می‌شود. در‌این‌صورت ممکن است بیمار نیاز به جراحی مجدد برای تنظیم یا تعویض پروتز داشته باشد.
واکنش آلرژیک یا حساسیت به مواد پروتز
بعضی از افراد ممکن است نسبت به مواد به‌کاررفته در پروتز حساسیت داشته باشند که می‌تواند باعث التهاب، درد و واکنش سیستم ایمنی شود.
سایر روش‌های جراحی زانو
بازسازی رباط صلیبی قدامی
جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی در میان ورزش‌کاران شایع است. رباط صلیبی نقش مهمی در ثبات زانو دارد و تخریب مداوم آن می‌تواند به آرتروز منجر شود. بازسازی این رباط با استفاده از پیوندهای طبیعی یا مصنوعی انجام می‌شود. امروزه از تکنیک‌های جدید مانند استفاده از گرافت‌های مصنوعی و سلول‌های بنیادی برای تسریع بهبودی استفاده می‌شود. همچنین با پیشرفت تکنولوژی، کیفیت ساخت بافت‌های مصنوعی بسیار بهتر از قبل شده است.
جراحی زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی اغلب یک مشکل مادرزادی است که باعث چرخش زانوهای فرد به سمت بیرون می‌شود. این مسئله با مرور زمان می‌تواند بیمار را دچار درد و ناراحتی بسیاری کند و در موارد شدیدتر به آرتروز بینجامد. جراحی تنها راه درمان این وضعیت است. در جراحی زانوی پرانتزی پزشک زاویۀ زانوها را اصلاح و با استفاده از ابزار خاصی آنها را در جای خود ثابت می‌کند. برخلاف تعویض مفصل، این جراحی ساختار طبیعی زانو را حفظ کرده و امکان انجام فعالیت‌های شدیدتر را فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
در این صفحه به بررسی مدرن‌ترین روش های جراحی تعویض مفصل زانو و تفاوت آنها پرداختیم. با پیشرفت‌های پزشکی در کنار رشد تکنولوژی شاهد ظهور روش‌هایی مانند جراحی رباتیک یا استفاده از ناوبری کامپیوتری بوده‌ایم. امروزه با استفاده از تکنیک‌های چاپ سه‌بعدی، پزشکان می‌توانند از پروتزهایی که به‌طور دقیق براساس آناتومی بیمار ساخته شده‌است، استفاده کنند که روند بهبودی و کارایی پروتزهای مصنوعی را به‌شدت افزایش می‌دهد. روش‌های نوین دارای مزیت‌های بیشتر و عوارض کمتری در مقایسه با روش‌های سنتی هستند و درد و ناراحتی بیماران را به‌شدت کاهش می‌دهند و دورۀ نقاهت پس از جراحی را کوتاه‌تر می‌کنند. همچنین، احتمال عفونت و آمبولی در این روش‌ها کمتر است.شما می‌توانید برای استفاده از روش‌های نوین پزشکی و انجام جراحی تعویض مفصل به دکتر نیما قمشی مراجعه کنید.
