مهمترین فلسفه نظام های سلامت عدالت است. عدالت به این معناست که افراد با درآمدهای مختلف بدون دغدغه مالی از خدمات درمانی بهره مند شوند و این بیمه سلامت همگانی است که بر اساس شاخص خاصی در دنیا قابل سنجش است.
مبلغی که از جیب بیمار از محل هزینه های غیر خوراکی برای سلامت پرداخت می شود، شاخصی برای سنجش عدالت در سلامت است که در کشورهای پیشرفته پزشکی زیر 15 و در دنیا زیر 20 قابل قبول است اما این شاخص بالای 50 است. درصد در ایران و در برنامه هفتم تلاش می کنیم این شاخص متعادل و نزدیک به میانگین جهانی باشد.
شاید مهم ترین چالش نظام سلامت کشور در مواجهه با بیماران، پرداخت هزینه های درمان باشد. چرا که بررسی ها نشان می دهد هنوز پرداختی از جیب بیمار برای هزینه های درمان بیشتر از سهم دولت است و همین موضوع باعث نارضایتی مردم از نظام سلامت شده است.
در عین حال کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی همچنان ناکافی است و دلیل چنین وضعیتی نیز همین است.
این در حالی است که در بند 10 سیاست های کلی سلامت بر تامین منابع مالی پایدار در حوزه سلامت و افزایش سهم سلامت در تولید ناخالص داخلی و بودجه عمومی دولت به نحوی بالاتر از میانگین کشورها تاکید شده است. در منطقه
در حال حاضر سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی طبق گزارش های بانک مرکزی و مرکز آمار ایران حدود 3.8 تا 3.9 درصد است و میانگین این شاخص در منطقه حدود 7 درصد است و اگر بخواهیم به آن برسیم. میانگین منطقه حدود 430 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
طاهر محبتی معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت کاهش پرداخت از جیب مردم را یکی از مهم ترین وظایف وزارت بهداشت در برنامه های توسعه و پیشرفت کشور دانست و گفت: در ششمین دوره و در برنامه هفتم توسعه، وزارت بهداشت موظف شد از جیب خود پرداخت کند تا به 20 درصد برسد و برای هر درصد کاهش پرداختی از جیب مردم بین 6 تا 8 درصد باشد. هزار میلیارد تومان اعتبار باید تامین شود و برای رسیدن به این هدف حداقل 180 تا 240 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
قانون یک درصد مالیات بر ارزش افزوده کلیه کالاها، خدمات، فرآورده های نفتی، فلزات گرانبها، سیگار، نوشابه و سایر کالاهای مضر برای سلامتی و هدفمندی 10 درصدی یارانه ها. بخشی از حقوق حوزه سلامت است که باید به طور کامل به وزارت بهداشت تخصیص یابد. اما آنچه در عمل اتفاق می افتد بسیار کمتر از حق قانونی وزارت بهداشت و شاید مشابه آن است
مهدی پیرصالحی رئیس سازمان غذا و دارو نیز برای جلوگیری از بالا رفتن هزینه دارو در جیب مردم خواستار بودجه 180 هزار میلیارد تومانی شد.
پرداخت از جیب مردم بخش مهمی از چالش وزارت بهداشت در افزایش رضایتمندی مردم از خدمات درمانی است. با وجود گذشت بیش از سه سال از اجرای طرح دروار، هنوز نزدیک به 70 درصد هزینه دارو از جیب بیمار پرداخت می شود. این در حالی است که با اجرای طرح دروار قرار نبود پرداخت از جیب بیمار افزایش پیدا کند و این بیمه ها هستند که باید حداکثر هزینه ها را پوشش دهند. اما در عمل این اتفاق نیفتاده است.
به نظر می رسد با توجه به شرایط موجود و مشکلات اقتصادی دولت، افزایش سهم حوزه سلامت از منابع مالی دولت فعلا امکان پذیر نیست و در نتیجه پرداخت از جیب بیمار برای درمان و هزینه دارو کاهش نخواهد یافت
