“هاری”؛ کابوسی مرگبار در سایه بی قانونی نگهداری سگ ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی سلامت جو ، هاری به عنوان یکی از خطرناک ترین بیماری های ویروسی مشترک بین انسان و حیوان، همچنان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی در سراسر جهان است. این بیماری که عمدتاً از طریق گزش حیوانات ناقل به انسان منتقل می شود، یکی از بیماری های کشنده با مرگ و میر تقریباً 100 درصدی در صورت بروز علائم بالینی محسوب می شود.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) به همراه سازمان جهانی دامپزشکی و سایر نهادهای مرتبط، برنامه ای جهانی برای ریشه کنی هاری تا سال 2030 تدوین کرده اند که این هدف برای کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری و ایجاد دنیای امن تری برای انسان ها و حیوانات طراحی شده است.

در حالی که بسیاری از کشورها در کنترل و کاهش موارد هاری به موفقیت های چشمگیری دست یافته اند، ایران در سال های اخیر با افزایش موارد هاری به ویژه در میان حیوانات ولگرد به یکی از کانون های بحران تبدیل شده و هر ساله شاهد افزایش موارد هاری بوده است. ما هاری هستیم بر اساس آمار وزارت بهداشت، تعداد فوت های ناشی از هاری در سال 1402 17 مورد بوده است در حالی که در نیمه اول سال 1403، 13 مورد مرگ ناشی از هاری گزارش شده است.

گزارش ها نشان می دهد که روند رو به رشد سگ گردانی و تعامل غیرمسئولانه با حیوانات یکی از عوامل اصلی افزایش خطر انتقال این بیماری است. این موضوع نگرانی های جدی را در مورد بهداشت عمومی ایجاد کرده و مانعی برای دستیابی به اهداف ریشه کنی هاری در کشور است.

وضعیت جهانی “هاری” و دستور کار 2030

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) سالانه بیش از 59000 نفر در دنیا بر اثر هاری جان خود را از دست می دهند و بیشتر این قربانیان در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. در این راستا برنامه «صفر هاری» تا سال 2030 طراحی شده است که بر سه محور اصلی استوار است:

• واکسیناسیون گسترده حیوانات خانگی و ولگرد برای کنترل منبع اصلی انتقال ویروس.
• آگاهی عمومی در مورد رفتار ایمن با حیوانات و اهمیت ارجاع فوری به مراکز درمانی در صورت گزش.
• تهیه واکسن ضد هاری و سرم ضد هاری برای همه افراد در معرض خطر.

افزایش «هاری» در ایران؛ بحران سگ های ولگرد و چالش مدیریت سگ

در ایران، هاری به یکی از مسائل بحرانی تبدیل شده است، به ویژه در مناطق روستایی و شهری که جمعیت سگ های ولگرد بالاست. به گفته کارشناسان، افزایش پدیده سگ گردانی در میان برخی از اقشار جامعه خطر انتقال ویروس را نیز افزایش داده است. این موضوع نه تنها برای صاحبان حیوانات، بلکه برای رهگذران و سایر حیوانات نیز تهدیدی جدی محسوب می شود.

در حالی که بسیاری از مردم سگ‌های ولگرد را عامل اصلی سگ‌گزیدگی در کشور می‌دانند، اما آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد که 70 درصد گزش‌ها مربوط به سگ‌های صاحبخانه است.

فقدان قوانین روشن و سختگیرانه در خصوص نگهداری و مدیریت سگ های صاحبخانه به یکی از عوامل اصلی افزایش موارد سگ گزیدگی در ایران تبدیل شده است. در شرایطی که صاحبان سگ در نگهداری از این حیوانات آزادی کامل دارند، فقدان قوانین مشخص در مورد واکسیناسیون اجباری، محدودیت تردد در اماکن عمومی و نحوه کنترل رفتار سگ ها، خطر حمله و گاز گرفتن این حیوانات را برای افراد افزایش داده است. در جامعه

بسیاری از صاحبان سگ ها از مسئولیت های خود آگاه نیستند و اغلب سگ های خود را بدون قلاده یا نظارت مناسب در مکان های عمومی رها می کنند. این رفتار نه تنها برای سایر افراد به ویژه کودکان و سالمندان خطرناک است، بلکه در صورت عدم واکسینه شدن حیوان، احتمال انتقال بیماری هایی مانند هاری نیز افزایش می یابد.

عدم نظارت قانونی و جریمه تخلفات مربوط به نگهداری از حیوانات خانگی، باعث بی توجهی بسیاری از صاحبان سگ به مسائل بهداشتی و ایمنی شده است. وضع قوانینی مانند واکسیناسیون اجباری، الزام استفاده از قلاده در اماکن عمومی و تعیین مناطق خاص برای راه رفتن سگ می تواند به کاهش این مشکلات کمک کند. اجرای چنین قوانینی نه تنها از سلامت عمومی محافظت می کند، بلکه فرهنگ مسئولیت پذیری را در بین صاحبان حیوانات خانگی تقویت می کند.

در حالی که واکسیناسیون گربه ها و سگ های خانگی می تواند تا حد زیادی از شیوع هاری جلوگیری کند، فقدان قوانین و نظارت کافی بر رفتار صاحبان حیوانات شرایط را پیچیده می کند. علاوه بر این، افزایش جمعیت سگ های ولگرد به دلیل مدیریت ناکارآمد زباله و عدم برنامه ریزی موثر برای کنترل تکثیر این حیوانات، خطر انتقال ویروس را به ویژه در مناطق حاشیه ای افزایش داده است.

هزینه هایی که «هاری» به کشور تحمیل کرده است

قیمت هر دوز واکسن هاری بین 5 تا 7 یورو است که بسته به شدت گزش از یک تا پنج دوز به افراد تزریق می شود. علاوه بر واکسن، سرم ضد هاری نیز به افراد تزریق می شود که قیمت هر ویال 300 واحدی بین 50 تا 60 یورو است. البته کل حجم این سرم توسط یک نفر مصرف نمی شود. سال گذشته هزار و 400 دوز واکسن هاری به افراد گزیده تزریق شد که هزینه آن را دولت پرداخت کرد و تزریق ها به صورت رایگان انجام شد.

مکانیسم کشنده “هاری”:

ورود ویروس به بدن: این ویروس از طریق بزاق حیوان آلوده و معمولاً از طریق گاز گرفتن وارد بدن انسان می شود.

حرکت به سمت سیستم عصبی: ویروس ابتدا به سلول های ماهیچه ای نزدیک محل گزش حمله می کند و سپس به تدریج وارد اعصاب محیطی می شود.

گسترش سیستم عصبی مرکزی: با حرکت در امتداد اعصاب، ویروس به نخاع و مغز می رسد. این فرآیند بسته به محل گزش و شدت ویروس ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد.

آسیب مغزی: ویروس پس از ورود به مغز باعث التهاب شدید (آنسفالیت) می شود و عملکرد مغز را مختل می کند. این اختلالات شامل توهم، هذیان، فلج، تشنج و نارسایی تنفسی یا قلبی است.

علت مرگ: مرگ معمولاً به دلیل نارسایی تنفسی یا قلبی ناشی از آسیب مستقیم ویروس به مراکز حیاتی مغز رخ می دهد.

اگر واکسیناسیون و درمان پیشگیرانه (از جمله واکسن ضد هاری و سرم ایمونوگلوبولین) بلافاصله یا در عرض چند روز پس از گزش شروع شود، تقریباً همیشه از بیماری پیشگیری می شود. اما تأخیر در درمان به ویژه در موارد گزش شدید یا گاز گرفتن نزدیک سر خطرناک است و احتمال موفقیت درمان را کاهش می دهد.

نیاز فوری به قانون گذاری برای مقابله با بحران «هاری» در ایران

هاری، یک بیماری ویروسی کشنده که پس از بروز علائم، هیچ درمانی ندارد، اکنون به یکی از تهدیدات جدی سلامت عمومی در ایران تبدیل شده است. طبق آمار، سگ های ولگرد و حتی سگ های صاحبان واکسینه نشده عامل اصلی گزش و انتقال ویروس هاری هستند. این بیماری که 100 درصد مرگ و میر دارد سالانه جان انسان ها و حیوانات زیادی را در سراسر جهان می گیرد و حالا زنگ خطر برای ایران نیز به صدا درآمده است.

در غیاب قوانین سختگیرانه و سختگیرانه در خصوص مدیریت و صاحبان سگ های ولگرد، شاهد افزایش بی سابقه سگ گزیدگی و موارد هاری در مناطق شهری و روستایی کشور هستیم. بسیاری از صاحبان سگ، بدون آگاهی یا مسئولیت، این حیوانات را بدون واکسیناسیون یا نظارت مناسب به مکان های عمومی می آورند و خطر بزرگی برای سلامت عمومی ایجاد می کنند. از سوی دیگر، نبود برنامه جامع برای کنترل جمعیت سگ های ولگرد و رهاسازی زباله، شرایط را برای شیوع بیماری هاری بحرانی کرده است.

عدم اقدام سریع برای قانون گذاری در این زمینه می تواند عواقب جدی داشته باشد، از افزایش مرگ و میر ناشی از هاری و بار مالی سنگین درمان موارد مشکوک گرفته تا کاهش اعتماد عمومی به نظام سلامت. برای جلوگیری از این فاجعه، تدوین و اجرای قوانین فوری و قاطع در خصوص واکسیناسیون اجباری سگ، محدودیت در راه رفتن بدون نظارت سگ، کنترل جمعیت سگ های ولگرد و نظارت بر رفتار صاحبان سگ ضروری است.

کشورهای موفق در مبارزه با هاری نشان داده اند که پیشگیری موثر مستلزم ترکیبی از قوانین قوی، آموزش عمومی و نظارت دقیق است. ایران نیز نمی تواند در مقابل این بحران خاموش منفعل بماند. اکنون زمان آن است که برای حفظ سلامت مردم و جامعه اقدامی قاطع انجام دهیم و ایران را در مسیر ریشه کنی این بیماری مهلک قرار دهیم.

انتهای پیام/