دومین عامل مرگ و میر در ایرانیان/ سهم بیشتر مردان در بروز بیماری

به گزارش خبرآنلاین، دکتر احسان شریفی پور – دبیر انجمن سکته مغزی ایران همزمان با روز جهانی سکته مغزی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه دو مطالعه بزرگ در زمینه بروز سکته مغزی در ایران انجام شده است، اظهار کرد: که بروز سکته مغزی باید بر اساس نتایج باشد. باید مطالعات بزرگی انجام شود. دو مطالعه بزرگ مبتنی بر جمعیت بر روی بروز سکته مغزی در خراسان و قم و مناطق مرکزی ایران در سال‌های 1389 و 1399 انجام شده است.

میزان بروز سکته مغزی در ایران

یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نتایج مطالعات بروز سکته مغزی در ایران گفت: نتایج مطالعات در مورد بروز سکته در ایران مشابه است. این در حالی است که آنها 10 سال اختلاف زمانی دارند. نتایج مطالعات بروز سکته مغزی نشان می دهد که بروز سکته در ایران سالانه حدود 150 نفر در هر 100000 نفر است. البته میزان سکته مغزی در کشور بالاتر از میانگین جهانی و حدود 1.5 برابر میانگین جهانی است.

سن سکته مغزی در ایران 10 سال کمتر از میانگین جهانی است

وی درباره میانگین سنی بروز سکته مغزی در کشور اظهار داشت: نتایج دو مطالعه عمده در مورد بروز سکته مغزی حاکی از آن است که سن بروز سکته در ایران حدود 10 سال کمتر از میانگین جهانی است. اختلاف 10 ساله میانگین سن سکته مغزی در کشور با میانگین جهانی نکته نگران کننده ای است و تلاش بیشتر کادر درمان را می طلبد. میانگین سن سکته مغزی در جهان حدود 75 تا 80 سال و میانگین سن سکته مغزی در کشور حدود 65 تا 70 سال است.

این فوق تخصص بیماری های مغز و اعصاب افزود: با توجه به میزان بروز و میانگین سکته مغزی در ایران، عوامل خطر باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرند تا میزان بروز سکته در کشور کاهش یابد. توجه به عوامل خطر، کاهش سکته مغزی نیازمند عزم ملی و هماهنگی سازمان های مختلف است.

رابطه سکته مغزی با افزایش سن

شریفی پور درباره افزایش سن و احتمال سکته مغزی توضیح داد: بعد از 50 سالگی سکته مغزی 2 برابر در هر دهه افزایش می یابد و عمدتاً برای افراد بالای 50 سال است. وقتی در مورد سکته در بزرگسالان صحبت می کنیم، منظور افراد 18 ساله تا 100 ساله است که در گزارش های سکته مغزی ثبت شده اند. بررسی نتایج اوج سن سکته مغزی در جهان و ایران حائز اهمیت است. زیرا میانگین سنی اوج سکته مغزی در دنیا 75 تا 80 سال و اوج سن سکته در کشور ما 65 تا 70 سال است.

سکته مغزی دومین عامل مرگ و میر ایرانیان است

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره مرگ و میر ناشی از سکته مغزی نیز گفت: مطالعات زیادی در مورد مرگ و میر ناشی از سکته مغزی در دنیا و ایران وجود دارد. سکته مغزی دومین تا پنجمین علت مرگ و میر افراد در کشورهای مختلف است و یکی از علل اصلی ناتوانی است. بر اساس آمار «تصویر مرگ ایران» متاسفانه سکته مغزی پس از سکته قلبی باعث مرگ افراد در کشور می شود.

وی ادامه داد: در ماه اول بعد از سکته مغزی حدود 20 تا 30 درصد مرگ و میر داریم. یعنی از هر پنج نفری که سکته می کنند متاسفانه یک نفر فوت می کند.

زمان طلایی در مقابله با سکته مغزی

این متخصص مغز و اعصاب درباره لزوم توجه به زمان طلایی در مواجهه با سکته، توضیح داد: خوشبختانه اگر عوامل خطر را شناسایی و کنترل کنیم، می توان از سکته پیشگیری کرد. همچنین اگر فردی که دچار سکته مغزی شده در دوران طلایی به مراکز درمانی منتقل شود قابل درمان است. منظور از زمان طلایی این است که فرد شانس بیشتری برای موثر بودن درمان داشته باشد.

2 روش درمانی برای سکته مغزی

شریفی پور با بیان اینکه دو روش درمانی برای سکته مغزی وجود دارد، خاطرنشان کرد: یکی از روش های درمانی این است که دارویی که لخته را حل می کند به صورت «ترومبولیتیک» به فردی که سکته کرده است داده می شود. درمان از طریق «آنژیوگرافی» و «اندوواسکولار» از دیگر روش های درمان سکته مغزی است که در آن لخته خون با روش های «آنژیوگرافی» و «داخل وریدی» از رگ مغز خارج شده و جریان خون مغزی برقرار می شود. حل کردن یا از بین بردن لخته خون زمانی مفید است که بافت مغز زنده است. زمانی که بافت مغز زنده است به عنوان زمان طلایی در نظر گرفته می شود.

دبیر انجمن سکته مغزی ایران گفت: این احتمال وجود دارد که بافت مغز در 4.5 ساعت اول پس از سکته به طور کامل از بین نرود. هرچه دسترسی به خدمات پزشکی سریعتر باشد، شانس نجات سلول های مغز بیشتر است. به گونه ای که در هر دقیقه می توان ۲ میلیون سلول مغز یا نورون مغز را ذخیره کرد.

یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره زمان طلایی در روش های درمان اندوواسکولار توضیح داد: زمان طلایی در این روش درمانی شش ساعت اول پس از سکته مغزی است. با پیشرفت های صورت گرفته در روش های تصویربرداری و درمان، در صورت وجود بافت زنده، می توان در عرض 24 ساعت فرد را نجات داد.

این متخصص مغز و اعصاب درباره طرح درمان آنژیوگرافی در کشور نیز گفت: تا سال 1394 طرح جامعی برای درمان دارویی یا تزریق داروهای ترومبولیتیک (حل کننده لخته) در کشور نداشتیم و متاسفانه بیماران زیادی جان خود را از دست دادند.

اجرای طرح «724» در کشور برای نجات بیماران سکته مغزی

شریفی پور با اشاره به اجرای برنامه «۷۲۴» در کشور گفت: پس از سال ۱۳۹۴ برنامه ۷۲۴ در کشور اجرا می شود. سازمان جهانی بهداشت و سازمان جهانی سکته در سال 2021 گزارش مشترکی را منتشر کردند و بر اساس این گزارش، ایران با اجرای برنامه 724 در بین 144 کشور جهان به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه نجات سکته مغزی معرفی شد. بیماران

وی با بیان اینکه درمان آنژیوگرافی یکی از روش های پیشرفته درمانی سکته مغزی است، تصریح کرد: انجام درمان آنژیوگرافی مستلزم وجود دستگاه های مختلف آنژیوگرافی در نقاط مختلف کشور و حضور تیم های پیشرفته تر در مراکز درمانی است که با فناوری پیشرفته لخته های خون را برطرف می کنند. دستگاه های مبتنی بر توسط افراد یاران از داخل عروق مغزی خارج شود.

وضعیت دسترسی به روش های نوین درمانی

این فوق تخصص مغز و اعصاب ادامه داد: آنژیوگرافی یک روش درمانی بسیار موثر است و گفته می شود شانس بهبودی مصدوم سکته مغزی را از 30 درصد به 50 درصد می رساند. متأسفانه ما روی این روش درمانی سرمایه گذاری نکرده ایم و این روش درمانی به صورت گسترده در دسترس نیست. در حال حاضر 5 مرکز فعال در این زمینه در کشور وجود دارد که برای جمعیت 85 میلیونی کشور مناسب نیستند. اگر سرمایه گذاری و برنامه ریزی لازم در این زمینه درمانی مانند آنچه برای برنامه 724 انجام شد انجام شود، می توانیم به سرعت وضعیت را بهبود بخشیم و جان افراد بیشتری را نجات دهیم.

عوامل خطر سکته مغزی

سکته در مردان بیشتر از زنان است

شریفی پور با بیان اینکه اصلاح سبک زندگی در پیشگیری از سکته مغزی بسیار موثر است، خاطرنشان کرد: عوامل خطر سکته به دو دسته «تغییرپذیر» و «غیر قابل تغییر» تقسیم می شوند. سن، جنس، سابقه خانوادگی عوامل خطر غیر قابل اصلاح هستند. افزایش سن خطر سکته مغزی را افزایش می دهد و میزان سکته مغزی در مردان بیشتر از زنان است. همچنین اگر افرادی در خانواده خود سابقه سکته داشته باشند، احتمال سکته در آنها افزایش می یابد.

وی درباره عوامل خطر قابل اصلاح سکته مغزی نیز گفت: برخی از عوامل خطر قابل اصلاح هستند و اصلاح این عوامل به وضوح میزان سکته را کاهش می دهد. فشار خون، دیابت، چاقی، سیگار کشیدن، اختلالات خواب و استرس از جمله عوامل خطر قابل اصلاح سکته مغزی هستند.

تأثیر اصلاح سبک زندگی بر پیشگیری از سکته مغزی

دبیر انجمن سکته مغزی ایران ادامه داد: مهمترین علامت فشار خون بالا نبود علائم است. متأسفانه بسیاری از مردم کشور از فشار خون بالا خود بی اطلاع هستند. اگر فشار خون به طور مداوم چک شود و اگر فشار خون بالا تشخیص داده شود، روند درمان دنبال شود، خطر سکته کاهش می یابد. همچنین دیابت، چاقی، کم تحرکی، سیگار کشیدن، استرس و اختلالات خواب که ریشه در سبک زندگی افراد دارد، احتمال سکته مغزی در افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند و از رژیم غذایی نامناسب پیروی می کنند، در مقایسه با افرادی که ورزش می کنند و رژیم غذایی مناسبی دارند. بیشتر افرادی که رژیم غذایی مناسبی دارند از دیابت و فشار خون دور هستند و سکته نیز از آنها دور است.

شریفی پور با بیان اینکه سکته مغزی در دایره «پیشگیری»، «درمان» و «توانبخشی» دیده می شود، افزود: هدف از این پیشگیری تمرکز بر عوامل خطر با هدف پیشگیری از سکته است. منظور از حلقه درمان این است که بیماران در اسرع وقت درمان طلایی را دریافت کنند.

وی با اشاره به واحدهای مراقبت سکته مغزی نیز گفت: واحدهای مراقبت از سکته مغزی باید از نظر کمی و کیفی در کشور گسترش یابد. افرادی که دچار سکته مغزی شده اند در مراکز مراقبت سکته مغزی تحت نظر قرار می گیرند. در حال حاضر 155 مرکز مراقبت از سکته مغزی در کشور وجود دارد که پس از سال 1394 به تدریج راه اندازی شد و توجه به واحدهای مراقبت سکته مغزی بخشی از دایره درمان سکته مغزی است.

این متخصص بیماری های مغز و اعصاب درباره توانبخشی سکته مغزی نیز توضیح داد: اگر توانبخشی به صورت جامع انجام شود یعنی توانبخشی «حرکتی»، «روانی»، «گفتاری»، «کاردرمانی» و «درمانی» را همزمان انجام دهیم، الف. افرادی که سکته کرده اند شانس بیشتری برای بازگشت به زندگی دارند.

برنامه 724 در سامانه اورژانس کشور

وی درباره برنامه 724 گفت: سامانه اورژانس کشور با سامانه 724 ادغام شده است و بر اساس این برنامه با همکاری سازمان اورژانس کشور کد «سما» (سکته ایرانی) در سامانه اورژانس تعریف شده است. تکنسین های اورژانس کشور با سکته مغزی آشنا هستند و می دانند که اگر فردی به طور ناگهانی دچار ضعف نسبی صورت، ضعف ناگهانی دست یا پا یا اختلالات گفتاری شد، باید سکته را به اورژانس گزارش دهند و فرد را به سریع ترین بیمارستانی که سکته کرده است منتقل کنند. خدمات حاضر کردن، انتقال دادن اورژانس کشور در زمینه سکته مغزی بسیار موفق است.

دبیر انجمن سکته مغزی ایران ادامه داد: اگرچه اورژانس کشور در زمینه سکته مغزی خوب عمل کرده است، اما مردم باید با علائم سکته مغزی آشنا شوند. شرایط اضطراری کشور باید به گونه ای باشد که دسترسی به مناطق صعب العبور امکان پذیر باشد. به گونه ای که اکثر نقاط کشور تحت پوشش آمبولانس هوایی یا روش های دیگر قرار می گیرد تا افرادی که طلایی درمان می شوند بیشتر باشند.

شریفی پور در پایان سخنان خود گفت: سکته مغزی قابل پیشگیری، درمان و توانبخشی است. اما باید علائم خطر آن را شناخت، زمان طلایی درمان را در نظر گرفت و نسبت به توانبخشی اقدام کرد. متاسفانه بیمه ها در حوزه توانبخشی به خوبی از بیمه شدگان حمایت نمی کنند و مردم در این زمینه با مشکلات زیادی مواجه هستند.

۴۷۲۳۶