به گزارش خبرنگار اجتماعی سلامت جو ، واردات تجهیزات پزشکی در سال 1402 متاثر از سیاست های متناقض ارزی بوده است. در حالی که نرخ دلار در بازار آزاد به 61 هزار تومان رسیده است، وزارت بهداشت همچنان ارز 4200 تومانی را برای واردات تجهیزات پزشکی اختصاص می دهد. این سیاست چند ساله ضمن تقویت مشوق های واردات، مانع از توسعه تولید داخلی شده است.
تفاوت فاحش نرخ ارز دولتی و بازار آزاد علاوه بر تشدید فساد و رانت خواری موجب سود بیشتر واردات نسبت به تولید داخلی شده است. معرفی نرخ دلار 28500 تومانی در سال 1402 نیز بر عوارض این معضل افزود.
تشدید واردات تجهیزات پزشکی در سایه سیاست های ارزی چند نرخی
بر اساس آمار تجهیزات پزشکی سال 1402، در سال گذشته بالغ بر یک میلیارد و 720 میلیون دلار ارز برای واردات تجهیزات پزشکی اختصاص یافت که بخش قابل توجهی (48 درصد) با نرخ ارز 4200 تومانی تامین شد. همچنین 33 درصد این ارز با نرخ 28 هزار و 500 تومان و مابقی با سایر نرخ ها تامین شده است.
افزایش 30 درصدی واردات نسبت به سال قبل
سیاست های متناقض و افزایش واردات کالاهای قابل تولید در داخل
تخصیص ارز 4200 تومانی به برخی از کالاها مانند استنت های پزشکی قابل تولید در داخل باعث افزایش چشمگیر واردات این کالاها شده است. به عنوان مثال واردات استنت های پزشکی از 305 هزار قطعه در سال 1401 به 550 هزار قطعه در سال 1402 رسیده است، این در حالی است که برخی از کالاهای تولید داخل با نرخ ارز 28 هزار و 500 تومان وارد کشور می شود که نشان از عدم هماهنگی سیاست ها و سوء استفاده برخی واردکنندگان دارد. .
واردات از تولید داخلی سود بیشتری دارد
فعالان صنعت تجهیزات پزشکی معتقدند تفاوت قابل توجه نرخ ارز دولتی با بازار آزاد سودآوری واردات را به شدت افزایش داده و در نتیجه تولیدکنندگان داخلی را با چالش جدی مواجه کرده است. بهره مندی واردکنندگان از کاهش نرخ ارز دولتی یکی از مهم ترین دلایل افزایش واردات و کاهش تولید داخلی است.
برخی گروه ها با وجود تاکید بر تک نرخی شدن ارز، همچنان با بهانه هایی مانند حفظ سلامت مردم از اجرای این سیاست جلوگیری می کنند.
بر اساس آخرین آمار، رشته دندانپزشکی بیشترین سهم را در ارزش گذاری تجهیزات پزشکی دارد. لوازم دندانپزشکی با ارزش 97.63 میلیون دلار در صدر فهرست قرار دارند. استنت های دارویی با ارزش 97.36 میلیون دلار در رتبه دوم قرار گرفتند. تجهیزات قلبی با ارزش 46 میلیون دلار، دستگاه های شتاب دهنده خطی با ارزش 45 میلیون دلار و قطعات زانو با مجموع 57.83 میلیون دلار نیز از پرمصرف ترین تجهیزات با ارزش قابل توجهی بوده اند. علاوه بر این، نوارهای آزمایش قند خون 31.25 میلیون دلار و تجهیزات تصویربرداری مانند سی تی اسکن و سونوگرافی به ترتیب 19.64 میلیون دلار و 19.41 میلیون دلار هزینه دارند.
ابهامات و چالش های مستمر در حوزه واردات تجهیزات پزشکی
با وجود گذشت سال ها از اجرای قوانین واردات تجهیزات پزشکی، هنوز ابهامات زیادی در این زمینه وجود دارد. یکی از مهم ترین چالش ها تفاوت فاحش نرخ ارز در بازار آزاد با نرخ ترجیحی ارز است که به همین دلیل شرکت های واسطه نقش پررنگ تری در واردات این تجهیزات دارند.
سوالات بی پاسخ در خصوص تعیین نیاز و سهمیه بندی ارز
یکی از سوالات اساسی این است که تعیین نیاز کشور به تجهیزات مختلف پزشکی و تخصیص ارز مورد نیاز برای هر کالا بر عهده کدام نهاد یا سازمان است؟ عدم شفافیت در این زمینه زمینه سوء استفاده و رانت خواری را فراهم کرده است.
هر بار که امید به حل مشکل چند نرخی شدن ارز و ایجاد شفافیت در این حوزه وجود دارد، مشکلات جدیدی به وجود می آید و این مشکل همچنان پابرجاست. به نظر می رسد این موضوع به زخمی کهنه تبدیل شده که التیام آن به تعویق افتاده است.
ضرورت سرمایه گذاری در تولید داخلی تجهیزات پزشکی و حذف ارز چند نرخی
با یک محاسبه ساده می توان دریافت که اگر تنها بخشی از ارزی که صرف واردات برخی تجهیزات پزشکی از جمله کاغذ قند خون یا سمعک می شد در داخل کشور و در همین زمینه سرمایه گذاری می شد، امروز نه تنها سرمایه گذاری می کردیم. نیازی به این حجم از واردات نیست، اما ما قادر به صرفه جویی زیادی خواهیم بود.
راهکارهای رسیدن به خودکفایی در تولید تجهیزات پزشکی:
به منظور استقلال در تامین تجهیزات پزشکی و کاهش مفاسد ناشی از سیاست های ارزی متعدد، لازم است دولت اقدامات زیر را انجام دهد:
- حمایت از تولید داخلی: ایجاد تسهیلات مالی و اعتباری برای تولیدکنندگان داخلی، حمایت از تحقیق و توسعه در این زمینه و ایجاد زیرساخت های لازم برای تولید تجهیزات پزشکی با کیفیت بالا.
- ارتقاء فناوری: سرمایه گذاری در فناوری های نوین و انتقال دانش فنی به منظور تولید تجهیزات پیشرفته پزشکی و رقابت با محصولات وارداتی.
- بهبود سیاست های ارزی: حذف ارز چند نرخی و ایجاد نرخ ارز واحد، شفاف و باثبات برای جلوگیری از رانت خواری و فساد در این حوزه.
- جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی: ایجاد فضای امن و جذاب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه تولید تجهیزات پزشکی.
- حمایت از تشکل های تولیدی: مشاوره با سازمان های تولیدی و بهره گیری از نظرات آنها در تدوین سیاست ها و برنامه های حمایتی.
مقایسه بودجه تجهیزات پزشکی با بودجه توسعه فناوری
یکی از نکات مهم در بررسی تخصیص ارز به واردات تجهیزات پزشکی، مقایسه آن با تخصیص اعتبار برای توسعه فناوری در کشور است. به عنوان مثال بودجه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال گذشته کمتر از 50 میلیون دلار بوده است. اگر بخواهیم 5 میلیون دلار به یک شرکت فناوری برای توسعه صادرات، برندسازی یا تولید یک محصول پیشرفته اعطا کنیم، آیا چنین حمایتی امکان پذیر است؟
پاسخ به این سوال نشان می دهد که توسعه فناوری و تولید محصولات استراتژیک تا چه اندازه در اولویت قرار دارد. از سوی دیگر ارزیابی به تولید تجهیزات پزشکی اختصاص می یابد و از سوی دیگر بودجه توسعه فناوری به مراتب کمتر از نیاز واقعی است. این تضاد در سیاست گذاری نتیجه ای جز تضعیف تفکر تحقیق و توسعه و از بین رفتن ظرفیت تولید داخلی نخواهد داشت.
این سیاست دوگانه به جای تقویت نوآوری و تولید داخلی باعث افزایش وابستگی به واردات و تضعیف ظرفیت های فناورانه کشور می شود.
انتظارات از دولت جدید
انتظار می رود دولت جدید برای دستیابی به این هدف در حوزه تجهیزات پزشکی اقدامات عملیاتی انجام دهد. همچنین لازم است از نظرات و پیشنهادات سازمان های تولیدی و خرد جمعی در روند حذف ارز چند نرخی استفاده شود تا از توزیع رانت جلوگیری شود.
مزایای حذف ارز چند نرخی و سرمایه گذاری در تولید داخلی
- کاهش وابستگی به واردات: کاهش نیاز به واردات تجهیزات پزشکی و افزایش خودکفایی در این زمینه.
- کاهش هزینه تجهیزات: با افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات می توان به کاهش قیمت تجهیزات پزشکی بیماران کمک کرد.
- ایجاد اشتغال: سرمایه گذاری در تولید تجهیزات پزشکی می تواند موجب اشتغال و رونق اقتصادی شود.
- افزایش کیفیت تجهیزات: با حمایت از تولید داخلی و ارتقای فناوری، می توان تجهیزات پزشکی با کیفیت بالاتر تولید کرد.
- کاهش فساد: حذف ارز چند نرخی و شفاف سازی روند تخصیص ارز می تواند به کاهش فساد و رانت خواری در این حوزه کمک کند.
حذف ارز چند نرخی و سرمایه گذاری در تولید داخلی تجهیزات پزشکی یکی از راهکارهای اساسی برای ارتقای وضعیت سلامت کشور و کاهش هزینه های درمانی است. با اتخاذ سیاست های صحیح و حمایت از تولیدکنندگان داخلی می توان در تولید تجهیزات پزشکی به خودکفایی رسید و از مزایای اقتصادی و اجتماعی آن بهره مند شد.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حوزه بهداشت و درمان، سیاست های حمایتی به گونه ای تنظیم می شود که به جای تزریق یارانه به حلقه اولیه و تخصیص ارز ترجیحی به واردکنندگان، این کمک ها از طریق سیستم های بیمه ای به خود بیماران پرداخت می شود. این روش علاوه بر کاهش فساد و رانت خواری، امکان دسترسی مستقیم به حمایت را به مصرف کنندگان می دهد.
با استفاده از این موارد هم کیفیت و هم قیمت تجهیزات پزشکی کنترل می شود و از سوء استفاده های احتمالی جلوگیری می شود. به این ترتیب نه تنها بیماران مستقیماً از حمایت ها بهره مند می شوند، بلکه بازار تجهیزات پزشکی به رقابت سالم و افزایش تولید داخلی سوق داده می شود. این امر منجر به افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه داخلی می شود که در نهایت منجر به بهبود خودکفایی در صنعت تجهیزات پزشکی می شود.
انتهای پیام/
